İstanbul
İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, Ukrayna krizinin salgından yıpranan global ekonomide dünkü riskler yarattığını belirterek, "Küresel ticaretin 2021’de eriştiği 28,5 trilyon dolarlık seviyenin dibine düşebileceğini ve sonuç 3 yıldaki ikinci global durgunluk sürecine sürüklenebileceğimizi söyleyebiliriz." diyerek konuştu.
Salgının global ekonomiyi erdemli saygınlık şişkinliği ve sinirli piyasalar derece kırılganlıklarla bıraktığını anımsatan Zeytinoğlu, "ABD, AB ve Birleşik Krallık derece Batılı devletlerin Rusya’ya uyguladığı baş döndürücü şümullü yaptırımlar, savaşın sürmesi hâlinde ilkin Rus ekonomisine derinliğine vadede ağırbaşlı maliyetler getirecek, global ekonomiye ve ana paraya de tesiri yansıyacak." dedi.
Ticaret etme riskinin arttığını vurgulayan Zeytinoğlu, "Küresel ticaretin 2021’de eriştiği 28,5 trilyon dolarlık seviyenin dibine düşebileceğini ve sonuç 3 yıldaki ikinci global durgunluk sürecine sürüklenebileceğimizi söyleyebiliriz. Rusya’nın mal dünyasındaki görevi önemli. Rusya iri müşterek doğalgaz ve yer yağı üreticisi ve demir-nikel-bakır-altın-paladyum-platin derece önemlice önemdeki madenlere sahip." diyerek konuştu.
"Savaşın sürmesi Amerika ve Çin düşüncesince avantajlı"
Zeytinoğlu, mütebeddil global ticari dengelere ilişkin, "Savaşın sürmesi hâlinde evren tecim dengesinde avantaja cemaat devletler Amerika ve Çin olacaktır. Güvensizleşen Avrupa’dan çekilecek sermayenin iri kısmının olabildiğince muvazeneli ve jeopolitik adına arbede alanından uzakta bulunan ABD’ye ve çoğalan iç kapital endüstrisine cemaat Çin’e akması; ikisinin de arsıulusal sermayenin güvenli limanları adına kapital piyasalarını canlandıracaktır. Çin başkaca erke sunma güvenliğini hedeflerken Rusya ile şimdi müşterek tomar iş yapmayı umacaktır." halinde konuştu.
Savaştan en müşterek tomar düşüt gelirli ve ılımlı gelirli devletlerin etkileneceğini aktaran Zeytinoğlu, "Türkiye’nin de yer yağı ve doğalgaz ithalatçısı müşterek şehir adına ağırbaşlı halde etkileneceğini söyleyebiliriz. Bu devletlerin bir aşırı müstevli zımnında toparlanmaya çalışıyor. Ayrıca yatırımcıların bu ülkelerdeki kapital çıkışları döviz yitirilmesine hastalık olacaktır. Bu da erdemli namus borcu seviyelerine cemaat bu devletlerde aceleci ruhsal gerilim yaratacaktır. Genel adına mücadelesi ve yaptırımlar az gelişmiş, büyümekte ve ümranlı devletler arasındaki global tecim dengesinde bozulmalara hastalık olacaktır." dedi.
Riskler dair uyarıcı Zeytinoğlu, şunları vurguladı:
"Ukrayna’da savaşın ve Rusya’ya müteveccih yaptırımların sürmesi hâlinde enerji, besin ve mal fiyatlarındaki artma hem endişeleri hem de saygınlık şişkinliği seviyesini şimdi da üst çekerek evren ticareti ve saygınlık piyasası düşüncesince derinliğine vadeli riskler barındırabilir. Rusya-Ukrayna şehir sektörünün kapatılmasıyla şehir taşımacılığı yahut derya taşımacılığı maliyetlerinin çoğalması ve Rus bankalarının SWIFT’ten çıkarılması global hazırlık zincirini etkileyecektir.
Özellikle Çin’den Avrupa’ya müteveccih tecim zincirinin etkilenmesi bekleniyor. Ayrıca global hazırlık zincirinde yaşanacak rastgele müşterek başağrısı otomotivden afiyet sektörüne nice istihsal dönemini durdurabilir. dışalım ve dış satım vuruş alırken müstevli zımnında bulunan sunma darboğazlığı derinleşebilir. Enflasyon payı global adına artarken, kişilerin satın kabul etme gücü düşebilir ve elhak salgından etkilenen talebi de azaltabilir.
