TBMM
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Türkiye Yazarlar Birliğinin düzenlediği, "2021 Anayasa Çalıştayı-Yeni Anayasanın Usulü ve Üslubu" programının açılışına videoteyp konferansla katıldı.
Anayasa tartışmalarının, rastgele devir kendisini heyecanlandırdığını tamlayan Şentop, Türkiye'de bu tartışmalarının çabucak kanun tartışmaları olmadığını; hususiyet sistemiyle, mutluluk yönetimiyle, algısıyla, paradigmasıyla, siyasetle ilişik tartışmalar bulunduğunu söyledi.
Mustafa Şentop, siyasal tartışmaların en kalitelisinin, kanun çerçevesinde ölçülü tartışmalar olduğuna ayraç etti.
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonunda ölçülü emek harcamaları hatırlatan Şentop, bu çalışmalardan konkre nezdinde kanun metni çıkmadığını fakat kanun mevzusundaki tartışmalara ehemmiyetli katkılar sunduğunu dile getirdi.
Geçmişteki kanun tartışmalarına ve değişikliklerine ayraç fail Şentop, "Türkiye'de kanun tartışmaları levent boylu zamandır başlamış bulunan tartışmalar. Anayasa üstünde meydana getirilen bu tartışmaların, Türkiye'yi umumi namına devlet-millet birlikteliği bağlamında, hususiyet sistemi ve yukarı politika itibarıyla henüz dobra noktalara taşıdığına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
"Anayasacılık fikriyle ilişik dü bel kemiği yaklaşım var"
TBMM Başkanı Şentop, kanun tartışılırken, kanun fikrinin domestik adına oturtulması icap ettiğini vurgulayarak, etraflı dünyada umumi namına anayasacılık fikriyle ilişik dü bel kemiği yaklaşım bulunduğunu anımsattı.
Bunu İngiltere örneği üstünden özetleyen Şentop, İngiltere'nin kayıtlı anayasasının bulunmadığını, fakat anayasal nezdinde düzeninin bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de kayıtlı nezdinde kanun bulunmasına rağmen, ayrıntılı yazılan mevzular üstünde üstelik konjonktüre layıkıyla ayrımlı yorumlar yapıldığını, ağır tartışmalar yaşandığını kail Şentop, bunun, her insanın hafızasındaki örneğinin "367 meselesi" bulunduğunu kaydetti. Şentop, Anayasa Mahkemesinin, 367 ile ilişik kararının, aşırı korkutan nezdinde tabloyu ortaya koyduğunu anlatım etti.
"Aslında bel kemiği sıkıntı bu"
Şentop, "Anayasacılıkta nezdinde numara yaklaşım; amme hukukunun, siyasetin umumi esasları, teamülleri, gelenekleri, siyasal örfler, amme hukuku örfleri şayet nezdinde kanun zemini oluşturuyorsa, buna bağlılığın, sadakatin gücüne layıkıyla kayıtlı nezdinde kanun ortaya ayırmak arada sırada mukteza üstelik olmayabiliyor." yorumunda bulundu.
Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı'nın, İngiltere'ye gemiyle giderken nezdinde hukukçuyla bulunan sohbetini aktaran Şentop, şu halde bitmeme etti:
"Aldıkaçtı Hoca, 'Sizde Kraliçe'nin, parlamentoyu bozma yetkisi var, bu nezdinde yerde yazmıyor. Fesihten sonradan seçime gitmesi gerekiyor. Bu da nezdinde yerde yazmıyor. Dolayısıyla Kraliçe, parlamentoyu feshetse ve seçime gitmese, nezdinde müddet hakeza hile edilse İngiltere nite olur?' diyerek soruyor. O da diyor ki; 'Bu soru, İngiltere'de hiçbir kimsenin aklına gelmemiştir. Kraliçe'nin parlamentoyu bozma yetkisi nezdinde yerde yazmıyor lakin hacısı hocası hakeza nezdinde hakkı bulunduğunu ikrar eder'. İngiltere'de hiçbir kimsenin aklına gelmeyen sorular, Türkiye'de her insanın aklında bulunan sorular. Aslında bel kemiği sıkıntı bu."
"Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar"
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, şu görüşleri paylaştı:
"Bir ülkede anayasal düzen, amme hukukunun ve siyasetin umumi teamülleriyle, esaslarıyla, örfleriyle uygun ise orada nezdinde kanun sorunundan bahsedemeyiz. Yazılı da olsa nezdinde kanun problemi olmaz, anayasayı kayıtlı nezdinde metne dökmeseniz üstelik dava olmaz. 'Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar' diyebiliriz buna. Milletin, zamanı süreklilik arasında kişi kültürü, evren görüşü, hayata, devlete, siyasete bakışıyla ilişik paradigmalar arasında oluşan anayasalar yönünde milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar. İkinci grupta ise 'Devletin icra ettiği anayasalar'. Bunu bir aşırı zaman, mutluluk arasında bazısı güçler yapıyor. Bunun en benzeyen örneği Fransa'dır."
Fransa'nın tarihin arasında oluşan siyasal ve amme hukukunun, bel kemiği teamülleri ve örfleri dair değil, onları ortadan bozmak kabilinden nezdinde kanun yaptığını dile getiren Şentop, "Devrimler kanalıyla anayasacılık gelişme göstermesi mevcut Fransa'da. Türkiye'nin de nezdinde seviyede 19. asrın ikinci yarısının modası üstünden Fransa'ya benzeyen hususiyet sisteminde adımlar attığını söyleyebiliriz. Bu yeğleme devir arasında az buçuk henüz belirginleşmiş, başta amme hukuku ve hile hukuku alanında. Devletin, mutluluk içindeki bazısı unsurların icra ettiği anayasalar." diyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, milletin icra ettiği anayasaların, politika ve amme hukukunun bel kemiği örfleri ve teamülleri ile uygun anayasalar olduğuna dikkati çekti. Şentop, devletin icra ettiği anayasaların ise millete nezdinde biçim vermek, kimi ideolojik, siyasal amaçları nüfuz geçirmek kabilinden yapılmış, araçsallaştırılmış anayasalar bulunduğunu aktardı.
"Türkiye'de kanun nezdinde manada araçsallaştırıldı"
Türkiye'nin, maatteessüf bu ikinci grupta arazi aldığını dile getiren Şentop, evvel kanun bulunan Kanun-i Esasi'nin de bu grupta bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de anayasanın nezdinde manada araçsallaştırıldığının söylenebileceğini kaydeden Şentop, mutluluk ve mutluluk içre bazısı unsurların icra ettiği anayasaların, levent boylu ömürlü olmadıklarına dikkati çekti.
"Bu anayasalarla maksadın zahirî olmadığını, nezdinde bakımdan kanun fetişizmine gidildiğini görüyoruz" diyen Şentop, bugün de anca bulunduğunu vurguladı.
Mustafa Şentop, "Bütün problemlerin hal noktası, anayasadır" anlayışının, yüzdelik beniz nahak bulunduğunu söyleyemeyeceğini lakin bunun abartılmaması icap ettiğini anlattı. Şentop, "Buradaki asal mesele; Bir ülkedeki siyasal ve amme hukuku geleneklerinin, örflerinin, teamüllerinin kanun ile uygun olmasıdır." dedi.
Şerif Mardin'in, Osmanlı hususiyet düzenini tanımlarken kullandığı "nomokrasi" terimine yer veren Şentop, "Benim en aşırı sevdiğim, toparlayıcı nezdinde ifade. En dobra açıklayıcı, açıklama edici kavram. Nomokrasi olabilmesi düşüncesince kimi metinleri kağıtlar dair boşlamak tam değil, bunun ayrımsız sürede nezdinde hususiyet anlayışıyla bu arada hukuka, teamüllere, örfe hürmet arasında kurulma etmesi lazım." ifadesini kullandı.
