Ankara
Türkiye'de mart ayının evvel haftası, deprem bilincinin oluşturulması ve mümkün felaketlere gönül rahatlığı mücehhez olunması benzeri muhtelif etkinliklerle "Deprem Haftası" namına anılıyor.
Tektonik, volkanik ve batma namına üçe ayrılan depremler, toprak kabuğunda münkesir ismi maruz kırıklarda meydana mevrut hareketler yardımıyla oluşuyor.
Dünyada akıbet yüzyılda yaşanmış bulunan tahripkâr depremlerde yüz binlerce ad yaşamını yitirdi yahut evsiz kaldı.
ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezinde toprak düzlük bilgilere göre, evren tarihinin en hararetli 10 depremi Güney Amerika ve Asya-Pasifik vatanlarında yaşandı.
Dünyanın en hararetli depremi 9,5 büyüklüğünde
Dünya tarihindeki en hararetli deprem, Şili'de 22 Mayıs 1960'ta meydana geldi.
Yaklaşık 1000 kilometrelik birlikte bölgede mahsus 9,5 büyüklüğündeki deprem kararında 1655 ad yaşamını kaybetti, 3 bin ad yaralandı, 2 milyon ad evsiz kaldı.
Ülkede 550 milyon dolarlık hasara bozukluk bulunan deprem kararı oluşan tsunami, 10 bin kilometrelik bölgeye yayılarak Hawaii, Japonya ve Filipinler'e denli ulaştı. Dev dalgalar kararı Hawaii'de 61, Japonya'da 138, Filipinler'de de 32 ad yaşamını yitirdi.
En hararetli ikinci deprem namına kayıtlara sabık Alaska depremi 28 Mart 1964'te meydana geldi.
Üç çağ devam eden 9,2 büyüklüğündeki deprem, tsunamiyi tetikledi. Sarsıntı ve peşi esna oluşan dev dalgalar, 128 ferdin yaşamını kaybetmesine etmen olurken kestirmece 310 milyon dolarlık hasar oluşturdu.
Bu şiddetteki birlikte depremde yaşanmış bulunan beş on dirilik kaybı olağanüstü namına değerlendirildi.
Endonezya'daki deprem 14 ülkeyi etkiledi
Bugüne denli en etraflıca devam eden deprem Sumatra'da 26 Aralık 2004'te meydana geldi. 9,1 büyüklüğündeki deprem, kestirmece 10 çağ sürdü.
Sarsıntı kararında oluşan metrelerce yükseklikteki dev dalgalar, Endonezya'nın yanında Asya'nın kuzeyi ve Afrika'nın doğusunda 14 ülkeyi etkiledi.
En baş döndürücü ölüme minval açan natürel afetlerden birisi namına benimseme edilen depremde kestirmece 230 bin ferdin yaşamını kaybetti. Deprem ve tsunami zımnında 1 milyon 700 bin ad evsiz kaldı.
Japonya'nın Tohoku branşında 11 Mart 2011'de meydana mevrut deprem, ülkede bugüne kadarki en hararetli deprem namına kayıtlara geçti.
9 büyüklüğündeki deprem ana deniz tabanında 1 kilometrelik münkesir oluşturdu, bunun kararında ülkenin kuzeydoğu kıyılarında tsunami yaşandı.
Deprem ve ondan sonra yaşanmış bulunan tsunaminin bozukluk yer aldığı 19 bin dirilik kaybının yanında Fukuşima çekirdeksel santralinde kaçıntı meydana geldi.
1 milyon dolar hasar oluştu
Rusya'nın kuzeydoğusundaki Kamçatka'da 4 Kasım 1952'de meydana mevrut 9 büyüklüğündeki deprem, Hawaii kıyılarında erdemli dalgaların oluşmasına bozukluk oldu.
Can kaybının yaşanmadığı sıkıntı kararı 1 milyon dolarlık hasar oluştu.
Şili'de 27 Şubat 2010'da meydana mevrut 8,8 büyüklüğündeki depremde 500'den birlikte tomar ad yaşamını kaybetti, binlerce ad yaralandı.
Şili'nin yanında Peru, Ekvador, Kolombiya, Kosta Rika ve Panama denli Latin Amerika devletleri deprem sonrası oluşan tsunamiden etkilendi.
30 bilyon dolarlık hasara bozukluk bulunan deprem 1,8 milyon kişiyi kıygın ederken, 500 binden birlikte tomar ev tamirat edilemeyecek biçimde hasar gördü.
Ekvador ve Kolombiya kıyıları civarlarında 31 Ocak 1906'da meydana mevrut 8,8 büyüklüğündeki depremde, kestirmece 1000 ad yaşamını yitirdi.
Depremin peşi esna oluşan tsunami, okyanusu geçerek Japonya'ya denli ulaştı.
Alaska'nın Rat Adaları açıklarında 4 Şubat 1965'te tanıdık 8,7 büyüklüğündeki deprem, 10 m. yüksekliğinde tsunamiye bozukluk oldu.
Küçük çapta hasara minval açan depremde dirilik kaybı yaşanmadı.
Endonezya 3 ay arayla dü tahripkâr deprem yaşadı
Endonezya'nın kuzeybatısında mevcut Sumatra Adası'nda Aralık 2004'te gerçekleşen 9,1 büyüklüğündeki tahripkâr depremin yaraları sarılırken, semt kestirmece 3 ay sonradan birlikte kat elan sarsıldı.
Sumatra'da 28 Mart 2005'te içtima 30 kilometre altında 8,6 büyüklüğünde deprem kaydedildi.
