Ankara
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Kurulu düşüncesince bulunmuş olduğu New York'ta, Amerikan PBS kanalının misafiri olarak, aut yöntem ve evren gündemine bağlı değerlendirmelerde bulundu.
"Rusya-Ukrayna cenginde şu an ne tarafın yüksek olduğu" sorusuna Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Doğrusu yanında şef adına 'Rusya mı hâlâ etkin, Ukrayna mı hâlâ etkin' arayışı içerisinde değilim. Tek arzumuz bu savaşın barışla akıbet bulmasıdır. Gerek Sayın Putin'e ister Sayın Zelenskiy'e benim ricam, tavsiyem bu olmuştur. İnsanların vefatıyla neticelenen yanında savaşın kazananı olmaz." karşılığını verdi.
Tahıl koridorunu ayırmak düşüncesince aşırı efor harcama ettiklerini ve İstanbul'daki anlaşmayla bunu gerçekleştirdiklerini özetleyen Erdoğan, "Oradan 2 milyon tonu aşan, 3 milyon tona yakın ekincilik ürünlerinin ihracı gerçekleşti. Şimdi dünkü yanında etap, ilkin Rusya'daki mamüllerin de dünyaya açılması. Tabii burada benim biricik arzum, mütekâmil devletlere değil, az mütekâmil yahut geda devletlere buradan mamüllerin sevkiyatını sağlamaktır. Bunu başarabilirsek geda ülkeler, az mütekâmil devletler hiçbir Şayet olmazsa bu ürünler ile şöyleki kendilerine mevrut olurlar." ifadesini kullandı.
"Putin de bu işi bundan hakeza yanında an ilkin bitirmenin gayreti içerisinde"
Rusya-Ukrayna savaşının çabuk yanında biçimde bitmesinin elbette olabilir olabildiği sorusu üstünde Erdoğan, burada ağırlıklı adına Rusya'nın tavrının aşırı ehemmiyetli bulunduğunu belirtti.
Özbekistan'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ayrıntılı görüşmelerinin bulunduğunu hatırlatan Erdoğan, "Kendilerinin de esasta bu işi bundan hakeza yanında an ilkin bitirmenin gayreti içerisinde bulunduğunu anladım. Bu gidişin problemi büyük. Bu noktada, söz gelişi şu anda 200 rehinenin takası dair yanında uyuşma sağlandı. Bu elleme yanında gelişme. Çünkü bu rehinelerle beraberce orada aşırı epey ehemmiyetli yanında aşama atık oluyor. Şu anda onun uran boyutunu da ihvan yürütüyorlar. Bununla beraberce elleme yanında gelişmeyi elde etmiş olacağız. Diğer yandan ekincilik ürünleri vakasını gine belirleme ettiğimiz arkadaşlarımız, uran kadrolar ayrıntılı yürütüyorlar. Bunlar da elbette elleme gelişmeler fakat burada Ukrayna'nın da Rusya'yla bire yanında anlayışta olması geçişsiz ve bundan hakeza çapraz adına bu çatışmaların, bu savaşın durdurulması noktasında azimli iktisap etmek lazım." değerlendirmesinde bulundu.
Erdoğan, şayet Rusya-Ukrayna ortada yanında sulh sağlanacaksa, burada tahsil edilen alanların iadesinin şişman ehemmiyet bildirme ettiğini belirterek, "İstenen, muhtemel doğrusu bu. Bu mevzuda Sayın Guterres'in attığı adımlar da var. Bizim attığımız adımlar da var. Bu adımlarla beraberce beklediğimiz bu iadelerin sağlanması doğrusu işlerimizi kolaylaştır." dedi.
Rusya Devlet Başkanı Putin'den 2014'ten itibaren Kırım'ı da sahiplerine vermelerini dileyiş ettiklerini özetleyen Erdoğan, "Bunlar bire yanında sürede bizim soydaşlarımız. Eğer bu adımı atarsanız bizi de rahatlatırsınız, Ukrayna'yı da rahatlatırsınız, Kırım Tatarlarını da rahatlatırsınız.' dedik. Ama maatteessüf o günden bugüne orada yanında aşama atılamadı." niteleyerek konuştu.
