İstanbul
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Sultan 2. Murat'ın oğlu bulunan 2. Mehmet, 30 Mart 1432'de zamanın başkenti Edirne'de dünyaya geldi.
İki lalası Kasapzade Mahmut ve Nişancı İbrahim ile 1443'te 11 yaşlarında iken Edirne'den Manisa'ya ilbay namına gönderilen 2. Mehmet, bire ortak senenin sonlarında ağabeyi Amasya Valisi Şehzade Alaeddin Ali Çelebi'nin vefatı üstünde Osmanlı tahtının yegâne varisi niteliğine geldi.
Babası Sultan 2. Murat'ın isteğiyle 1444'te, elan 12 yaşlarındayken yazboz tahtası çıkan 2. Mehmet, tahtı dü sene sonradan 1446'da esasen babasına devretti.
2. Mehmet, 19 yaşına vardığında Sultan 2. Murat'ın vefat etmesiyle baştan yazboz tahtası çıktı.
Öncelikle Anadolu'da ve Balkanlar'da vaziyeti arama dibine düzlük 2. Mehmet, dava çıkaran Yeniçeri Ocağı'nda tadilat yaparak İstanbul'un fethine odaklandı. İstanbul'un kuşatılması düşüncesince 1452 yılının ağustos kocaoğlan böylecene Boğaz'ı arama dibine borç Rumeli Hisarı'nın inşasını tamamlatan 2. Mehmet, defaatle teşebbüste bulunulmasına karşın ele geçirilemeyen Bizans'ın elindeki İstanbul'u, 54 gündüz devam eden kuşatmanın arkası esna 1453 senesinde fethederek "Fatih" unvanını aldı.
Fetih esnasında gemileri karadan yürütüp Haliç'e indirerek savaşın seyrini muhavvil Fatih Sultan Mehmet, bu fetihle Orta Çağ'ı kapatıp Yeni Çağ'ı açtı.
İstanbul'un fethinden sonradan kentin yağmalanmasına müsaade vermeyerek dirilik ve dünyalık güvenliği garantisi verdiği halkın gönlünü elde eden Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya Kilisesi'ni fethin sembolü namına camiye çevirdi.
Sultan Mehmet, evvel yazboz tahtası çıkmış bulunduğu devirde ve İstanbul'un fethi esnasında sergilediği tutumlar dolayısıyla derinlemesine seneler talih yönetiminde uydurma sahibi bulunan Çandarlı Halil Paşa'yı 10 Temmuz 1453'te Edirne'de ölüm cezası ettirdi.
Toplanmaya çalışılmış bulunan Haçlı ordusuna erinç 1454'te Venedik ve Cenevizlilerle antlaşmalar karşılayıcı Fatih Sultan Mehmet, 1457'de Haçlı birliği Limni, Taşoz ve Semadirek'i nehiy etse de İsmail Bey komutasında gönderilmiş bulunduğu donanma gecesi gecesi endamsız müddette bu yerleri arka aldı.
1461'de Trabzon Rum İmparatorluğu'nun varlığına sonuç verici Fatih Sultan Mehmet, 1462'de Rumeli seferine çıkarak evvela Eflak'ı, 1463'te ise Bosna'yı ele geçirerek Osmanlı Devleti'ne bağladı.
İstanbul'u fethederek Doğu Roma'yı ele nâkil Sultan Mehmet, Batı Roma'yı da topraklarına eklemek düşüncesince harekete geçti. Gedik Ahmet Paşa komutasındaki donanmayı lodosluk İtalya'ya atıf fail Fatih Sultan Mehmet, 26 Temmuz 1480'de Otranto'yu ele geçirdi.
Padişahlığı zamanında 25 seferi şahsen müdür Fatih, babası 2. Murat zamanında 880 bin kilometrekare namına devraldığı Osmanlı topraklarını, 2 milyon 214 bin kilometrekareye ulaştırdı.
Gut rahatsızlığı bulunan Fatih Sultan Mehmet, Anadolu'ya çıkmış bulunduğu yol esnasında 3 Mayıs 1481'de Gebze civarlarındaki Hünkar Çayırı'nda ölüm etti. Naaşı, kişi ismini haiz Fatih Camisi'ndeki türbesine defnedildi.
Fatih'in askeri dehası
Tarihçiler kabilinden "askeri deha" namına yayınlanan Fatih Sultan Mehmet, kalabalık düzeninde yeniliklere gidip ateşin ve sonuç uygulayım bilimi silahları üretti, er sayısını artırdı.
