Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in daveti üstünde Soçi'ye meydana getirdiği ziyarete bağlı devir önünde gazetecilere izah önleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, sonsuz telefon görüşmeleri gerçekleştirdiği Putin'le levent birlik aradan sonradan beniz yüze meydana getirilen düet toplantıda Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkileri ve diyalekt mevzuları detaylı halde ele kabul etme olanağı bulunduğunu söyledi. Hem düet ilişkilere dünkü ve çelimli birlik ivme vermek bununla birlikte alanda yaşanmış bulunan gelişimleri ele kabul etmek düşüncesince üç saati birlik tomar birlik görüşme yaptıklarının altını çizen Erdoğan, “Bu çerçevede bu yılın evvel 8 ayında güzeşte yılın bire birlik zamanına nazaran yüzdelik 50'ye yaklaşan artışla 21 bilyon doları aşan tecim hacmimizi, eş amacımız bulunan 100 bilyon dolar seviyesine yaymak düşüncesince atılacak adımlara odaklandık” niteleyerek konuştu.
Stratejik birlik teşrikimesai sahası bulunan erke alanında da bulunan iş birliğini ilerletme hususunda uygun kaldıklarını anlatım fail Erdoğan, “TürkAkım ve Akkuyu Nükleer Enerji Santrali planlarına bağlı hali değerlendirdik. Malum, endamsız birlik müddet ilkin Akkuyu Nükleer Enerji Santrali'ni görüşme etmiştik. Burada 10 bin gailesiz Türk mühendis çalışıyor. Bunun indinde 3 bin gailesiz Rus mühendis çalışıyor. Bu sayıyı hâlâ da artıracaklar. Nasip olursa 2023'ün Mayıs ayında birlik numara üniteyi hatim sözünü kendilerinden aldık. Ondan sonradan iki, üç, dört numaralı üniteler var. Tabi bizim üç çekirdeksel santralci etme amacımız var. Sayın Putin'le ‘Bu dü çekirdeksel santrali de sizinle baş başa yapabilir miyiz?' niteleyerek de görüştük. O devir Türkiye üç kıta çekirdeksel erke santraline cemaat olacak. ‘Bu mevzuyla ilişik çalışalım' dediler” şeklinde konuştu.
Turizm, ekincilik ve öteki bölgelerde iş birliğini geliştirmenin önemini de vurguladıklarını kaydeden Erdoğan, turizmde Rusya'nın Türkiye'ye baş döndürücü asıl dayanaklık etmek verdiğini söyleyerek, “Turizmde yaşadığımız sıkıntıları Rusya'dan mevrut turistlerle asıl açıdan aşmış bulunuyoruz” ifadelerini kullandı.
Görüşmenin mihrak noktasını diyalekt konuların yapılanma ettiğini tamlayan Erdoğan, “Suriye, Karabağ, Libya ve Afganistan'daki gelişimleri içten değerlendirme imkanımız oldu. Aynı halde Azerbaycan konusunu değerlendirdik. Atılabilecek eş adımlar hususunda içten ve dişi görüş alışverişinde bulunduk. Özellikle Afganistan'daki gelişmeler de ele aldığımız birlik öteki gündeş bahis başlığı oldu. Özellikle İdlib ilkin peyda etmek az daha Suriye ile ilişik mevzuları da detaylı halde ele aldık. Uzun senelerdir devam eden Suriye krizi ülkelerimiz ilkin peyda etmek az daha topu topu alana ağırbaşlı maliyetler getirdi. İnsani dramlar indinde sürecin iktisadi yükü çoğumuz düşüncesince katlanılmaz boyutlara ulaştı. Kaldı ki Türkiye kendisine şu an bakımından 4,5 milyona yaklaşan mülteciye ev sahipliği yapıyoruz. Ayrıntıların ötesine geçip bu meseleye kalıcı, sonuncu ve sürdürülebilir birlik hal bulma vaktinin geldiğini konuştuk. Bu mevzuda baş başa atacağımız adımların gerekliliği üstünde durduk. Sayın Putin'le görüşmemizde, bu yöndeki rastgele birlik çeşitli realist ve adaletli adıma bariz olduğumuzu hassaten belirttik” açıklamasında bulundu.
