İstanbul
Deprem Haftası ve Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü kabilinden geliştirilen toy taşınabilir yürütüm "Rasathane"nin tanıtılması gibi Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi'nde matbuat toplantısı düzenlendi.
Burada mütekellim Özener, enstitünün 1999'da elden 30 sayı alışılmış sismik rasat istasyonu varken bugün 256 deprem pırtı istasyonlarının bulunduğunu anlatım etti.
Bunun haricinde değişik sensörler ve rasat istasyonlarıyla tamamı Türkiye'yi izleme ettiklerini aktaran Prof. Dr. Haluk Özener, şu detayları paylaştı:
"Toplam 476 anten var. Bu sensörlerden 261 tanesi Marmara Bölgesi'nde çalışıyor. Buralardan elde edilmiş veriler sayısal yerine bu merkeze geliyor ve değerlendiriliyor. Deprem sinyalleri enstitümüze geldikten sonradan bizatihi ve el kitabı hal yapılıyor. Anlık yerine tığ kısaca 30 saniye arasında Marmara Bölgesi'nde yaşanmış bulunan depremi çözebiliyoruz. İlk çözümün peşi sıra el kitabı çözümle rötuşlu de edilebiliyor. İnternet sayfasından ve toplumsal medyadan yayınladığımız bilgiler ise bizim deprem bilimci arkadaşlarımızın bu depremleri el kitabı yerine çözdükten sonradan paylaşılıyor."
Uluslararası antlaşmalarla değişik ülkelerle data alışverişinde bulunduklarını anlatım fail Özener, elden Türkiye değil yaklaşan etrafında bulunan depremlerin büyüklüklerini de bu istasyonlardan aldıkları verilerle belirlediklerini kaydetti.
Özener, Kandilli Rasathanesi'nin 1895'ten itibaren depremleri pırtı dibine aldığına ayraç ederek, 2021 yılı sonuna denli bu coğrafyada 4'ten iri 11 bin 302 depremin yaşandığını belirtti.
Yılda 4'ün üstünde kısaca 100 depremin meydana geldiğini aktaran Özener, şunları kaydetti:
"3'ün üstündeki depremlere baktığımız devir kopya şimdi da artıyor. 73 bin 796 sayı deprem olmuş. Bu coğrafya o denli enerjik coğrafya ki averaj gelişigüzel güneş 3 ila 3.9 büyüklüğünde bir deprem oluyor. Bu coğrafyada dokuz günde bir 4 ila 4.9 arasında, averaj elli günde bir 5 ila 5.9 büyüklüğünde, averaj on yedi ayda bir 6 ila 6.9, yedi yılda bir de 7'nin üstünde bir deprem oluyor. Dolayısıyla bu coğrafyada rastgele bir sürede rastgele bir irilik olması banko şaşırtı değil."
"Süre geçtikçe biriken enerji artıyor"
Ölçek yerine 4'ten iri depremlerin iri bir depremin habercisi biçiminde yorumlar yapıldığını özetleyen Özener, nerede, ne devir deprem olacağını bilemediklerini fakat Türkiye'nin gelişigüzel yerinin deprem tehlikesi altında bulunduğunu vurguladı.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, olası depremlere bağlı bir istifham üstünde şu değerlendirmelerde bulundu:
"Ne denli enerji toplandığını ve birleşen enerji kararında ne büyüklüğünde bir deprem olacağını müteallik bir öngörümüz olmakta fakat zamanını irfan şansımız yok. Marmara'da meydana getirilen ilmî çalışmalarda bir enerji birikiyor. Her bulunan depremden sonradan 'geldi', 'gelecek' demenin manası yok. Zaten bu bir halde bir güneş gelecek. Bizim ne devir olacağından mavera ne denli amade olduğumuza bakmamız lazım. Bir deprem doğacak fakat tığ ne denli hazırız? Süre geçtikçe biriken enerji artıyor. Biriken enerji ne demek, olası depremin büyüklüğünün çoğalması demek. Marmara düşüncesince benim de içre arazi aldığım ilmî bir düzentileme 7.2 diyor. Farklı hocalarımızın değişik değerlendirmesi olabilir."
Enstitünün toy taşınabilir uygulaması "Rasathane"
Enstitünün oluşturduğu taşınabilir yürütüm üstünde da açıklamalarda mevcut Prof. Dr. Haluk Özener, toy uygulamanın adının "Rasathane" olacağını söyledi.
Kullanıcıların bu yürütüm ile Türkiye'de gerçekleşen depremlere ve değişik kimi bilgilere rahatlıkla ulaşabildiğini aktaran Özener, "Bu uygulamada, öbür uygulamalardan değişik yerine tamamı depremleri görebiliyorsunuz. Harita seçeneğiniz olabiliyor. Kullanıcı meydana getirdiği ayarlamalara gereğince tamamı depremleri seçebiliyor. Belli büyüklükteki depremleri alabiliyorsunuz yahut bildirimle uyartı mesajı alabiliyorsunuz. Bölgesel yerine alanlarda kısaca birçok sayı deprem bulunduğunu görebiliyorsunuz. Yaklaştırarak öz bölgenizdeki deprem sayısına ulaşabilirsiniz. 1900'den buyana bulunan depremlere idrak şansınız var. 24 saatlik, 7 günce yahut 30 günce verileri alabilirsiniz." diyerek konuştu.
Özener, vatandaşların uygulamayı parasız yerine indirebileceklerini anlatım ederek, arka bildirimlere gereğince uygulamanın şimdi da geliştirileceğini söyledi.
"Ne devir olacağını söyleyebilmemiz benzer değildir"
Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat ise depremin noktayı ve zamanından ilk ona müteveccih yapılacak hazırlığın şimdi ehemmiyetli bulunduğunu vurguladı.
Olası iri depremle ilgilendiren fasıl fasıl meydana getirilen haberlerin doğruyu yansıtmadığını tamlayan Kalafat, şöyleki konuştu:
"4'ün üstündeki gelişigüzel deprem ondan sonra 'büyük deprem geliyor' diyerek söylemler var. Bir depremin çağının önceleri belirlenmesi bugün düşüncesince ilmî yerine benzer değildir. Marmara düşüncesince konuştuğumuzda bir depremin nerede olacağını ne büyüklükte olabileceğini anlaşılan bir günah oranı arasında kestirebiliyoruz fakat ne devir olacağını söyleyebilmemiz benzer değildir. Dolayısıyla depremlerin önceleri belirlenmesi değişik bir konu, depremle bağlı kestirim gerçekleştirmek ağız ağıza farklı. Tahmini hepiniz yapabilirsiniz. Bu çeşit haberlere başta aşırı bir tomar değer edilmemesi lazım."