Birçok şehir sermayesini yurtdışından çok yurtiçinde avlamak isteyeceğinden global kapital trendleri azalabilir. Tüketim ve yatırımdaki bu zararlı değişimler kararında devletlerin gelişme paylarını zararlı etkileyebilir. Ayrıca savaşın peşi sıra devletler askeri masraflarını yükseltmek isteyeceği düşüncesince bütçelerindeki içtimai bölüm masrafları da azalabilir."
"Yaptırımlar Rusya’yı daha caydırmadı"
Yaptırımların Rusya'yı vazgeçirmediğini vurgulayan Zeytinoğlu, "Rusya erke kaynaklarını jeopolitik çıkarları düşüncesince hala kullanabilir durumda. Açıkça görülüyor ki yaptırımlar Rusya’yı daha caydırmadı. ABD’nin Rusya’ya müteveccih koyduğu yer yağı ambargosu ise AB’nin bu ambargoya iştirakı olmaksızın uygulamada Rus ekonomisine dokunca vermiyor. Rusya’ya müteveccih yer yağı ambargosunun veya natürel kavara alımını kesmenin maliyeti ise AB düşüncesince ince yüksek." dedi.
Yaptırımların istikbaline yer veren Zeytinoğlu, şu halde konuştu:
"İlk adına denizcilik, havacılık ve erke sektörlerine şimdi şümullü ve şimdi müşterek tomar yayılacak yaptırımlarla karşılaşabiliriz. mesela saygınlık işlemlerinde geçer saklı yazı servet birimlerini de müdahale yazar Rusya çeşidinden rastgele müşterek işlemin yapılması dinamitlenmek isteniyor. Ukrayna’nın çevresinde kenetlenen Batı, Çin, Belarus yahut öteki devletlerin Rusya’ya müteveccih yaptırımlara katılmamasını ve eylemsizliğini görmezden gelmeyecektir. Bu sebepten siyasal ve kazançlı yaptırımların ihlal edilmesine araştırma görevlisi ve yaptırımların etkinliğinin azalmasına hastalık bulunan devletlere müteveccih 'ekonomik suç' mevzuatı ABD, Birleşik Krallık ve AB çeşidinden geliştirilecektir.
Rusya’nın Ukrayna işgaline müteveccih yaptırımların global hazırlık zincirine bulunan tesirini gedmek düşüncesince Rus el sahası haricinde güvenli müşterek hazırlık kanalı gereksinimi giderilmeye çalışılacaktır. Rusya’ya müteveccih yaptırımlar global durgunluğa etken vereceğinden devletler birbirine bağımlılıklarını minimuma indirmeye çalışacaktır.
Bunun düşüncesince de evvel adına erke bağımlılığını dökmek için, 'ulusal kavara ve yer yağı rezervlerini' artırmaya yönelecek yahut Rusya dışındaki erke arzı özne ülkelerle şimdi müşterek tomar teşrikimesai geliştirilecektir. Çin ise jeopolitik rakiplerine bulunan kavara sunma bağımlılığını dökmek düşüncesince Batı’nın bilakis Rusya’dan şimdi müşterek tomar kavara alımı yapabilir."
Zeytinoğlu, Rusya'nın evren doğalgaz pazarının dörtte biri, kaba petrolün yüzdelik 11’i, kömür alanının yüzdelik 18’i, platin pazarının yüzdelik 14’ü, paladyumun yüzdelik 35’ini bire müşterek sürede Ukrayna ile evren buğday ihracatının üçte bir tanesini karşıladığını söyledi.
"Avrupa’da çekirdeksel santrallerin katlanarak arttığını görebiliriz"
İşgal sonrası erke sunma güvenliğinin Avrupa’da en ehemmiyetli terim bulunduğunu tamlayan Zeytinoğlu, "Rusya’nın 2021 sonbaharından itibaren Kuzey Akım-2 borazan hattının kullanıma açılması düşüncesince enerjiyi müşterek bası aracına dönüştürmesi Avrupa’da seçenek arayışlarına etken olmuştu. AB, Rusya-Ukrayna krizinden erke kaynaklarını çeşitlendirme dersini çıkardı. ABD’nin Rusya’dan müstehase yakıtların ithalatını yasaklaması ve Avrupa Komisyonu’nun sene sonuna derece Rusya’dan tahsil edilen kavara miktarını yüzdelik 80 oranında azaltmayı hedeflemesi giderek atılabilecek adımlarla ilişik düşünüm veriyor." dedi.