Erdoğan, “Birçok aktörün sahada bulunduğu ve çetrefilli yönleri bulunan diyalekt mevzularda devir hin birtakım düşün ayrılıkları da olmuyor değil. Ama bu düet görüşmemizde elden sadece dört başı mamur mevzularda birlik ilişkinin bulunduğunu gördük. Bu yayımcı işin müjdeli yönüdür. Toplantımızı bu halde tamamlarken, Sayın Putin'den endamsız sürede birlik iadeiziyaret istedim. Kendisi de müspet yaklaştı. Bir de ‘Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey Toplantısı'nı bu sene bitmeden Türkiye'de yapalım' dedim. Ona da müspet ivaz verdi” dedi.
“Aynı yaklaşımı muhataplarımızdan da bekliyoruz”
“Bu görüşmenizde hassaten Suriye ve İdlib'in ön planda bulunduğunu görüyoruz. Bu mevzuda Putin'den Rusya'nın 2018 Soçi Mutabakatı'nın gereği bulunan taahhütlerini adına getirmesi noktasında talebiniz evet mu? Buna ne ivaz verdiler? Zira İdlib merkezli birlik sığınmacı krizini Türkiye sizin nezdinizde rastgele birlik fırsatta dile getiriyor. Bu mevzuda birlik güvence verdiler mi? Bir de M-4 karayoluyla ilişik gestalt gündeme geldi mi?” şeklindeki soruya ivaz sağlayan Erdoğan, “Türkiye kendisine Suriye'de Rusya'yla baş başa kararlaştırdığımız rastgele birlik hususa bağlılığımızı sürdürüyoruz. Buralardan rastgele birlik art aşama çarpmak bahis konusu değil. Bütün mutabakatlara uymaya ve asayiş koridorundaki köklü unsurların temizlenmesine de Türkiye kendisine tığ bitmeme ettik. Bundan da ödünleme yok. Ama yayımcı bire birlik yaklaşımı muhataplarımızdan da bekliyoruz. İdlib'de güvenliğini sağladığımız bölgelerde devir hin birtakım teessürat yaşanmıyor değil. Ama bu sıkıntıları bırakmak düşüncesince ilişik birimlerimiz muhataplarıyla ahbaplık etmek kanalıyla bunu da çözmenin gayreti içre oluyorlar. Bu mevzuda da baş başa akım etmenin önemine aksan yapıyoruz. Bundan ahir süreçte de hassaten liderler düzeyinde telefon diplomasiyle, bunun indinde dışişleri ve defans bakanlarımızın, duyu örgütlerimizin kuma çalışmalarıyla bunları çözmenin gayreti arasında olalım dedik ve bu mevzuda da mutabakatımızı ortaya koyduk. Tabi alanda ateşkesin dosdoğru birlik halde devamı, hassaten Türkiye'den art dönüşleri çabucak artıracaktır. 400 bini İdlib sahasına peyda etmek az daha 1 milyondan birlik tomar insan evlerine, topraklarına devir yaptı. Bu müspet birlik gelişme. Bu rakamı tasarruf etmek ve devletimizde konuk ettiğimiz Suriyelilerin korkmadan topraklarına dönüşü düşüncesince muktezi emekleri kesintisiz sürdürüyoruz. Benim hassaten üstünde durduğum birlik öteki bahis da PKK/YPG'nin Moskova'da olmasıydı. Bunu kendilerine hatırlattım. Aynı halde bu teşekkül ABD'de de Beyaz Saray'da ağırlandı. Burada da bunlara ilgi, maatteessüf encam derecede. Malum Amerikalı McGurk denilen birlik eş var. Bu eş yıldırı örgütlerinin adeta atıf ve idaresini yapıyor. ‘Terörle kavga mevzusuyla ilişik dayanışmamızı hâlâ da artırmamız gerekir' dedik” dedi.
