Tunus
Tunus'u 24 sene kuvvetli yumrukla yönetmen Zeynel Abidin bin Ali'nin 14 Ocak 2011'de ülkeden kaçmasıyla Tunus'ta acemi müşterek sürece girildi. Olaylar 23 Ekim 2011'de rolü acemi müşterek kanun alıştırmak bulunan "Ulusal Kurucu Meclis" (geçici parlamento) seçimlerinin yapılmasına derece bitmeme etti. Seçimleri Nahda Hareketi kazanmıştır ve Ulusal Kurucu Meclis, Munsif el-Merzuki'yi eğreti Cumhurbaşkanı şekilde seçti.
Merzuki kısaca 3 sene bitmeme ettirdiği Cumhurbaşkanlığı vazifesini 2014'te seçimleri elde eden Baci Kaid es-Sibsi'ye devretti. Sibsi Cumhurbaşkanlığı vazifesini 2019'da ölüm edinceye derece sürdürdü. Ardından ayrımsız sene meydana getirilen er seçimlerde Kays Said Cumhurbaşkanı seçildi.
Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz 2021'de Meclis'in çalışmalarını dondurduğunu, Başbakan Hişam el-Meşişi'yi görevden alarak müşterek kol dehşet kararlar aldığını duyurdu. Nahda Hareketi, Cumhurbaşkanı Said'in almış olduğu yegâne yönlü kararları ikrar etmediğini açıkladı. Hareketin önderi ve Meclis Başkanı Raşid el-Gannuşi, Said'in kararlarını "devrime ve anayasaya huzur müşterek darbe" şekilde nitelendirdi.
Uzmanlar, Cumhurbaşkanı Said'in almış olduğu kararların gölgesinde ülkede 11 sene geçmiş pırtlak verici ve hedeflerinin elan tamamlanmadığını belirttikleri "Yasemin Devrimi"ne değgin süreci AA muhabirine değerlendirdi.
Devrimin ak pak noktası: Özgürlükler
Siyasi çözümleyici Şihab Dagim, "basın özgürlüğü ilkin peyda etmek kıl payı özgürlükler ve yöntem arenasındaki çeşitliliğin, Tunus devriminin seyrindeki ak pak noktalardan biri" olduğuna ayraç etti.
Dagim, "Tunus camiasının bileşenleri arasındaki düşün birliği, ülkeyi Libya, Yemen, Mısır ve Suriye kabil devletlerde yaşanmış bulunan hunriz hız vakalarına götürücü politikacı krizlerden kurtardı ve Sibsi de ülkeyi felakete sürükleyecek bu arbededen uzaklaştırdı." dedi
Anayasa müesseselerinin ve Anayasa Mahkemesi'nin tamamlanamaması ve medyayla ait kararlardan ırak kanunların çıkarılamamasının, 14 Ocak döneminin başarısızlıklarından bir tanesi bulunduğunu kaydeden Dagim, "Bunların bütünü devrimin aksine dönmesine ve politikacı çekişmelerin sürece bilgili bulunmasına illet bulunan unsurlardır." halinde konuştu.
Dagim, "Geçiş devri adaleti ile kazançlı uzlaşma baş başa yürür. Hakkı olanın hakkını alması ve şümullü müşterek uzlaşmaya varılması bekleniyordu fakat Hakikat ve Onur Kurulu gözetiminde budaklı müşterek şahsiyetin seçilmesi dolayısıyla intikal devri adaleti matlup hedeflere ulaşamadı ve mutluluk haklarını art alamadı." değerlendirmesinde bulundu.
Tunus hoppadak uzlaşma ile yönetilebilir
"Tunus yegâne yönlü müşterek gösterime akıllıcasına ilerleyemez ve hoppadak camianın bütün oluşumlarının uzlaşmasıyla yönetilebilir." ifadelerini kullanan Dagim, Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü'nün Nobel Barış Ödülü almasının Tunus deneyiminin başarısının arsıulusal müşterek kabulü olabileceğini fakat Kovid-19'dan sonraları kazançlı ve siyasal süreçte inhitat yaşanmasının hali esasen başa sardığını kaydetti.
En ehemmiyetli kazancın tabir özgürlüğü olduğuna ayraç fail Dagim, demokrasinin fakat bütünleşmiş müşterek proses ile yürüyebileceğini, Tunusluların yetkililerin yegâne elde toplanması dolayısıyla ahit bu sürecin atalete uğradığını düşündüğünü aktardı.
"Tunusluların kazanılmış olduğu hürriyet eş çıkılmalı"
Siyasi çözümleyici Muhammed Berik ise başarısızlıkların, faziletkâr başıboşluk payı ve rastgele bölgede göstergelerin gerilemesiyle kazançlı kurda olduğuna ayraç ederek, "Tunusluların kazanılmış olduğu özgürlüğün boşlama edilmemesi; eş çıkılması gerekir. Ancak başarısızlıklar kazançlı düzeydeydi." görüşünü paylaştı.
Berik, Tunusluların 2014 anayasasının başarısızlıklarını aşan müşterek kanun düşüncesince amansız müşterek harp vermeleri ve başarının politikacı istikrara değgin olması koşuluyla, ülkede acemi müşterek kanun taslağının hazırlanmasının beklenir bulunduğunu tabir etti.
Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu kabil anayasal kurumların millî müşterek üstünlük bulunduğunu kaydeden Berik, fakat bunların namına maruz rolde değerli olmadığını tabir etti.
Berik, sürdürülebilir kalkınma otoritesi kabil elan faaliyete geçmemiş anayasal binalar olduğuna ayraç ederek, bu durumun 14 Ocak sürecinde belirlenen hedefleri ve planları etkilediğini kaydetti.
Siyasi analist, bu kurumların, iktidarın yahut muhalefetin politikacı müdahalesinden ırak rollerini hesabına getirmesi anlamında güçlendirilmesi icap ettiğini dile getirdi.
Devrim döneminin sapması
Öte taraftan politikacı aktivist Mecdi bin Gazele ise "Devrim sürecindeki sapma, despotluk ve yolsuzluktan menfaat sağlayanlar çeşidinden gerçekleşti." dedi.
"14 Ocak"ın 17 Aralık 2010 devriminin en ehemmiyetli gerilemelerinden bir tanesini asimilasyon ettiğini kaydeden Gazele, "Bu devrimin başarısını, esas talebi bulunan çalışma, hürriyet ve millî onur kadar değerlendirirsek, sonucunu 'olumsuz' şekilde niteleyebiliriz." dedi.
