Tunus
Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Faruk Buasker, mukayyet seçmenin elden yüzdelik 30,5’inin katılmış bulunduğu 25 Temmuz'daki referandumda yüzdelik 94,6 “evet” oyuyla acemi anayasa taslağının ikrar edildiğini duyurdu.
Muhalefet, 30 Haziran’da anayasa taslağının açıklanmasından buyana cumhurbaşkanına serbest yetkiler tanımış bulunduğu ve cumhur reisi üstünde rastgele müşterek arama mekanizmasına arazi vermediği düşüncesince acemi anayasa taslağına dirlik çıktı.
Muhalif politik fırka liderleri ve politikacılar, referandum neticelerini ikrar etmedikleri, “fiili otokrasi” şekilde gördükleri kuvvet ile “demokratik yola dönene kadar” mücadelelerine bitmeme edecekleri mesajını verdi.
Cumhurbaşkanı Said’e istifa çağrısı
Nahda Hareketi, Tunus’un Kalbi Partisi, Onur Koalisyonu, Emel Partisi, Tunus İrade Hareketi, Darbeye Karşı Vatandaşlar Girişimi ve müşterek paradigma karşın siyasetçinin içre arazi almış bulunduğu Tunus Ulusal Kurtuluş Cephesinden meydana getirilen kuma açıklamada, “Cumhurbaşkanı Said’in projesi bulunan acemi anayasa referandumu değimsiz oldu. Bu nedenden dolayı müşterek an önceki istifa etmeli ve er seçme düzenlenmesine müsaade vermeli.” ifadeleri kullanıldı.
Cumhurbaşkanı'nın halkın onayını almakta değimsiz bulunduğu tamlanan açıklamada, “Said, vuruş anayasasını bölüt ikrar ettiremedi, ağırbaşlı müşterek biçimde değimsiz oldu. Seçim Kurulunun çalışmalarındaki başarısızlığını, seçmenin sandıkta oy kullanmada isteksizliğini, açıklayan rakamların yansız ve serbest olmadığını domestik ve ecnebi gözlemciler de ayırt etti.” ifadelerine arazi verildi.
Eski Tunus Cumhurbaşkanı Munsif el-Merzuki de, içtimai iletişim araçları hesabından paylaşmış bulunduğu referandum değerlendirmesinde, Said’in meşruiyetini kaybettiğini, namına istifa etmekten bambaşka müşterek kez kalmadığını söyledi.
“Halkın çoğunluğu referandumu boykot etti"
Demokratik Akım Partisi Genel Sekreteri Gazi eş-Şevaşi, “Cumhurbaşkanı Said’in referandumunu ve kâffesi dayatmalarını boykot ettik” açıklaması ile acemi anayasaya dirlik olduklarını konfirmasyon etti.
Yerel medyaya değerlendirmede mevcut Şevaşi, “Genel şekilde referanduma paydaşlık payı düşüktü, halkın çoğunluğu referandumu boykot etti. Ülkenin az elan dörtte üçü referanduma katılmadı. Bu az katılıma karşın acemi anayasa destekçilerinin referandumun peşi sıra neşe gösterileri düzenlemelerine şaşırdım.” dedi.
Çoğunluğun boykot etmiş bulunduğu referandumun meşruiyetinin kuşkulu olduğuna dikkati çekici Şevaşi, “Demokratik sistemler bu biçimde kurulmaz, zımnında bu anayasanın meşruiyeti ve temsiliyeti yoktur. Tunus halkı bu otoriteli diktatörlük rejimini ikrar etmeyecektir. Bizi çağdışı ve ağırbaşlı müşterek otokrasiye döndürecek bu düzene dirlik mücadelemizi sürdüreceğiz.” diyerek konuştu.
Muhalefetten bütünlük çağrısı
Tunus Emel Partisi Genel Sekreteri Rıza Bilhac da AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, “Muhalefet düşüncesince müşterek tane alternatif darbeye ve Kays Said anayasasına direnmektir.” ifadesini kullandı.
