Amman
Bölgenin rahat ülkesi Ürdün'de şimdi evvela katı yoğun görülmeyen gelişmeler, 2021'de krallık ailesinden kırsalda canlı vatandaşlara denli nice kesimi etkiledi.
Özellikle senenin önceki yarısında ehemmiyetli gelişmelere oyunluk bulunan Ürdün'de problemlerin üstesinden gelebilmek düşüncesince dehşet önlemlere ve ciddi kararlara imza atıldı.
Salt'ta müvellidülhumuza kesintisi dolayısıyla 10 dirilik kaybı
Mayıs ayında Salt Devlet Hastanesi'nde merkezi müvellidülhumuza sistemindeki aralık neticesinde 10 hastalanmış hayatını yitirdi.
Ürdün Kralı 2. Abdullah, mevzuya el koyarak sayrılarevi müdürünün hemen istifasını istedi, Sağlık Bakanı Nezir Ubeydat'ı da görevden aldı.
Olaya bağlı davada Amman Sulh Ceza Mahkemesi, sayrılarevi görevlilerinden 5 insana üçer sene hapishane ve 3 bin 575 dinar (5 bin dolar) mülk cezası verirken, 8 sanığın da beraatına hükmetti.
Ceza bölgelerin hastanenin o dönemki müdürü, başmuallim yardımcısı ile oksijenden mesul teknikerleri bulunduğu kaydedildi.
"Kral 2. Abdullah'a huzur tertip iddiaları"
Ürdün'de 2021'in ihtimal de en aşırı konuşulan konusu emektar Veliaht Prens Hamza bin Hüseyin'in de isminin karıştığı çarpış girişimi iddiaları oldu.
Prens Hamza ve 20 ferdin 3 Nisan'da, "Kral 2. Abdullah'a huzur tertip kurma" suçlamasıyla gözaltına alındığı kanıt edildi.
Ürdün hükümeti, 16 ferdin gözaltına alındığını duyururken, Ürdün Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Ahmed el-Huneyti, Prens Hamza'nın gözaltına alınmadığını, fakat kendisinden "ülkenin güvenliğine dokunca verebilecek" faaliyetlerini durdurmasının istendiğini açıkladı.
Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safedi de 4 Nisan'da icra ettiği açıklamada, düzenlenen anket kararında Prens Hamza'nın aut güçlerle ülkenin güvenliğini gaye meydan kimi faaliyetlere karıştığının ortaya çıktığını söyledi.
Eski Veliaht Prens Hamza bin Hüseyin, 5 Nisan'da Kral 2. Abdullah'a bağlılığını tasdik fail müşterek mektuba imza attı.
Ürdün Kralı 2. Abdullah da 7 Nisan'da ulusa sesleniş düşüncesince yazılmış müşterek izah yayımlayarak, Prens Hamza'nın ailesi ile sarayında olduğunu ve sonuç günlerde yaşanmış bulunan "fitnenin sonuç bulduğunu" anlatım etti.
Ürdün resmi televizyonu 12 Nisan'da Prens Hamza meselesinin krallık ailesi geleneği çerçevesinde çözüme kavuşturulacağını, emektar Veliaht Prens'in türel işlemlerden affedilmiş tutularak sakatlık önüne çıkmayacağını duyurdu.
Milletvekili Usame el-Acarime krizi
Ürdün'de 21 Mayıs'ta erke tevzi hatlarında meydana mevrut aksaklık tamamı diyar genelinde yalıtım kesintisine defa açtı.
AA muhabirine izah önleyen Ürdün yalıtım tevzi firması temsilcileri, tevzi şebekesinde aksaklık meydana geldiğini, bundan dolayı diyar geneline yalıtım verilemediği belirtti.
Milletvekili Usame el-Acarime 24 Mayıs'ta, Mecliste icra ettiği konuşmada, Ürdün'de yalıtım kesintilerini Filistin'e dayanak gösterilerine bariyer kazanmak talip aşiretlere bağladı.
Elektrik kesintisiyle ilgili hitabı sonrası mebusluk müşterek sene süreyle dondurulan Acarime, parlamentodaki görevinden istifa ettiğini duyurdu.
Parlamentonun madun kanadı Temsilciler Meclisinde 6 Haziran'da meydana getirilen dehşet oturumda, 130 milletvekilinden 109'unun imzasıyla Acarime'nin mebusluk düşürüldü.
Meclis Başkanı Abdulmunim el-Avdat ise Acarime'nin hitabı üstünde "gündem dışı olması dolayısıyla iç tüzüğe aykırı" değerlendirmesinde bulundu.
Acarime'nin memleketi bulunan Amman'ın güneybatısındaki Naur bölgesinde protestolar düzenlenirken, Acarime'yi destekleyenlerle düzenlilik güçleri ortada çıkan vakalarda inanma güçlerinden 4 ad yaralandı.
Acarime 17 Haziran'da, düzenlilik güçleri çeşidinden gözaltına alınırken, "Kral 2. Abdullah ve topluma dokunca sağlayan açıklamaları" biçiminde anlatım edilen itham dolayısıyla yargılanmak neredeyse Devlet Güvenlik Mahkemesine gönderme edildi. Acarime'nin yargılanmasına bitmeme ediliyor.
Siyasi sistemde düzenlemeler
Kral 2. Abdullah, ülkede ıslah talepleri üstünde siyasetçi sistemi modernize etmek; intihap ve siyasetçi yasalarını değiştirerek seçimlere ortaklık oranını bırakmak düşüncesince hususi müşterek madun kurul ihdas neticesinde aldı.