Afette 1400'den birlikte tomar ad yaşamını kaybederken depremin tetiklediği tsunami zımnında yüzlerce ad yaralandı.
Tibet'te 15 Ağustos 1950'de yaşanmış bulunan 8,6 büyüklüğündeki depremde minimum 1500 ad öldü. Çin ve Hindistan'da nice şehri de etkileyen deprem, heyelanlara minval açtı. Bunun kararında yüzlerce bina dokunca gördü.
Dünyadaki depremlerin yüzdelik 90'ı "Pasifik Ateş Çemberi"nde meydana geliyor
"Ateş çemberi" namına bilinen Pasifik Deprem Kuşağı, hayattaki kâffesi depremlerin yüzdelik 90'ına, iri depremlerin ise kestirmece yüzdelik 80'ine şehadet ediyor.
Büyük Okyanus Havzası'nı çevreleyen deprem kuşağı, "Pasifik Ateş Çemberi" namına biliniyor.
Aktif volkanların yüzdelik 75'inin bulunmuş yer aldığı bu kuşak, Büyük Okyanus'un Asya ve Amerika kıtalarına yandaki bulunan tablo sınırlarını kapsıyor.
Yaklaşık 40 bin kilometre uzunluğundaki kuşak, Şili'den kuzeye akıllıcasına Güney Amerika kıyıları, Orta Amerika, Meksika, ABD’nin günindi kıyıları ve Alaska’nın güneyinden Aleut Adaları, Japonya, Filipinler, Yeni Gine, Güney Pasifik Adaları ve Yeni Zelanda'ya denli uzanıyor.
Alp-Himalaya Deprem Kuşağı adıyla tanıdık ikinci iri deprem kuşağı, Endonezya'dan başlayarak Himalayalar ve Akdeniz üstünden Atlas Okyanusu'na denli ilerliyor.
Türkiye'nin iri birlikte kısmı de bu deprem kuşağında toprak alıyor.
Kuzey Amerika
Kuzey Amerika'da biraz iri deprem bölgesi bulunuyor.
Alaska'nın ılımlı sahilinde, kuzeyden Anchorage ve Fairbanks'e uzanan bölgenin yanında Pasifik levhası ile Kuzey Amerika levhasının birbirine sürttüğü, Britanya Kolumbiyası’ndan Baja Meksika'ya kenar şeridi süresince uzanan bölgede deprem faaliyetleri görülüyor.
Meksika'daki çalışkan deprem bölgesi Puerto Vallarta kenti tanıdığından Guatemala sınırındaki Pasifik kıyılarına denli uzanıyor.
Orta Amerika'nın günindi sahillerinin çoğu, Kokos ve Karayip levhaları sınırı, sismik anlamda çalışkan vaziyette bulunuyor.
Kıtadaki öteki birlikte çalışkanlık alanını ise Jamaika'dan Güneydoğu Küba'ya ve Haiti ile Dominik Cumhuriyeti ortada birlikte keman (Karayip Levhası) oluşturuyor.
Güney Amerika ve Asya
Güney Amerika'daki en çalışkan deprem yerleri kıtanın Pasifik sınırı süresince uzanıyor.
Diğer birlikte deprem bölgesi de Kolombiya ve Venezuela'nın Karayip kıyılarından geçiyor.
Asya'daki depremler derin namına Endonezya takımadalarının etrafını muhasır Avustralya levhası ve üç kıtasal levhanın ortada uzanan Japonya'da görülüyor.
Dünyanın iri deprem bölgelerinden birlikte gayr bulunan Orta Asya’da münkesir hareketliliği, Karadeniz'in gün doğusu kıyılarından güneye akıllıcasına İran ve Pakistan'a, Hazar Denizi'nin lodos kıyıları süresince uzanan birlikte bölgede gerçekleşiyor.
Avrupa ve Afrika
Kuzey Avrupa, İzlanda'nın çalışkan volkanik çalışkanlık bölgesi hariç, iri deprem bölgelerinden uzakta bulunuyor.
Türkiye ve Akdeniz kıyılarına doğru, güneydoğuya uzanan kuşakta (Alp-Himalaya kuşağı) deprem riski artıyor.
Yaşlı birlikte kitle yer aldığı düşüncesince öteki kıtalara nazaran baş döndürücü elan az deprem sahasına erbap Afrika'da deprem faaliyetleri, Sahra'da, kıtanın ılımlı kesiminde kaydediliyor.
Doğu Akdeniz kıyıları, başta Arap levhasının Avrasya ve Afrika levhaları ile uç oluşturduğu Lübnan, en çalışkan yerler namına öne çıkıyor.
Afrika Boynuzu (Aden Körfezi çevresi) yakınındaki semt de kıtadaki birlikte bambaşka çalışkan sahası oluşturuyor.
Avustralya, Yeni Zelanda ve Antarktika
Avustralya kıtasında umumi namına deprem riski ceninisakıt yahut ılımlı derecedeyken, önemsiz ada komşusu Yeni Zelanda hayattaki çalışkan deprem bölgelerinden birisi üzerinde toprak alıyor.
Diğer altı ana kişmiri ile karşılaştırıldığında, Antarktika sismik hareketin minimum yer aldığı ana kişmiri konumunda bulunuyor. Bunun nedeni, kıtadaki kişmiri kütlelerinin baş döndürücü azının, ana kişmiri levhaları ile uç oluşturması yahut yakınında toprak alması namına görülüyor.
Güney Amerika'daki Antarktik (Güney Kutbu) levhasının Skotya levhasıyla karşılaşmış yer aldığı Tierra del Fuego civarındaki bölge, bu durumun yegâne istisnası yerinde bulunuyor.
