Ankara
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılık Daire Başkanı Zeynep Boz, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, define kazılarının il izniyle, kültür varlığı emaresi yok alanlarda, en birlikte tomar 15 çağ süreyle alakalı manşet güçlerinin nezdinde yapıldığını söyledi.
Kazılara bu müddet süresince yalnızca birlikte kez, iklim şartları hasebiyle boşluk verilebileceğini tamlayan Boz, müze görevlilerinin de katılmış olduğu kazılarda birlikte kültür varlığı bulunması muhik kazıların durdurulduğunu ve alanın himaye dibine alındığını vurguladı.
Boz, rastgele birlikte define bulunması muhik kontrol önleyen kişinin, makbul akça üzerinden, öz arazisi ise yüzdelik 50 hisse alacağını, başkasına ilgilendiren alansa yüzdelik 10'u yer malikine değerlendirmek neredeyse bu oranın yüzdelik 40 olacağını dile getirdi.
Define konusu ile kültür varlığı kaçakçılığının iç içe esbak halde olduğuna ayraç fail Boz, laflarını şu şekilde sürdürdü:
"Kendine defineci diyen birlikte grup, gerçekte kültür varlıklarını yağmalayarak bunları iklim dışına kıymak gayesiyle akım ediyor. Bunu yaparken 'zaten toprağın altında, bunun sahibi yok' neredeyse vicdanını rahatlatarak akım etmeye çalışıyor. Yalnız, kültür varlıkları 1869'dan buyana büyüklük malı. Bu nedenle rastgele şeyden evvela devletten, bu ülkenin biliminden çalıyor oluyorsunuz. Milliyetçi göz açısıyla kültür varlıklarının da, ne çağa ilgilendiren olursa olsun tek dil, din, ırk, devre farkı gözetilmeden, vatandaşlarımızca sahiplenilmesi lazım. Bizim en iri gayretimiz bu. Kültür varlıklarını korumayı değil de bundan getirim elde etmeyi düşünen vatandaş, ne efsus ki birlikte manada ava giderken avlanıyorlar."
"Resmi adına devlete gidemiyorum, parayı sen al"
Define dolandırıcılığı şekilleri dair bilim verici Boz, cep telefonuna mevrut "Ayşe Abla, teyzemin ahırını kazarken 500 solgun mal buldum. Bunları bu arada satalım." biçiminde birlikte mesaja yanıt verenlerin dolandırıcıların kumpasına huzur adımı atmış bulunduğunu anlattı.
"Mesajı atan ad arandığında dirlik yan size diyor ki 'Kusura erkete ego seni Ayşe zannediyordum. Bende mukayyet numarası bu. Benim birlikte sıkıntım var, annem hasta, aceleci paraya ihtiyacım var fakat istimzaç kaçağıyım, bu nedenle ego resmi adına devlete gidemiyorum. Benim bulduklarımın kıymeti 50 bin lira, sen bana 10 bin ver. Benim parasız annem düşüncesince 10 bine ihtiyacım var, gerisini sen al.' Böyle birlikte teklife 'evet' dediğiniz anda gerçekte suça niyetlenmiş oluyorsunuz. Hatta işlemeye başlamış oluyorsunuz. Siz bu parayı yolluyorsunuz. Daha sonraları bu kişiyi arayıp bulamıyorsunuz."
Boz, dolandırıcıların "patates hat" denilen ayrımlı esame dair edilgin çizgileri kullandığına, mal eline geçtikten sonraları bu telefon kartlarını kırıp attıklarına, zımnında dolandırıcılara ulaşmanın belkili olmadığına dikkati çekti.
Mağdurların yargıya da başvuramadığına ayraç fail Boz, "Çünkü doğrusu töhmet ika etmek has yola çıkmışsınız. Göstereceğimiz az buçuk hassasiyetle bu tür istismarlara uğramaktan da sebep olmak mümkün." dedi.
