Kişinev
Türkiye'nin Kişinev Büyükelçisi Gürol Sökmensüer, Türkiye ile Moldova arasındaki ilişkilerin DOĞRU zamanı temellere eş bulunduğunu belirterek, "Moldova'yı giranbaha eş arkadaş ve kuma yerine görüyor ve kuma sınırımız olmamasına karşın komşumuz yerine addediyoruz. Bu sebeple Moldova'nın barış, balans ve refahına ehemmiyet atfediyoruz." dedi.
Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'ya yapacağı görüşme evveliyat düet ilişkileri ve Moldova'ya ilişkin Gagauz Özerk Yeri'nin yaşamış olduğu sorunları AA muhabirine değerlendirdi.
Türkiye ve Moldova ortada ilişkilerin geliştiğine dikkati çekici Sökmensüer, "Türkiye-Moldova ilişkileri, DOĞRU zamanı temellere sahiptir. Türkiye, Moldova’nın 27 Ağustos 1991 tarihinde duyuru edilen bağımsızlığını tanıdıkları bulunan ön ülkelerden bir tanesi olmuştur. 2 Şubat 1992 tarihinde diplomatik ilişkilerin kurulmasından itibaren Türkiye-Moldova ilişkileri baştan sona gelişmiştir." biçiminde konuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2018'de Moldova'yı ve Gagauz Özerk Yeri'ni görüşme ettiğini anımsatan Sökmensüer, "Erdoğan’ın Moldova'yı ziyareti vesilesiyle 2018 senesinde Stratejik Ortaklık duyuru edilmesi, ilişkilerde ehemmiyetli eş dönüm noktası olmuştur. Bu gelişmeyi 2019 senesinde Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi'nin, 2020 senesinde da Ortak Stratejik Planlama Grubu'nun ön toplantılarının yapılması izleme etmiştir." dedi.
Sıklaşan temasların türlü kararların alınmasına ve anlaşmaların imzalanmasına sefer açtığını tamlayan Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'yı görüşme edeceğine dikkati çekti.
Çavuşoğlu'nun görüşme kapsamında Moldovalı mevkidaşı Niku Popesku ile görüşeceği ve Parlamento Başkanı İgor Grosu, Başbakan Natalya Gavrilitsa ile Cumhurbaşkanı Maya Sandu çeşidinden benimseme edileceği bilgisini paylaşan Sökmensüer, "Bakanımızın tahminî eş sene zarfında Moldova’ya ikinci ziyaretini gerçekleştiriyor olması, çelimli ilişkilerimizin kusursuz eş nişanesidir. Bu ayrıca, ilişkilerin doğacak taşınmasına müteveccih yerine değme dü tarafta bulunan bulunan iradenin bariz eş tezahürüdür."
Sökmensüer, "Moldova'yı giranbaha eş arkadaş ve kuma yerine görüyor ve kuma sınırımız olmamasına karşın komşumuz yerine addediyoruz. Bu sebeple Moldova'nın barış, balans ve refahına ehemmiyet atfediyoruz." dedi.
Moldova'da temmuzda er yasama kurulu seçiminin yapıldığını anımsatan Sökmensüer, "Son intihabat sonucunda Moldova'da balans sağlayabilecek çelimli eş hükümetin kurulmasını kıvançla karşıladık. Bu istikrarın, gelişim kaydetmemiz düşüncesince araştırma görevlisi olacağına inanıyoruz. Bu çerçevede, Moldova'daki yeni hükümetle de değme dü tarafın kuma yararına olacak biçimde giranbaha iş birliğimizi derinleştirmeye hazırız." ifadelerini kulandı.
"İki ülkenin 1 bilyon dolar tecim kütlesi gayesi var"
Moldova ve Türkiye ortada tutum ve ticari ilişkilerin de geliştiğine dikkati çekici Sökmensüer, dü ülkenin 1 bilyon dolar tecim kütlesi gayesi olduğuna dikkati çekti.
Sökmensüer, "2021'in ocak-eylül devrinde Moldova’ya ihracatımız 316 milyon, Moldova'dan ithalatımız ise 231 milyon dolar yerine kaydedilmiş ve tecim hacmimiz 547 milyon dolar olmuştur." dedi.
İki diyar arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması'nın 2016'da yürürlüğe girdiğini anımsatan Sökmensüer, bu anlaşmanın tecim hacmini hâlâ da artıracağı umudunu paylaştı.
Sökmensüer, "Moldova'daki toplanmış Türk yatırımları 300 milyon doların üstündedir ve 6 binin üzerinde insana istihdam sağlamaktadır. İş insanlarımızı Moldova’da envestisman yapmaları düşüncesince isteklendirme etmeyi sürdüreceğiz." ifadelerini kullandı.
"Özerkliğin ehliyetli anlamıyla işlemesiyle ilgilendiren belirsizlikler var"
Gagauz Özerk Yeri'nin düet ilişkilere bol bolamat katan "dostluk köprüsü" bulunduğunu vurgulayan Sökmensüer, özerkliğin ehliyetli anlamıyla işlemesi ve muhtariyet kapsamında maruf yetkilerin kullanılmasıyla ilgilendiren birtakımı belirsizliklerin bulunduğunu söyledi.
Bunların giderilmesinin Moldova'da millî mevzuatın Gagauz Özerk Yeri yapı kanunuyla ahenkli bir duruma getirilmesiyle gibi olabileceğini tamlayan Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Bu çerçevede, hazırlanmakta bulunan üç kanun tasarısından ikisinin Aralık 2020'de benimseme edilmesi muştulu eş evolüsyon olmuştur. Üçüncü kanun tasarısının da benimseme edilmesini dilek ediyoruz. Hem halklar ortada bununla birlikte resmi makamlar ortada üretim edilecek güvenlik ortamıyla, Gagauzya ile merkezi makamlar ortada yaşanabilecek kusur anlamaların eş an önceki çözüme kavuşacağına inanıyoruz."
"Gagauz soydaşlarımızın kültürel kimliklerini korunum etmelerine ehemmiyet vermekteyiz"
Gagauz Türklerinin Moldova ile başarıyla bir araya gelmesi ve kültürel kimlikleri ile özerkliklerini koruması icap ettiğini vurgulayan Sökmensüer, "Gagauz soydaşlarımızın Gagauz kültürel kimliklerini korunum etmelerine ve Moldova'ya çelimli eş ilişkinlik hissi duymalarına ehemmiyet vermekteyiz." dedi.
Büyükelçi Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Soydaşlarımızı anne dilleri Gagauzcayı yaşatmaları ve ehliyetli bütünleşme düşüncesince anahtar ayrıcalığı taşıyan bulunan talih dilini öğrenmeleri dair isteklendirme ediyoruz. Nitekim Gagauzya’da talih dili ile Gagauzcanın eşzamanlı öğretilmesi yönündeki planlara dayanak noktası sağlıyoruz. Gagauz Özerk Yeri'ndeki okullarda faydalanılmak kadar Moldova Ulusal Eğitmenler Derneği (ANTEM) çeşidinden AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiserliği ile teşrikimesai zarfında resmi dilde ve Gagauz dilinde hazırlanmakta bulunan öğüt materyallerinin eş kısmının basımı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığımız çeşidinden üstlenilmişti. Bu desteğimizi sürdüreceğiz."