"Hiçbir şef attığı adımdan sonradan 'Ben hata yaptım' demez"
"Sizce Putin, Ukrayna halkının kendini defans iradesini burun kıvırarak esasta hata aritmetik yaptığının bilincinde mı?" şeklindeki istifham üstünde de Erdoğan, şunları söyledi:
"Hiçbir şef attığı adımdan sonradan 'Ben hata yaptım.' demez. Bunu kıymetlendirmek lazım. Tabii bunu söylerken bire yanında şeyi Ukrayna düşüncesince de erişmek lazım. Acaba Sayın Zelenskiy hakeza yanında adımı atarken 'Ben hata yaptım.' niteleyerek düşünüyor mu yahut düşündü mü? Tabii liderler girdikleri yanında yoldan art dönüşleri aşırı güç bulunan insanlardır. Şu anda hoppadak Polonya'da 3 milyonu fazla Ukraynalı sığınmacı var. Avrupa'nın nice ülkelerine, bizlere bile mevrut Ukraynalı göçmenler var. Bunların tümünü ele aldığımız zaman, 5 milyona yakın muhacir şu anda Ukrayna'dan çıkmak vaziyette. Tabii bu mevzuda yanında liderin bu işe dayanması, doğrusu 35-36 milyon nüfusu bulunan Ukrayna'dan bu denli insanoğlunun çıkmak olması hazırlop yanında iş değil. Bir liderin de bunu anlatması hazırlop yanında iş değil. Ama liderler bu mevzuda hazırlop hafif nedamet duymuyor."
Erdoğan, "Sizce bu işgal, Rusların gerekçelendirebildiği yanında engelleme miydi?" sorusunu yanıtlarken ise şunları kaydetti:
"İşgallerin hiçbirisinin öne sürülen sebebi olmaz. Bir engelleme noktasında bunun faktör mefhum ilişkisinin ne işe yaradığını en elleme özetleyebilecek bulunan bizlerden fazla ister Sayın Zelenskiy gerekse Sayın Putin'dir. En elleme onlar bunun gerekçelerini bilir. Bu gerekçeleri değerlendirdiğimiz zaman, balans politikalarını gözeten yanında abuhava adına Türkiye, burada değme dü tarafı da dinlemekten yana. Onun düşüncesince ısrarla bu liderleri yanında araya getirme arzumuz var. Bir araya getirelim, şahsen kendilerinden bunu baştan sona dinleyelim istedim. Henüz bunu başarabilmiş değiliz fakat üzgün de değilim." niteleyerek konuştu.
"En ülkü cevabı BM, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı"
Rus birliklerinin çıkmış olduğu yerlerde dolgun mezarlar olduğunun hatırlatılmasının arkası sıra "Sizce bundan kimisi mesul avlamak lazım?" sorusuna Erdoğan, şu cevabı verdi:
"Bu mevzuyla alakalı en ülkü cevabı bana layıkıyla Birleşmiş Milletler, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı. Şu anda Birleşmiş Milletler icra ettiği yahut yapacağı emek harcamaları ortaya koymadıktan sonra, bu mevzuda yanında belirleme gerçekleştirmek yahut hakeza yanında açıklamaya dönüşmek bizi balans politikası sürdüren yanında abuhava olmaktan, tarafgir yanında abuhava pozisyonuna düşürür ki bunu bu biçimde yanıtlamak akıllıcasına olmaz."
"BM sormaca yaptığında bu zulümleri Rus askerlerinin icra ettiği kanıtlanırsa acep Putin mesul tutulmalı mı?" sorusu üstünde ise Erdoğan, şunları kaydetti:
"Böyle yanında gestalt ortaya çıkmış olduğu anda doğrusu Putin de bununla alakalı adına gereklilik tavrını ortaya koyacaktır. Yani Putin'i bu aşamada bütün bütün ayrımlı yanında insanoğlu adına kıymetlendirmek akıllıcasına olmasa gerek. Çünkü o da ülkesinin kendilerini yanında numara derecede korumak için gayret sarfeden ve bunun da mücadelesini verici yanında abuhava konumunda. Biz şu anda bu dü ülkenin savaşında, Sayın Putin'le de Sayın Zelenskiy'le de ayrıntılı görüşmeler yapıyoruz. Aynı biçimde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri de Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy'le görüşmelerini sürdürüyor. Bu ne demektir? Biz şayet yanında sonuca varacaksak, yanında liderin tarafında olmakla değil, değme dü liderle de görüşmeleri yaparak sonuca varmanın gayreti içerisinde olmamız lazım. Yalnız şurası da kıymetlendirmek lazım, hoppadak Ukrayna tarafında insanoğlu ölmüyor, Rusya tarafında da aşırı insanoğlu öldü."