Define haritalarının yerini peyk görüntüleri aldı
Boz, dolandırıcıların, peyk görüntülerinden de bilistifade vatandaşları kandırdıklarına dikkati çekerek, "Uydu görüntülerini alıp mahsus yerlerini elektronik beyin programlarında kırmızı, gökçe solgun yapmış olup ayrımlı gösteriyorlar. 'Burada külte demet kıymetli var. O nedenden bura ayrımlı gözüküyor' diyorlar. Eskinin define haritalarının, deriler dair kenarlı gerçek olmayan haritalarının yerini bundan hakeza peyk görüntüleri aldı." niteleyerek konuştu.
Bilgisayarlardaki modelleme şekillerinden yararlanarak, tarla altında lahitler bulunduğunu tez fail dolandırıcılara da ayraç fail Boz, "Vatandaşları 'şurada define var, lahdin zarfında asar var, bunları satarsınız, şu evet bu olur' biçiminde kandırarak, gümrüksüz kazıya gönderme ediyorlar." dedi.
Defineye ulaşılamayınca "Cinler bâtın kılıyor" iddiasında bulunuyorlar
Dolandırıcıların kıymetli rengine boyanmış tek kazı bilimsel kıymeti olamayan materyalleri önceleri gömüp mağdurları bölgeye götürdüğünü özetleyen Boz, şu şekilde bitmeme etti:
"Endoskopi kamerası neredeyse kıl kameralarla kavuşum dibine iniyor. Kişi bakıyor ki kameraya yansımış altınlar, inciler var. Aslında arkeolojide hakeza birlikte buluntu çeşidi yok. Ancak o ad buna inanıyor ve lüzumlu ödemeyi yapıyor. Gerekli ödemeyi yaptıktan sonraları bu aralık bulucu ortadan kayboluyor. Bazen bu tür iri işler düşüncesince ansızın aşırı kurban oluyor. 2 kurban beraberce kalıyorlar. Eğer aşırı şanslılarsa ve onları dolandıran insana o an düşüncesince en azından telefonla ulaşabiliyorlarsa bu ferdin yanıtı da şu oluyor, 'Orayı cinler koruyor. Siz o nedenden göremediniz. Cinler bâtın kılıyor, sizin gözünüze gerelti indiriyor. Bu nedenle birlikte imamla, papazla ve ya medyumla gidin.' neredeyse aşırı hata yönlendirmeler yapıyor."
Boz, bu bireylere haysiyet edilmemesi icap ettiğini vurgulayarak, "Arkeolojiyle ilgileneceksek müzeleri gezerek, yayınları izleme ederek, örenlik yerlerini görüşme ederek ilgilenelim. Bizim arkadaşlarımız tamamı konuklarımızı istedikleri rastgele çeşitli bilgiyi özgülemek neredeyse kıvançla bekliyorlar." niteleyerek konuştu.
Yer altında birlikte kültür varlığı var ise ve büyüklük onun orada kalmasını yeğleme ediyorsa, bunun hem arsıulusal yükümlülüklerden bununla birlikte doğacak nesillere aktarma etmek arzusundan kaynaklandığını tamlayan Boz, şunları kaydetti:
"Kültür varlıklarının yerlerinde korunması aşırı ehemmiyetli ve bu korumayı gerçekleştirmek düşüncesince vatandaşımızı henüz da kırılan olmaya ve bize henüz aşırı dayanak noktası vermeye çağırma ediyoruz. Kaçak kazılarda uygulanan malzemeler yüzünden insanoğlu ölüyor, jeneratörleri sokuyorlar alanlara, tünelleri açıyorlar ve bunların gazından zehirlenerek ölüyorlar. Hiçbir nesne sağlığınızdan yaşamınızdan henüz ehemmiyetli değil. Bunların ardına düşerek hem dolandırılıyorsunuz hem töhmet işliyorsunuz bununla birlikte arkanızda eşinizi çocuğunuzu, sevdiklerinizi bırakıyorsunuz ve gailesiz yaşta ölüyorsunuz. O nedenden bırakın kültür varlıkları muhik kalsın. Biz onları kazarak, onları satmaya fiilen mal elde etmeyelim. Biz onları görerek, bilimimizi yücelterek, ülkemizi arsıulusal bölgede henüz da güzel anabolizma ederek, rastgele daim bu arada yürüyelim."
Boz, kendilerinden müsaade alınarak meydana getirilen kazıların doğrudan elden hiçbirinde defineye ulaşılamadığını da laflarına ekledi.