“Türkiye'nin gök çalışmalarını konuştuk”
Erdoğan, bu toplantıda bölgedeki bulunan hali değerlendirmekle baş başa gündemi ağırlıklı kendisine Türkiye-Rusya ilişkilerini hâlâ da geliştirecek hususlar, defans sanayiinden siyasal ve askeri mevzulara denli atılabilecek eş adımlar ve bu arada yapılabilecek yatırımların oluşturduğunu kaydederek, “Bu mevzularda Sayın Putin baş döndürücü bariz ve belirgin yapabileceğimiz yatırımları gündeme getirdi. mesela Akkuyu'nun yanı esna ikinci ve üçüncü çekirdeksel erke santralleri konusunu, defans sanayiine müteveccih atılabilecek adımları görüştük. Tüm bunlarla bu arada bilfarz Türkiye'nin gök çalışmalarını konuştuk. Sayın Putin, uzayla ilişik Türkiye ile bu arada çalışmaya var. Uzayla ilişik atılabilecek adımlarla ilişik de heyetlerimizi, ekiplerimizi çalıştıracağız. Yapılacak çalışmayla da bunun zamanlamasını, minval haritası belirleyeceğiz. Ona gereğince de inşallah ilerleyeceğiz. Yani gök çalışmalarında da baş döndürücü hâlâ encam boyutta birlik öneri var. Bir kıta karada, yegâne denizde ortam peydahlamak suretiyle, buradan uzaya füze fırlatma çalışmalarını bu arada yapabileceğimizin teklifini iyi olsun yaptılar. Bu mevzuda da ilişik arkadaşlarımızı görevlendirerek çalışacağız” niteleyerek konuştu.
“S-400'de art aşama çarpmak bahis konusu değil”
Erdoğan, “Savunma sanayii ile ilişik adımlar da gündeme geldi dediniz. S-400'ün devamının alınmasına bağlı birlik proses şekillendi mi görüşmenizde? Diğer özellik da F-35 programından Türkiye'nin çıkarılması derhal sonra Rusya ile dünkü evlat harp uçakları dair birlik emek vermek yürütülmesi, hassaten SU uçaklarıyla ilgili birlik emek vermek yapılması konusu gündeme geldi mi?” sorusuna ise şu cevabı verdi:
“Bir kez S-400 dair bizim sürecimiz bitmeme ediyor. Geri aşama çarpmak az daha birlik obje bahis konusu değil. Bu yarayışlı görüşmemizde yayımcı ki bunları da içten konuştuk ve bunları hâlâ encam boyutlara ne taşıyacağımızı görüştük. Hatta tayyare motorları imalinde ne az daha adımlar atacağız, harp uçaklarıyla ilişik ne az daha adımlar atacağız; bunları da gene içten görüşme imkanımız oldu. Allah kader ederse tayyare motorları dair da bire birlik adımı atacağız. Bir öteki konu, sefine inşasında da gene bu arada nice aşama atabiliriz. Denizaltılara varıncaya kadar, burada da gene Rusya ile kuma adımlarımız inşallah olacaktır. Çalışacağız. Durmak bulunmayan yola devam.”
“Almanya ile meydana getirilen Reis serisi denizaltılara Ruslarla mı bitmeme edilecek?” şeklindeki soruya “Almanya işi az buçuk gevşekten alıyor. Almanya eğer bu ahacık bizlere verdiği lafı adına getirmezse yapacağımız iş yöntemleri bulmaktır. Alternatifler tükenmez” ifadeleri ile ivaz sağlayan Erdoğan, “Bu toplantıda Karabağ ile ilişik Zengezur Koridoru gündeme geldi mi?” şeklindeki soruya ise şu cevabı verdi:
“Zengezur Koridoru dört başı mamur semt düşüncesince ehemmiyetli birlik olanak olacak. Burada yaşama geçecek esmer ve kuvvetli yolu çizgileri topu topu semt devletleri düşüncesince ticari ve iktisadi fırsatlar getirecek. Azerbaycan bu geçenek düşüncesince enli kabiliyetli icraat yürütüyor. Tabi Ermenistan tarafının da yükümlülüklerini adına getirmesi gerekiyor.”