Gençlik, kadın, domestik yönetimler, seçim, partiler ve anayasal değişimlerle ilgili 6 madun kolu barındıran 92 üyeli komite, Kral Abdullah'ın direktifiyle 10 Haziran'da kuruldu.
Eski Başbakan Semir Rifai'nin başkanlığını icra ettiği komite, yasama kurulu acemi teşri zamanına başlamadan evvela siyasetçi sistemde teceddüt projeleriyle ilgili icraat yapmak, bu mevzuda kanun tasarıları ve anayasal farklılık önerileri hazırlamakla görevlendirildi.
Ürdün Siyasal Sistemi Yenileme Kraliyet Komitesi 20 Eylül'de, intihap kanunuyla ilgili kanun tasarısı ve anayasada farklılık önerileri hazırladı. Komite, 3 Ekim'de hazırladığı tutanağı Kral 2. Abdullah'a sundu.
Ürdün'de kimi fırka ve hareketler 23 Ekim'de icra ettikleri kuma açıklamada, Siyasal Sistemi Yenileme Kraliyet Komitesinin "halkın talebine müşterek karşılık kendisine ortaya çıkmadığı, şimdi fazla yaşanabilecek el hareketlerinin önüne mürur ve kitleleri uyuşturma girişimi olduğu" değerlendirmesine bulundu.
Dış ilişkiler
Ülke ayrımsız sürede aut politikada da müşterek sağ açıklık zamanına girdi. Yılın sonuç çeyreğinde aut ilişkilerdeki bu sağ açıklık çabukluk kazandı. Kral 2. Abdullah, 25 Ekim'de Avusturya'dan sonraları Polonya, Almanya ve Birleşik Krallık'ı görüşme etti.
Öte yandan, Suriye üstünden Ürdün'e ilgilendiren elektriğin Lübnan'a ithalatı dair 28 Ekim'de sonuncu anlaşmaya varıldı. 11 Kasım'da ise Ürdün ile İsrail, Ürdün'ün Filistin pazarına ihracatını kestirmece iptidai kıvrım artırmaya müteveccih müşterek geçim imzaladı. Bu etap Filistin meselesinde Ürdün çeşidinden atılmış sansasyonel müşterek etap kendisine yorumlanıyor.
Ürdün Kralı 2. Abdullah, 22 Kasım'da Bahreyn Kralı Hamed bin İsa Al Halife'yle ve 23 Kasım'da Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) başkenti Abu Dabi'de, Abu Dabi Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayed el Nahyan'la düet konuşma gerçekleştirdi. Öte taraftan Ürdün Veliaht Prensi Hüseyin Bin Abdullah da 29 Kasım'da Katar'ın başkenti Doha'da, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile müşterek araya geldi.
Ekonomik kendisine bulunduğu denli vatandaşlara ak pak su ulaştırılması dair da teessürat canlı Ürdün, 22 Kasım'da İsrail ve BAE ile 2022 senesinde erke ve su dalında kuma müşterek projenin yapılabilirlik sürecine başlanması düşüncesince "niyet beyanı" imzaladığını açıkladı.
Ürdün-Suriye kuma başıboş bölgesinin kestirmece 6 sene aradan sonraları baştan açıldığı 1 Aralık'ta, ticari ve iktisadi faaliyetlerin başladığı duyuruldu.
AA muhabirine mütekellim siyasetçi çözümleyici ve edip Saad Hatr, Ürdün'ün, Kovid-19 müstevli periyodunun etkilerine karşın 2021'de lehçe ve arsıulusal darboğazdan çıkmaya çalıştığını söyledi.
Amman yönetiminin, Rusya'ya ferahlama ve Katar'la ilişkileri ihya denli lehçe kuma yönetim seçeneklerini genişletmeye çalıştığını, Amerika yönetimini Suriye'ye yaptırımların Amman'a dokunca verdiği anlamında kandırma etmeye çalıştığını aktaran Hatr, Ürdün'ün 10 sene devam eden ipham döneminden büyümek düşüncesince güç sarfiyat ettiğini kaydetti.
"Halk ile hükümet kurumları ortada itimat baştan düz yazı edilmeli"
Ülkedeki iç krizlere bağlı ise Hatr, "Halk ile hükümet kurumları arasındaki itimat krizi derinleşti. İşlerin sarpa sarmaması düşüncesince bu itimat baştan düz yazı edilmeli." değerlendirmesinde bulundu.
Hatr, "Siyasi sistemin yenilenmesinin konuşulmuş bulunduğu müşterek dönemdeyiz. Bu acemi sistemde özgürlüklerin çıtasının yükseltilmesi, çecik müteveccih baskının azaltılması, Kral'a taşlama etmekle suçlananlar üstünde hususi af çıkarılması gerek." dedi.
Yeni yılda Ürdün'ün, içeride tensikat yapması icap ettiğini tamlayan Hatr, "Parti ve intihap kanunlarıyla ilgili siyasetçi sistemin yenilenmesinin arkası sıra Meclis feshedilmeli, doğacak güz er seçime gidilmeli." görüşünü paylaştı.
Ürdün'e ecnebi krizler
Eski Bakan Muhammed el-Mumini ise, "Ürdün'ün 2021 senesinde yaşamış bulunduğu krizler toplumumuza aşırı yabancıydı. Ancak bunları şimdi çelimli müşterek halde geride bırakmayı başardık." sanarak konuştu
Mumini, Kral Abdullah'ın türlü bölgelerde düzeltme zımnında gideceği, durumların düzeleceği ve doğacak sene bunu şimdi dobra görecekleri öngörüsünde bulundu.
