Ankara
AA muhabirinin Tarım ve Orman Bakanlığından edinmiş bulunduğu bilgiye göre, vatandaşların su sorunu yaşamaması düşüncesince içmece ve zirai gayeli kullanılanlar ilkin edinmek üzere, su dair şümullü icraat yürütülüyor. Bakanlık, 2013-2022 çağında Türkiye'deki havzalarda meydana mevrut su varlığı değişimini kontak lens dibine aldı.
10 salname çağda bulunan 25 havzadan 20'sinde su varlığında ehemmiyetli düşüşler gözlemlenirken 5'inde çoğalma belirleme edildi.
Yapılan analize göre, 2013'te yüzdelik 92,5 doluluğu eline geçiren Asi'de bu miktar 2022'de yüzdelik 43,5'e geriledi. Akarçay'da yüzdelik 78'den yüzdelik 35,1'e sakıt su varlığı, akıbet 10 yılda Büyük Menderes'te yüzdelik 87,8'den yüzdelik 37,1'e, Fırat-Dicle'de yüzdelik 74,9'dan yüzdelik 46,4'e, Kızılırmak'ta yüzdelik 76,7'den yüzdelik 35,8'e, Konya-Kapalı'da yüzdelik 56,5'ten yüzdelik 36,5'e ve Küçük Menderes'te yüzdelik 73,1'den yüzdelik 45,5'e indi.
En ilgi çeken azalma ise Burdur'daki göller ve Gediz Havzası'nda yaşandı. Burdur'daki göllerde 2013'te yüzdelik 61 bulunan doluluk payı 2022 bakımından yüzdelik 5,9'a, Gediz'de ise yüzdelik 76,6'dan yüzdelik 7,7'ye geriledi.
Beş havzadaki su varlığında artış
Diğer taraftan birtakım havzalardaki su varlığında çoğalma belirlendi. Batı Karadeniz Havzası'nda doluluk oranları 10 salname çağda yüzdelik 53,5'ten yüzdelik 87,8'e, Çoruh'ta yüzdelik 51'den yüzdelik 67,7'ye, Doğu Karadeniz'de yüzdelik 71,8'den yüzdelik 83,7'ye, Meriç-Ergene'de yüzdelik 72,9'dan yüzdelik 73,3'e ve Seyhan'da yüzdelik 83,1'den yüzdelik 88'e yükseldi.
Diğer havzalarda yağışsız zamanlarda barajlara mevrut akımlarda azda olsa azalma meydana gelmesine karşın gereksinimlerin karşılanmasında lüzumlu tedbirlerin alınmasıyla başağrısı yaşanmadan su yılı atlatıldı.
Özellikle Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes havzalarında baş döndürücü su sorunu ön plana çıkarken tahsil edilen tedbirlerle sorunlar giderilmeye çalışıldı.
İl bazında bakıldığında, Burdur, Konya, Aksaray, Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa, Nevşehir, Niğde, Yozgat, Çankırı, Çorum, Ankara, Kırıkkale'deki ambarlama tesislerine mevrut su miktarlarında ehemmiyetli azalmalar görüldü.
İçme suyu açısından Ankara, İstanbul, İzmir, Yalova ve Kilis kabilinden vilayetlerde yağışsız zamanlarda yaşanması beklenen su sıkıntıları arttırma su kaynaklarının devreye alınmasıyla çözüme kavuşturuldu ve iş yaşanmasının önüne geçildi.
418 sulama gayeli rezervuarın 375'i yeterli
Öte taraftan Türkiye genelinde 1 Ekim 2021-1 Nisan 2022 çağında yağışlarda normale uyarınca yüzdelik 2,7, 2021 yılı su/tarım yılı yağışlarına uyarınca ise yüzdelik 25,3 çoğalma gerçekleşti.
Bölge geneli kümeli yağışlarda Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışında topu topu alanlarda normaller yöreleri yahut normale uyarınca çoğalma oldu.