Program sunucusunun "Ama Rusya engelleme gerçekleştirdi" yorumu üstünde Erdoğan, şöyleki bitmeme etti:
"O ayrı yanında konu. O yapıldığı gibi, elbette hâlâ bu harp başlamadan ilkin bunlar olmuştu ve savaşla beraberce hâlâ da gelişti. Son yıllarda az buçuk çöküntü de oldu. Ama söylediğim denli burada ilkin Birleşmiş Milletler'in üstünde sakıt rolü çabucak adına getirmesi lazım, neticeyi açıklaması lazım. Bu mefhum üstünden de bizlerin tavrımızı ortaya mükemmel manasıyla koymamız gerekir. Onun içindir ki bilfarz tığ deminden tutak krizini halletmek düşüncesince çalışıyoruz, adımlar atıyoruz ve muhtemelen yanında yere de geldik. diğer yandan aha hububat koridoruyla alakalı adımları buna isnaden attık. Belli yanında sonuca orada da varmış bulunuyoruz. Dolayısıyla birini ağız ağıza yanında kenara at, öbürünü yanında kenara koy; anca olmaz. Netice alacaksak sonuca oynamamız geçişsiz ve şu anda ego Türkiye adına bu sonuca oynamanın gayreti içerisindeyim."
"Dünyanın tamamı ülkeleriyle görüşürüz"
"Şangay İşbirliği Örgütüne iltihak niyetiniz var. Bu örgütte Rusya, Çin, İran var. Bu, NATO'dan aşırı ayrımlı bedel ve hedefleri bulunan yanında örgüt. Siz ülkenizin doğunun parçası mı olmasını istiyorsunuz batının parçası mı?" şeklindeki soruya cevap Erdoğan, şu açıklamayı yaptı:
"Şunu aşırı açıkça belirgin söylemem lazım, tığ dünyanın parçasıyız; ne doğunun ne batının… Bizim düşüncesince ülkemizin coğrafi adına şişman yanında bölümü doğuya aittir. Batıya alakalı bulunan bölümü ayrıdır. Ama Avrupa Birliği 52 senedir bizi temelli oyalamıştır. Avrupa Birliği, 52 senedir bizi ne eyvah ki hala unsur yapmamıştır. Avrupa Birliği süresince bizim durumumuzda bulunan yanında başka abuhava yok. Hala da oyalamaya bitmeme ediyorlar. Halbuki NATO ülkesiyiz. NATO ülkesi olduğumuz biçimde NATO devletleri bile Avrupa Birliği süreci içerisinde bizi oyalamaktadır. Biz NATO'nun içerisinde verdiğimiz desteklerle geçmiş beşin içerisinde toprak meydan yanında ülkeyiz. Bizim NATO'da hakeza de yanında konumumuz var.
Böyle çelimli yanında pozisyonu bulunan Türkiye'nin hakeza uğraştırma taktikleriyle yanında kenarda tutulması elbette ki bizim düşüncesince aşırı epey manidardır. İster istemez ayrımlı arayışlar içine giriş yerinde da olabiliriz. Avrupa Birliği 52 senedir bizi tutacak, bizi yanına yaklaştırmayacak ve ondan sonradan da 'Niçin şurayla görüştü, ne burayla görüştü?' diyecek. Görüşürüm. Bu görüşmeleri yaparken de tığ Avrupa Birliği'ne bu aşamada aritmetik verecek değiliz. Biz dünyanın tamamı ülkeleriyle görüşürüz. Ben Sayın Şi'yle de görüşürüm, Sayın Putin'le de görüşürüm, Sayın Modi'yle de görüşürüm. Bütün ülkelerle görüşmelerimi yaparım. Çünkü tamamımız bu dünyanın birer parçasıyız. Avrupa Birliği üyesi ülkelerle görüşmeler yaptığımız devir bizlere 'Niçin onlarla görüştünüz?' niteleyerek yanında istifham gelmedi. Biz şu anda ilkin Şanghay İşbirliği Teşkilatında bulunan ülkelerle elbette yanında davranış içindeysek onlarla da bire yanında davranış içerisinde süreci işleteceğiz."