Muhalefetin “demokrasiye karşıt ve yasal olmayan” bu yola dirlik bütünlük olması icap ettiğinin altını çizen Bilhac, “Tüm demokratik kurumların ve ilçe kuruluşlarının bulunmayan edilmesinin ardından, deminden de acemi seçme yasası dayatılarak, Halk Meclisinin yanına müşterek de Yerel ve Bölgesel Ulusal Konseyi yapılanma edilecek. Cumhurbaşkanı'nın arka aşama atması ve demokrasiye dönmesini temin etmek düşüncesince muhalefete enerjisini birleştirmekten bambaşka alternatif kalmıyor.” dedi.
Nahda Hareketi Lideri Raşid el-Gannuşi ise emektar Cumhurbaşkanı Baci Kaid es-Sibsi’nin vefatının 3’üncü sene dönümünde yayımladığı mesajda, “Bugün uzlaşmanın olmaması Tunus düşüncesince DOĞRU müşterek tehlikenin habercisi. Ülkenin rahmetli Sibsi kabil uzlaşmacı müşterek figüre elan baş döndürücü gereksinimi var.” ifadeleriyle Tunus düşüncesince bütünlük tarihi bulunduğunu vurguladı.
Tunus'ta 2014'te Cumhurbaşkanı seçilen Sibsi, 25 Temmuz 2019'da yaşamını kaybedene denli bu rolü sürdürmüştü.
“Siyasi ve içtimai anlaşmazlık artarak bitmeme edecek”
Tunus İşçi Partisi Genel Sekreteri İşçi Partisi Genel Sekreteri Hamma el-Hemmami de referanduma bağlı değerlendirmesinde şunları kaydetti:
“Kays Said'in 25 Temmuz darbesini meşrulaştırmak ve ülkeye emektar düzeni arka bildirmek düşüncesince düzenlemiş bulunduğu acemi anayasa referandum saçmalığının akıbet perdesi pazartesi oynandı. Kays Said, acemi anayasa ile Tunus halkının kanlarıyla ve fedakarlıklarıyla elde etmiş bulunduğu demokratik kazanımları baltalayacak yetkiler ile makamını teçhiz etmek istiyor.”
Siyasi ve içtimai gerginliğin artarak bitmeme edeceğini kail Hemmami, “Bir ahir evrede Cumhurbaşkanı istifasını sunmazsa, hesaplı ve finansal krizin elan da kötüleşeceği ülkede, amele ve serseri sınıfın bedelini ödeyeceği politik ve içtimai çalkantı devri başlayacak.” diyerek konuştu.
Özgür Anayasa Partisi önderi Abir Musi ise, referandumun peşi sıra meydana getirdiği açıklamada, Cumhurbaşkanı Said’i “kişisel politik projelerini bodoslamak düşüncesince amme parasını boşa harcamakla” suçladı.
Referandum sonuçlarının hukukun üstünlüğü ilkelerini ihlalde rekorlar kırdığını tamlayan Musi, “Said, acemi anayasa taslağını müşterek tane başına hazırladı ve referanduma sundu, doğacak devirde bu dayatmalara direnmekten çekinmeyeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Tunus’ta politik akse ve acemi anayasa referandumu süreci
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, 25 Temmuz 2021'de Meclisin çalışmalarını askıya alarak saylav dokunulmazlıklarını kaldırmış, 22 Eylül 2021'de acemi kararnamelerle yetkilerini uzun uzadıya icra organını ağız ağıza namına bağlamıştı.
Said, 13 Aralık 2021'de açıklamış bulunduğu "siyasi krizden çıkışın kez haritası" ile ülkede 25 Temmuz 2022'de anayasa değişikliği referandumuna, 17 Aralık 2022'de ise er umumi seçime gidileceğini ve o vakte denli Meclisin boğunuk kalacağını bildirmişti.
Tunus Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Faruk Buasker, 26 Temmuz Salı haset meydana getirdiği açıklamada, “Referanduma eklenen 2 milyon 630 bin 94 seçmenin yüzdelik 94,6’sının "evet" oyu kullandı. Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu, Tunus Cumhuriyeti düşüncesince acemi anayasa taslağının ikrar edildiğini anons ediyor.” ifadesini kullandı.
Kayıtlı müntehip sayısının 9 milyon 278 bin 541 bulunduğunu tamlayan Buasker, referanduma paydaşlık oranının yüzdelik 30,5 şekilde gerçekleştiğini duyurdu.
