New York
ABD'nin en şöhretli sismologlarından "Deprem Kadın" lakaplı, California'dan Dr. Lucy Jones ve tektonik hareketler uzmanı Georgia Üniversitesi Skidaway Oşinografi Enstitüsü Direktörü Profesör Clark Alexander, Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlere dair AA'ya değerlendirmelerde bulundu.
Doğu Anadolu kırık hattının, California'daki San Andreas kırık hattına aşırı benzeyen, "doğrultu atımlı" amudi ortak kırık hattı bulunduğunu tamlayan Jones, "Bu da sarsıntının bireylere aşırı benzeyen biçimde Dünya yüzeyinin yakınına derece salındığı, kısaca insanların, öbür nice zelzele kabilinden çok, sarsıntının kaynağına hâlâ benzeyen konumlandığı anlamına dirimsel ve bundan dolayı ehliyetli kırık boyunca, hakkıyla aşırı faziletli seviyelerde tezelzül görebilirsiniz." dedi.
Jones, Türkiye'de geçmiş depremden sonraları yaşanmış bulunan ikinci şişman depremin de aşırı olmadığını düşündüğünü belirterek benzeri hallerde tanıdık dümdar şokların anne şoktan hâlâ şişman olmasının bire ortak dağılımın ortak parçası bulunduğunu ve şişman fayların bu biçimde cereyan ettiğini tabir etti.
Türkiye'deki depremin uzun dair de Jones, "Yaklaşık 17 kilometre derinlikte başladı fakat yüzeye akıllıca parçalandı. Yani onun hakkıyla 17 kilometrede bulunduğunu düşünmeyin, ora ile Dünya yüzeyi arasındaki alandaydı. Bu sığ ortak zelzele kendisine onama edilir." dedi.
Jones, 7,8 büyüklüğünde depremin karakteristik kendisine dünyada yılda birkaç el görüldüğünü fakat bunların çoğu kez koyu tabakalarda yahut kullanmakta olanları aşırı etkilemeyen ırak noktalarda meydana geldiğini söyledi.
İnsanların şişman kırık hatlarına benzeyen olmasının depremlerde şişman yıkıma biçim açtığına dikkati çekici Jones, şöyleki bitmeme etti:
"Türkiye'nin California denli Uluslararası Yapı Kanunu'na uyduğunu ve dört dörtlük mühendislere ehil bulunduğunu söyleyebilirim. Burada, ABD'de, onlarla çalıştım. Onlar arsıulusal zelzele mühendisliği camiasının ayrılmaz ortak parçası. Dolayısıyla Türkiye'nin ABD’de ehil olduğumuzdan değişik kodları yahut değişik mühendisleri yer aldığı söylenemez. Ancak eksiksiz ortak tasarıma ehil olmanız, eksiksiz ortak binaya ehil olduğunuz anlamına gelmiyor. Binaların olmasını dilediğiniz denli olmamasının da türlü nedenleri vardır."
Eski binaların esbak yapılış kanunlarına gereğince dikildiğine ayraç fail Jones, bu mevzuda ikinci probleminin da dünkü yapılış kanunlarının domestik makamlarca denetlenmesi ve uygulanmasının ehemmiyetli bulunduğunun altını çizdi.
Jones, Kahramanmaraş merkezli depremlerin giderek azalacak dümdar sallantılar haricinde ayrıksı kırık hatlarında alevli depremlere bozukluk olma riskinin aşırı bağan bulunduğunu düşündüğünü laflarına ekledi.
"Fayın şekli ve bulunmuş yer aldığı zelzele sistemi düşüncesince iyice şişman ortak depremdi"
Profesör Clark Alexander da California'da depremlere bilinen kendisine büyüdüğünü belirterek Türkiye'deki Doğu Anadolu kırık hattı için, "Bu tektonik kuvvetler milyonlarca senedir aktif, nedeniyle bu mevcud kırık sistemleri belli bire ortak çeşit devir dilimlerinde depremler üretmektedir." dedi.
Alexander, "Eğer bu depremi dünyanın öbür yerlerindeki öbür depremlerle karşılaştırırsanız, şişman fakat sertliği itibarıyla banko nazirsiz değil." biçiminde konuştu.
Türkiye'deki depremin şiddetinin kırık hattında meydana mevrut parçalanmaya dair bulunduğunu vurgulayan Alexander, "Yani bu, fayın şekli ve yer aldığı zelzele sistemi düşüncesince iyice şişman ortak depremdi." ifadesini kullandı.
Alexander, bu çeşit depremlere hâlâ dayanabilen dünkü yapılış standartlarına da ilgi edilmesi icap ettiğinin altını çizerek "Gelecekte ayrıksı olayların da olacağını biliyoruz ve kendimizi hazırlamalıyız. Bunların ne devir olacağını kestirim edemeyiz fakat bu depremleri yaşanabilir eylemek düşüncesince gelişim kaydedebiliriz." dedi.
