Osmanlı ustalarının icra ettiği saatler, önceki günkü üzere düzenli halde çalışıyor. Kadranlarından yelkovanlarına, akreplerinden saniyelerine derece rastgele işçiliği birlikte zanaat yapıtı bulunan ustalardan Ahmet Eflâkî Dede'nin yetiştirdiği Mehmed Şükrü'nün 1864 senesinde yapmış bulunduğu saat, birlik 157 senedir para tıkır çalışıyor. 5 padişah, 12 cumhurbaşkanı ve 27 başbakanını geride bırakan zanaat eseri, 1,5 asırdır tarihi şaşırmadan düzenli birlikte halde işliyor.
Saat ustası Mehmet Şükrü'nün yapmış bulunduğu 7-8 saatten 2 tanesini restore ika imkânı bulan garip zaman restoratörü Fatih Yurtdakal, “Bu coğrafyada Osmanlı zamanında maatteessüf baş döndürücü beş on Türk zaman ustası yetişmiştir. Bu ustaların sayısı birlikte elin parmaklarını geçmemektedir. Bunların en bilineni Eflâkî Dede'dir. Onun yetiştirdiği zaman ustalarında birlikte tanesi de Mehmed Şükrü'dür. Mehmed Şükrü, en elleme zaman ustasıdır. Çünkü icra ettiği saatler hakkıyla de birlikte birinden değiştirilmiş ve koskoca sistemlere sahiptir. Mehmed Şükrü'nün 7-8 parça bilenen saati vardır. Bunlardan 3 tanesine koleksiyonerler sahipken, ötekiler Dolmabahçe ve Topkapı Sarayı müzelerinde tayin ediliyor. Şu ân Bursa'daki iş kadını Mehmet Demiralay'ın cep ve masa saatini restore ika fırsatı buldum. Bu saatler bundan böyle bulunmuyor. Bu saatler bundan böyle bizim saatçiliğimiz düşüncesince ehemmiyetli parçalardır. Maalesef dünya dışına gitmiş baş döndürücü saatimiz var” dedi.
Mehmed Şükrü'nün imâl etmiş bulunduğu saatlerde kendine başmaklık özellikler kullandığını özetleyen Fatih Yurtdakal, “Her saati birlikte birinden farklıdır. Her saatinin düzentileme sistemini ayrı ayrı yapmıştır. Her saatin kadranlarını değiştirilmiş yapmıştır. Bilenen ve müzelerde hasıl halis muhlis saatleri birbirinden baş döndürücü farklıdır. Hakikaten saatçilik dünyası düşüncesince baş döndürücü ehemmiyetli komplikasyonlar kullanmıştır” sanarak konuştu.
Bursa'nın saatçilik dair baş döndürücü bahtlı bulunduğunu tamlayan Fatih Yurtdakal, “Saatçilik ve mikromekanik mektebinin önceki kat Bursa'da açılması ve Saatçilik Vakfı'nın Bursa'da kurulması üzere dobra adımlar atılmıştır. İyi zaman koleksiyonerlerinin de Bursa'da toplanması üzere dobra işler Bursa'da yaşama geçmektedir” ifadelerini kullandı.
Mehmed Şükrü'nün yapmış bulunduğu bu saatin en şişman hususi durumunun eşapman sistemi bulunduğunu tabir fail Fatih Yurtdakal, “Denizci kronometresi, marinler üzere dedent eşapman sistemi kullanmış. Bunu da bizim görebileceğimiz birlikte yere koymuştur. Kadranlarda saatin ne derece aksamayan bulunduğunu görmemiz düşüncesince saniye iğnesi kullanmıştır. Bir kadranda kuyruklu ve yelkovan iğnesi kullanmıştır. Simetrik kadranlarda ise miladî ve hicrî takvimleri kullanmıştır. Bunun yanında en alttaki da haftanın 7 gününü yayınlayan ölçek kullanmıştır. Bunları göstermekle kalmamış, rastgele kadranı zat içinde baş döndürücü dobra birlikte yazar işçiliği ile yaparak, birlikte başeser ortaya çıkarmıştır. Saatlerinde çoğu kez bu tür sütunlar kullanmıştır” dedi.
Abdullah Çibir