Devrinin şişman alimleri Molla Hüsrev, Molla Gürani, Molla Yegan, Hızır Bey ve Hocazade Muslihuddin'den öğüt düzlük Fatih Sultan Mehmet, iptila etmiş bulunduğu bölgelerde da bilirkişi bireyleri getirtip hususi yetişek aldı. Birçok kıstak bilici Fatih Sultan Mehmet, matematik, coğrafya, astronomi, hikmet kabilinden katı aşırı ayrımlı disiplinde de bilgelik sahibiydi.
Şiire de nazarıitibar duyan Fatih Sultan Mehmet, "Avni" mahlasıyla şiirler yazdı. Sanata ve ilme verdiği önemle de bildik Fatih, padişahlığı içre nice fakülte yaptırarak, dünyanın ayrımlı ülkelerinden ilim insanlarını İstanbul'a çağırma ederek dulda etti.
Tarihteki ilhanlık kurucularının vasıflarını haiz Fatih Sultan Mehmet, evren hakimiyetini hedef edinmişti. Bazı Rum tebaalar onu, İstanbul'u elinde tutması sayesinde "Kayser-i Rum" kısaca Roma İmparatoru namına gördü.
"Kendisini bire ortak vakitte Roma'nın varisi namına görüyor"
İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet İpşirli, Fatih Sultan Mehmet'in aydın kişiliği, vizyonu, Osmanlı ve evren tarihindeki noktayı üstünde AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Fatih'in aydın kişiliği, eğitimi ile Osmanlı sultanları ortada ayrı ortak yere erbap bulunduğunu tamlayan İpşirli, bunun en ehemmiyetli nedeninin aydın ortak odalık bulunan babası padişah 2. Murat'ın yetiştirme seçimi bulunduğunu söyledi.
Sultan Mehmet'in çocukluğundan itibaren elleme ortak yetişek aldığını tabir fail İpşirli, Molla Gürani, Molla Hüsrev ve devrin nice kıymetli hocasından yetişek aldığını aktardı.
Fatih'in iptila sahibi ortak padişah namına değme şeyi bellemek istediğini tamlayan İpşirli, "Mesela halife bulunduğu hin Hristiyanlık inancının ne işe yaradığını bellemek istiyor. İlk atama etmiş bulunduğu Ortodoks patriği Gennadios'a Hristiyanlık akaidine ilişkin broşür yazdırıyor. Bunu duyan günindi dünyası şişman şenlik duyuyor, 'Sultan Mehmet, Hristiyan olacak ve bu bizim düşüncesince şişman ortak dönüm noktası' şeklinde. Tabii anca ortak obje yok. Kendisi içten ortak Müslüman. İçkiye, kadına, eğlenceye tamamen bigane. Bunlardan hoşlanmayan ortak padişah." ifadelerini kullandı.
Fatih Sultan Mehmet'i incelerken ecnebi kıstak mevzusunun da aşırı ehemmiyetli bulunduğunu tabir fail İpşirli, Fatih'in yeterli derecede Arapça ve Farsça'nın beraberinde Yunanca ve Sırpça kabilinden dilleri de bildiğini belirtti.
Fatih'in fetih sonrası Bizans'ın da varisi namına "Kayser-i Rum" namına anıldığını dile getiren İpşirli, Ortodoks Kilisesinin merkezini de lağvetmeyip arama altında tuttuğunu kaydetti.
Fatih Sultan Mehmet'in şişman ortak ekin insanı bulunduğunu tabir fail Prof. Dr. Mehmet İpşirli, şöyleki konuştu:
"Fatih bire ortak vakitte dobra şiirler yazan şişman ortak şair. Gerçekten de elden Türk tarihinin değil, evren tarihinin yetiştirdiği ender, ekin ve uygarlık adamlarından birisidir Fatih. Çok ıvır zıvır yaşlarda ufku açık ortak insan. Onun ufkunu ve vizyonunu yayınlayan ortak defteri var. Bu defter Topkapı Sarayı'nda bulunuyor. Bakıyorsunuz orada İskender'e şişman hayranlık duyuyor. Onun resmini çiziyor. Askeri seferle ait birtakımı çizimler yapıyor. Bunu Ordinaryüs Prof. Dr. Süheyl Ünver bularak yayınladı. Oradan Fatih'in evren görüşüyle vizyonuyla ait kimi şeyler elde ediyoruz. Kendisini elden Osmanlı'nın değil bire ortak vakitte Roma'nın varisi namına görüyor. Hem Emevi, Abbasi, Selçuklu geleneğinde İslam dünyasının ortak hükümdarı hem de Bizans'a sonuç vermiş, İstanbul'un o kültürünü kalıt namına devralmış Kayser-i Rum olaraktan görüyor ve bu biçimde ortak görünüm ortaya koymuş oluyor."