“Demek ki hayra bel birtakım adımlar atılıyor”
Erdoğan, “Amerika dönüşü ‘Biden ile düşünme sert hayra bel değil' demiştiniz. ABD ile sorunlarımız malum; terörü desteklemeleri, S-400 mevzusundaki tutumları, FETÖ dair aşama atmamaları. Gidişat hayra bel değilse, ABD ile ilişkilerde bilmediğimiz birlik obje varmı yok ise mesail mı derinleşti?” şeklindeki soruya, “Bunları söyledik, ivaz geldi zaten. Nasip olursa Roma'da görüşeceğiz. Oradan da inşallah Glasgow'a gideceğiz. Glasgow'da da şişman ihtimalle görüşeceğiz. Demek ki hayra bel birtakım adımlar atılıyor” niteleyerek ivaz verdi.
Erdoğan, Türkiye'nin Afganistan'daki stratejisinin sorulması üzerine, “Malum tığ bundan hakeza Afganistan'dan topu topu askerlerimizi çektik. Asker varlığı kendisine Afganistan'da yokuz. Fakat Taliban'ın bizle ahenkli birlik emek vermek içine girmesi şeklinde bizim Taliban'la görüşmemek az daha birlik ön yargımız da yoktur. Çünkü Afganistan halkı bizim beniz yıllara yaslanan geçmişimiz bulunan birlik halktır. Yönetimle de uzlaşma olması şeklinde tığ rastgele birlik çeşitli görüşmeyi yapabiliriz. Buna da kapımız açıktır” dedi.
Erdoğan, Türkiye'nin Kabil Havalimanı'nın güvenliğini mizan ve burayı pres düşüncesinden vazgeçip geçmediği dair ise, “Şu an bakımından yokuz lakin gitgide olabilir” şeklinde konuştu.
“Er yahut geç ABD buradan çıkmalı”
“Amerika, Afganistan'dan çekildi. Siz güzeşte devir baş döndürücü bariz ve belirgin birlik halde “Amerika Suriye'den de çekilsin” dediniz. Orta çevrim perspektifiyle baktığınız devir Washington'un ne birlik aşama atmasını bekliyorsunuz?” şeklindeki istifham üstünde Erdoğan şunları kaydetti:
“Az ilkin birlik addan bahsettim; McGurk, bu esasen teröre dayanaklık etmek sağlayan birlik isimdir. Bu eş PKK/YPG/PYD'nin adeta yönetmeni durumundadır. Tabi benim bu ifadem birilerini asıl açıdan tasalı edecektir. Bunu da biliyoruz. Ama yıldırı örgütleri ile el ele, paradigma kolalama oralarda dolaşan erkektir bu. Benim teröristlerle kavga verdiğim birlik alanda bunun onlarla paradigma kolalama dolaşması beni asıl açıdan tasalı etmektedir. Şu anda da onun bu yıldırı örgütleriyle iç içe olması, bu arada olması, konumunu elhak anlatım etmektedir. Er yahut geç ABD buradan çıkmalı ve bura Suriye halkına bırakılmalı.“
“Amerika ile ilişik baş döndürücü belirgin ifadeler ortaya koydunuz. ABD Başkanı Biden ile G-20 Zirvesi'nde birlik araya geleceğiniz bilgisi var. G-20 Zirvesindeki görüşmeyi Amerika-Rusya dengesinde siz nereye konumlandırıyorsunuz?” şeklindeki soruya Erdoğan, “Orada Sayın Biden'la yapacağımız görüşmenin boyutları nereye ulaşır göreceğiz. Mesela, Brüksel'de birlik görüşmemiz oldu. Şimdi ise Roma'da birlik görüşme yapacağız. Belki bunları da konuşacağız. Suriye ile ilişik ABD'nin yaklaşımı ne olacak? Bunları intak fırsatımız olacak. Aramızdaki askeri siyasi, ekonomik, ticari topu topu ilişkileri ele alacağız. Mesela F-35 problemi ne olacak? 1 bilyon 400 milyon dolar ifa yapmışız. Bu ne olacak? Bunların akıbetini görmemiz lazım. Biz elimizde gani mülk var da bunları etrafa naşir birlik diyar değiliz. Bu paraları da hazırlop hoppa kazanmadık, kazanmıyoruz. Ya uçaklarımızı verecekler yahut parayı verecekler” ifadeleriyle ivaz verdi.