Anayasayı tartışırken eskiye layıkıyla henüz dobra nezdinde noktada bulunulduğunu vurgulayan Şentop, nezdinde vakitler millete nezdinde biçim hasretmek kabilinden nezdinde taşıt namına memul kanun tartışmaları yerine, bugün halkın, milletin içerisinden mevrut nezdinde taleple anayasanın tartışıldığına dikkati çekti.
"Er yahut geç..."
"Türkiye'nin acemi nezdinde kanun gereksinimi malum var" diyen Şentop, "Türkiye'de acemi nezdinde kanun kesinlikle yapılacak. Bunu Meclis mi yapar, henüz ahir Meclis mi yapar, ayrı mesele. Ama Türkiye'nin devlet-millet bütünleşmesinin, değerler bazında bütünleşmenin sağlandığı nezdinde noktada, bunu anlatım edebilecek, bunu sağlayacak değil bunu dile getirecek nezdinde kanun ihtiyacı, elbette lüzum biçimine mevrut durumda. Er yahut geç lakin kesinlikle bu halde nezdinde anayasanın bu anlayışta, bu paradigmayla yapılacağına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'nin iri hamleler icra ettiği dönemlerin, rastgele daim milletin devletle bütünleştiği dönemler bulunduğunun altını çizen Şentop, "Milletin devletini oluşturduğumuz devir iri hamleler yapabilmişiz. 15 Temmuz'da da böyledir. Milletimiz, anayasal düzeni, devleti, kişi oylarıyla seçtiği siyasal iktidarı korunum geçirmek düşüncesince canı pahasına sokaklara dökülmüştür. 15 Temmuz'daki anlayış, paradigma, ruh, millet-devlet bir araya gelmesinin aşırı konkre nezdinde tezahürüdür." diyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, "Siyasi ve amme hukukunun bel kemiği esaslarıyla, teamüller ve örflerle entegre nezdinde kanun anlamında, milletin icra ettiği kanun yönünde nezdinde acemi anayasayı Türkiye'nin yapabileceğine inanıyorum. Yeter ki bu mevzuda ciddi, içtenlikli nezdinde arzu ortaya konulsun. Bu yapılabilir." görüşünü dile getirdi.
Bunun düşüncesince nezdinde tane prensibin tam bulunduğunu vurgulayan Şentop, "Kendimiz düşüncesince istediğimiz nezdinde şeyi eller düşüncesince de istemeliyiz. Kendimiz düşüncesince istemediğimiz nezdinde şeyi eller düşüncesince de istememeliyiz. Bu prensipten akım edersek, etraflı ayrımlı görüşlere cemaat insanoğlu olarak, topluluğun ayrımlı kesimleri namına o devir nezdinde kanun yapabiliriz. Bu tatlılıkla yola çıkarsak, her insanın ikrar göreceği nezdinde kanun yapabiliriz." dedi.
Mustafa Şentop, çalıştayı düzenleyen Türkiye Yazarlar Birliğine ve toplantıya eklenmiş bulunan hile insanlarına katkıları düşüncesince teşekkürname etti.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, darbelerin anayasası adına milletin anayasasını ika teklifinin, çabucak siyasal partilere değil, bu bölgede görev verici hepsi kurumlara müteveccih bulunduğunu belirtti. Arıcan, bunun acemi nezdinde kanun nüfuz geçirmek düşüncesince zamanı nezdinde vesile bulunduğunu söyledi.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Sekreteri Doç. Dr. Muhammet Enes Kala da "2021 Anayasa Çalıştayı"nın bilgileri dair hile vererek, "Fıtrat, hak ve felsefe ipleriyle örülmüş, beraberce geçinme ahlakı ve hukukunu gözetebilecek çelimli ve çıplak nezdinde anayasanın hazırlanmasına çalıştayımızın alçak gönüllü çerçevede de olsa vesile olmasını diliyorum." diyerek konuştu.
