Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği terimi öncesinde mamul bulunan birtakım icraat olsa da 20.06.2012 tarihinde piyasaya çıkan 6331 stratejik iş sağlığı ve güvenliği kanunuyla yaşamımıza girdi. 6331 stratejik iş sağlığı ve güvenliği kanunu işverenleri iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına müteveccih lüzumlu tedbirlerin alınmasıyla ve sürdürülebilir bir duruma getirilmesiyle memur tutuyor.
“İstihdam edilmesi yasalı zorunluluk”
“Kanun çerçevesinde az daha dört başı mamur işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilişik icraat yapılması ve iş güvenliği uzmanı istihdam edilmesi yasalı ıztırar durumuna gelmiştir” diyen İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Mustafa Tatlıcan, “İş sağlığı ve güvenliği hizmeti takanak işyerleri az tehlikeli, sakıncalı ve baş döndürücü sakıncalı iktisap etmek benzeri 3 sınıfa ayrılmaktadır. Tehlike sınıfına bakılmaksızın 50'den müşterek tomar çalışanı bulunan hepsi işyerleri, sakıncalı ve baş döndürücü sakıncalı sınıfta yer düzlük ve minimum 1 çalışanı bulunan hepsi işyerleri iş sağlığı ve güvenliği hizmeti almakla yükümlüdür. Ancak amme kuruluşları ile az sakıncalı sınıfta yer düzlük ve 50'den az çalışanı bulunan işyerleri 30 Haziran 2023 zamanı itibarı ile hizmet almak zorundadır. İş Sağlığı ve Güvenliği yükümlülüklerinin namına getirilmesiyle işletmelerdeki iş kazaları, cümle hastalıkları, güdeleme düşüklüğü, çalışan verimsizliği vb. kabil durumların minimuma indirilmesi ve güvenli emek vermek ortamı oluşturulması amaçlanmaktadır” biçiminde konuştu.
“Türkiye 9'uncu tam yer alıyor”
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun en akıbet yayınlamış bulunduğu verileri paylaşan Tatlıcan, “2020 senesinde iş kazası sayısı 384 bin 262 ve cümle rahatsızlığı sayısı 908 namına görülmektedir. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) sayımlama ünitesi ILOSTAT'ta yer düzlük tabloya gereğince 100 bin çalışan başına kalımsız iş kazalarının en baş döndürücü yaşandığı devletler listesinde Türkiye 9'uncu tam yer almaktadır. Türkiye'den ilkin en baş döndürücü kalımsız iş ilçesinin yaşandığı devletler ise sırayla Filistin, Küba, Ermenistan, Mısır, Kosta Rica, Zimbabve, Özbekistan, Nikaragua Cumhuriyeti'dir. Türkiye'den sonradan en baş döndürücü kalımsız iş kazalarının yaşandığı devletler de Meksika, Brezilya, Moldova, Tayland, Belize, Ukrayna, Amerika, Rusya, Seyşeller, Moğolistan, Kazakistan, Litvanya, Kırgızistan bulunduğu görülmektedir” dedi.
“Uygulamalar yetersiz”
İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının Türkiye'de ehliyetli olmadığını tamlayan Tatlıcan, “Bu vaziyette iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına ilişkin yapılması gerekenler ise; işverenlerin ve çalışanların yükümlülüklerini en güzel biçimde namına getirmeleri ve devletin de denetleme mekanizmasını geliştirerek iş kazaları ve cümle rahatsızlıkları minimal seviyeye indirilmesi düşüncesince icraat yapması gerekmektedir” niteleyerek konuştu.
“Güvenlik kültürü eksik”
İş sağlığı ve güvenliğinde en ehemmiyetli eksiklerden müşterek tanesinin “Güvenlik Kültürü” olduğuna yer veren İzmir Kavram Meslek Yüksekokulu İş Sağlığı ve Güvenliği Programı Öğr. Görevlisi Mustafa Tatlıcan, “Güvenlik kültürü terimi önceki kez, 1986 senesinde Çernobil'de meydana mevrut çekirdeksel kazadan sonradan hazırlanmakta bulunan müşterek raporda kullanılmıştır. Hazırlanan bu rapor, Çernobil kazasında ehemmiyetli dizayn eksikleri, örgütsel yanlışlar ve çalışanların ihlallerinin ehemmiyetli müşterek gösteriş oynadığına ayraç etmektedir. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin araştırmalar yapıldığında umumi namına uran önlemlerin alındığı ve derneşik aralıklarla çalışanlara yetişek verilerek iş kazaları ve cümle rahatsızlıkları engellenmeye çalışmış bulunduğu görülmektedir. Ancak tahsil edilen bu önlemlerin çıtırbom bulunduğu gösterilen iş kazası ve cümle rahatsızlıkları istatistiklerinde görülmektedir” niteleyerek konuştu.
Çalışanların risk, kaza, cümle rahatsızlıkları ve düzenlilik kültürü kendince bilinçlendirilmesinin ehemmiyetli olduğuna aksan özne Mustafa Tatlıcan şu ifadelerle laflarını tamamladı:
“Güvenlik kültürünü geliştirebilmek için; yönetimin düzenlilik kültürünü benimsemesi, iş güvenliğine ilişkin değerler, tutumlar ve bağlılığın geliştirilmesi, idare ve çalışanlar ortada çapraz güven ve adaletli yaklaşımın sağlanması, işletmelerde riziko değerlendirmesi, acele gidiş planı, esenlik gözetimi, yakut gözetimi, derneşik aralıklara güvenli tutum eğitiminin yapılması ve işletmelerde meydana mevrut iş kazaları, cümle rahatsızlıkları ve ramak kaldığında olayların anlatım edilmesi ve lüzumlu mercilere iletilmesi gerekmektedir.”