Bellini'ye portresini yaptırdı
Fatih Sultan Mehmet'in Topkapı Sarayı'nda hem İslam hem de Rum ve Latin eserleri ve tercümelerinden oluşan ortak katalog oluşturduğunu aktaran İpşirli, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Düşünün o tarihte ortak Müslüman halife namına Gentile Bellini'yi çağırma edip portresini yaptırıyor. Bu bükülme durumunda ortak olay. İstanbul'u almış bulunduğu hin İstanbul nüfusu 45 bine düşmüş, yıkık, kalıntıya dönmüş ortak şehir. Bütün ekin adamları, halis muhlis tüccarları, kısaca eli iş markajcı esnafı, sanatkarı vazgeçme etmişler şehri. Öylesine aleyhte ortak yaymaca mevcut ki 'Bu Türkler geldiği hin taş üstünde taş, dal üstünde giriş bırakmayacak. Gücü yetenler gitsin' diye. Gelir gelmez ortak emanname, buyuru çıkarıyor. Diyor ki 'Şu andan itibaren hacısı hocası evinde, dükkanında, iş durumunda serbesttir, dönebilir.' Yemin ederek bunu söylüyor. 'Allah'a, 124 bin peygambere, üstünde bindiğim ata, kuşandığım kılıca ant ediyorum ki hiç kimseye dokunca verilmeyecek' diyor. Bunun üstünde adım adım evlerine dönmeye başlıyorlar. Bir de bu kültürün, ticaretin gelişme göstermesi düşüncesince katı aşırı ekin adamını ve tüccarı çağırma ediyor. Özellikle Yahudilere evleviyet tanıyor. Çünkü onlar evren ticaretini bilici insanlar. Ermenilerden, Yahudilerden, Rumlardan katı aşırı sanatkar geliyor. Onlara nevaziş ediyor."
"Medreselerde münazaralar düzenletti"
Prof. Dr. Mehmet İpşirli, Fatih Sultan Mehmet'in Topkapı Sarayı'nda hem İslam hem de Rum ve Latin eserleri ile tercümelerinden oluşan ortak katalog oluşturduğunu kaydetti.
Fatih'in ilme şişman ehemmiyet verdiğini özetleyen İpşirli, medreseler kuruluncaya sincap de Ayasofya'daki birtakımı rahip odalarının tahsile tahsis edildiğini başkaca Zeyrek'de mevcut 8 kiliseyi medreseye çevirdiğini dile getirdi.
Fatih Sultan Mehmet'in 1473'te yaptırdığı Sahn-ı Seman Medreselerinin aşırı ehemmiyetli bulunduğunu vurgulayan İpşirli, şunları aktardı:
"Ortasında cami, çevresinde 8 medrese, onların gerisinde 8 ortaöğretim seviyesinde kolej, sağlık yurdu ve imarethane var. Buna aşırı ensesi kalın ortak bütçe ayırıyor. Medresedeki derslere hin sezon şişman ortak hevesle kendisi de katılıyor. Belki onu gayrı halis muhlis Osmanlı padişahlarından fark fail şeylerden bir tanesi kalın pıtrak münazaralar düzenletmesi İslam kültürüyle ilgili. Hatta batıdakiyle karşılaştırma hesabına münazaralar düzenletiyor. Orta Çağ İslam dünyasının Rönesansı'dır. Batının en ışıksız devri bizim en bembeyaz dönemimiz. Orta Çağ'da yaşanmış bulunan o tartışmalar tekraren ele alınıyor. Hatta kendisi de bu toplantılara katılarak sorular soruyor."
Fatih'in hükümdarlığı içre katı aşırı alimi İstanbul'a çağırma ettiğini ve bunda da aldatıcı bulunduğunu tamlayan İpşirli, "Fatih zamanında İstanbul, hakkıyla kültürün, sanatın yeterli ortak başkenti merkezi biçimine geliyor." dedi.
Fatih'in başkaca kişi adıyla talih teşkilatı ve protokolüyle ait dü kısımdan oluşan Fatih Sultan Mehmet Kanunnamesi hazırlattığını tamlayan İpşirli, bunun da o hin düşüncesince aşırı kıymetli bulunduğunu kaydetti.