Zeytinoğlu, şunları söyledi:
"Orta vadede, muvazeneli erke temini düşüncesince Avrupa’da çekirdeksel santrallerin katlanarak arttığını görebiliriz. Almanya, çekirdeksel erke adına natürel gazı yeğleme ediyor olmasını da değiştirecektir. Kısa vadeli analizör ortada Avrupa’nın şehir hedeflerinden art hamle atarak kömür kullanımını çoğaltması ve likit natürel kavara (LNG) ithalatı düşüncesince Katar ve Amerika derece devletlere yönelmesi bulunuyor.
Türkiye’nin de yaşanmış bulunan akse sonra Avrupa düşüncesince erke güvenliği açısından izlemsel değerinin arttığını görüyoruz. Türkiye’nin Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) ile Azerbaycan gazını Avrupa’ya bağlaması, Avrupa düşüncesince Rusya dışındaki yegâne seçenek olma hususi durumunu taşıyor.
ABD tarafında ise Rus müstehase yakıtlarına konulmuş bulunan haram sonrası Venezuela ve İran ile normalleşme zamanına girebilir. ABD’nin pozitif yanları Rusya ile erke koyu müşterek ticari ilişkisinin bulunmamasıdır. ABD’yi peşinden İngiltere’nin de bire müşterek sonucu almasını belki dâhilinde görüyorum."
1,5 trilyon dolarlık müşterek ekonominin soyutlama edilmeye çalışılmasının bölgedeki öteki devletlere de menfi yansıyacağını bildiren Zeytinoğlu, "Bu süreçten zararlı etkilenen ülkelerden birisi de Türkiye olacaktır. Rusya’nın hammadde ihracatını sene sonuna derece birtakım devletlere zecir sonucu alması, yaşamış olduğu akse içinde izlemsel düşünebiliriz ancak haram sonrası süreçte seçenek arayışları Rusya’nın piyasa hacmini düşürecektir." halinde konuştu.
"Rus şirketlerine engeller konulması Türk şirketleri düşüncesince fırsat"
Türk şirketleri düşüncesince fırsatlara yer veren Zeytinoğlu, "Rusya’daki arsıulusal kuruluşların ayrılması ve Rus şirketlerine Avrupa’da ticari engeller konulması Türk şirketleri düşüncesince fırsatlar yaratacaktır. Hem Rusya’da hem de Avrupa’da bu boşluğu Türk şirketleri adına belli başlı sektörlerde doldurabiliriz." dedi.
Rusya ile 32,5 bilyon dolar tecim hacmimizin bulunduğunu hatırlatan Zeytinoğlu, şunlara aksan yaptı:
"Bunun çoğunluğu ithalat. Turizm, çekirdeksel santralci inşaatı, S400’ler derece nice mevzuda DOĞRU alım satım içerisindeyiz. Geri hamle atmadan ticarette ve enerjide Rusya’ya seçenek kontrol çalışmalarını hızlandırmalıyız. Gelecekte Amerika ve AB’nin mümkün sekunder müeyyide yürütüm sonucu almasına mücehhez olmalıyız. Enerji dair yenilenebilir enerjiye yatırımlarımızı artırırken, çekirdeksel erke düşüncesince ayrımlı ülkelerle değinme kurmalıyız.
Çünkü krizin Türkiye’ye çelimsiz vadeli en ehemmiyetli menfi tesiri yer yağı fiyatlarının yükselmesi. Petrol fiyatlarının çoğalması geçmiş hizmet maliyetleri artırdığı düşüncesince dört başı mamur verim kalemlerine yansımaktadır. Bu da Türkiye açısından saygınlık şişkinliği hedeflerine zararlı yansıyacak müşterek gelişme. Kriz ekincilik dair da izlemsel ürünlerde kendimize yetebilmemizin önemini gösterdi. Hububat ve yağ üretimini gelecekte oluşabilecek benzeşim krizlerden etkilenmemek düşüncesince evleviyet adına belirlemeliyiz."
Türkiye'nin diplomatik başarısına dikkati çekici Zeytinoğlu, "Rusya ve Ukrayna’nın Antalya Diplomasi Forumu’nda müşterek araya gelmesi bu vakte derece meri stratejilerin uygun bulunduğunu göstermektedir. İşgal sonrası önemini en baş döndürücü artı kodifikasyon NATO oldu. Türkiye, NATO üyesi adına Rusya tehdidine erinç Avrupa’da yetenek sahibi üç ordudan birisi. Türkiye bu hali şimdi baş döndürücü dile getirerek NATO’daki müttefiklerinden istediği askeri donatı alımlarında bası yapabilir." diyerek konuştu.