“Anayasa ile ilişik çalışmamız finiş noktasına geldi”
Yeni kanun ve seçme yasasına bağlı çalışmaların ne evrede bulunduğunun sorulması üstünde Erdoğan, “Bizim kanun ile ilişik çalışmamız finiş noktasına geldi. Bu arada yaşadığımız afetler haysiyetiyle birlik kesintiye uğradı. Tekrar birlik araya gelip, çalışmamızı çabucak bitireceğiz. Siyasi Partiler Kanunu ile ilişik çalışmada da Genel Başkan Yardımcım Hayati Bey, MHP'deki muhatabıyla icra ettikleri emek harcamayı belli birlik noktaya getirdiler. Son hali bana bildirecekler. Ondan sonradan da hayırlısıyla buradaki kararımızı da vermiş olacağız. Devlet Bey ile de birlik araya gelip üstünden mürur imkanımız olabilir. Zaten hassaten baraj ve benzerleri az daha mevzular medyaya da yansıdı” dedi.
Muhalefetin saylav demokrasiye devir mevzusundaki tavrının hatırlatılması ve devir hin AK Parti içre de buna çevrik birtakım fikirlerin konuşulduğunun tez edildiğinin söylenmesi üstünde Erdoğan, “Asla hakeza birlik obje bahis konusu değil. Başkanlık sistemini getiren birlik nüfuz kalkıp da muhalefetin kuyruğuna takılır mı? Böyle birlik obje katiyen olamaz. Biz riyaset sistemini getirdik ve bu dünkü sistemden de memnunuz. Başkanlık sistemiyle inşallah yolumuza bitmeme edeceğiz. Başkanlık sistemiyle aldığımız ara de ortadadır. Bizi senelerce geride bırakmış bulunan emektar vesayetçi sistemi gene denemenin manası yok. Eski cümle demek, yamalı bohça demektir. Eski cümle demek, sonsuz eş patronaj hükümetlerinin olması demektir. Eski cümle demek, banko dosdoğru birlik dümen biçiminin olmayışı demektir. Olay bu denli basittir” niteleyerek konuştu.
“Tarladan manava ve markete denli bu süreci baş döndürücü hâlâ asıl birlik halde denetleyeceğiz”
Erdoğan, sonuç kendisine sorulan “Fahiş eder sorununda sadece zincir marketler mi mesul yok ise bunda istihsal maliyetlerinin artmasını da tesiri var mı?” sorusuna ise şu ifadelerle ivaz verdi:
“Şu anda zincir market dediğimiz bu çelimli marketler bu işin ağırlığını oluşturuyor. Bunların birlik de madun yapıları var. Bu madun binalar da asıl açıdan bu işin beslemesi oluyor. Şu anda birtakım marketlerle ilişik birlik teftiş süreci olacak. Bazı cezai müeyyideler gelecek. Böyle birlik gestalt uydurma konusu. Biz kendilerinden duyarlık bekliyoruz. Ticaret Bakanlığımız da denetimlerini sıklaştırarak sürdürüyor. Bunu da bitmeme ettireceğiz. Tarladan manava ve markete denli bu süreci baş döndürücü hâlâ asıl birlik halde denetleyeceğiz.”
Derya Yetim - Hülya Keklik
İLGİLİ HABER
Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Suriye’nin barışı gene Türkiye-Rusya ilişkilerine bağlı” 