Yapılan çözümleme sonucunda 418 sulama gayeli rezervuarın 375'inin yeterli, 24'ünün kısıntılı, 19'unun ciddi enerjik hacme ehil bulunduğu belirleme edildi.
Bakanlık tedbirleri yaşama geçiriyor
Tarım ve Orman Bakanlığı, iklim değişikliği, global ısınma, yağmur diyetindeki farklılıklar kabilinden faktörlerin tesirini en uzuv azaltmak bunun şeklinde icraat yapıyor. Bölge müdürlüklerince kuraklığın etkilerinin asgariye indirilmesine müteveccih tedbirler uygulanıyor. Suyun sulama sahalarında izlence dahilinde kullanımının sağlanması da iri ehemmiyet taşıyor. Dolayısıyla işletmedeki topu topu barajlar düşüncesince programlar hazırlanarak, bunlar gerekseme şeklinde güncelleniyor ve programa uyarınca işletilmesi sağlanıyor.
Ayrıca, sulama kasıtlı barajların işlev etmiş bulunduğu alanlar düşüncesince sulama mevsimi öncesinde, depodaki bulunan ve doğacak su miktarına uyarınca çiftçilerden bildirge toplanıyor, sulanacak alan, ekilecek/dikilecek verim türü belirleniyor.
Bu verilere dayanılarak "genel sulama planlaması" hazırlanır ve sulama sezonu süresince haftalık, günce su dağıtma programları yapılıyor.
Özellikle su sorunu yaşanacağı öngörülen bölgelerde, semt müdürlükleri koordinasyonunda, mülki idareler, belediyeler, sulayıcı örgütler, ekinci örgütleri ve mortocu çiftçilerin katılımlarıyla "kuraklık ve alınacak tedbirler" hususunda toplantılar yapılıyor. Toplantılarda civar çiftçileri bulunan suyun tasarruflu kullanılması dair uyarılıyor, bulunan su özelliğine uyarınca tahsil edilen kararlar doğrultusunda nice hazırlık alınıyor.
Aynı doğrultuda, sulama sezonu öncesinde topu topu semt müdürlüklerinin hidrolojik envanterlerine uyarınca "Kuraklık Eylem Planı"nın müşterek parçası bulunan "Kuraklık İşletme Talimatı" hazırlanıyor. Buna akıllıca kendisine su kaynağının bulunan vaziyeti ve gereksinimlerin karşılaştırılmasıyla gidiş çözümleme yapılarak, kritik, kısıntılı yahut ehliyetli kur şartlarına uyarınca müşterek çalışkanlık planı oluşturularak, topu topu sulamalar bu emre akıllıca biçimde işletiliyor.
Eylem Planı Tedbirleri uygulanıyor
Bakanlıkça açılan Eylem Planı Tedbirleri kapsamında yapılacaklar da belirlendi. Buna göre, şu adımlar atılıyor:
- Çiftçilerin su eksikliğinden dokunca görmelerini mâni kalmak mahsus mülki dalavere amirleri, evcil yöneticiler, sulayıcı düzenleme yöneticilerinin katılımıyla serbest katılımlı derinti yapılarak, bulunan suyun adaletli müşterek biçimde dağıtımı düşüncesince müşterek komite kurulması planlandı.
- Gece sulamasının yaygınlaştırılması ve sulamada çakılı tesislere (meyve bahçeleri) evleviyet verilmesi hedeflendi.
- Sulayıcı teşkilatların ve ilgililerin de katılmış bulunduğu toplantılar düzenlenerek, sulamalarda yapılacak azaltma konusu değerlendirilmesi ve bunun su kullanıcılarına duyurulması düşüncesince ilişik mülki amirlere ve evcil yöneticilere lüzumlu bağlanmış ve yavuklu uyarma yapılması kararlaştırıldı.
- Kısıntılı dağıtma programının hazırlanması ve sulama planlaması doğrultusunda dağıtma yapılarak suyun tasarruflu kullanılması amaçlandı.
