TBMM
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Türkiye Yazarlar Birliğinin düzenlediği, "2021 Anayasa Çalıştayı-Yeni Anayasanın Usulü ve Üslubu" programının açılışına videoteyp konferansla katıldı.
Anayasa tartışmalarının, değme devir kendisini heyecanlandırdığını tamlayan Şentop, Türkiye'de bu tartışmalarının elden kanun tartışmaları olmadığını; hususiyet sistemiyle, talih yönetimiyle, algısıyla, paradigmasıyla, siyasetle ilişik tartışmalar bulunduğunu söyledi.
Mustafa Şentop, politik tartışmaların en kalitelisinin, kanun çerçevesinde hesaplı tartışmalar olduğuna ayraç etti.
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonunda hesaplı emekleri hatırlatan Şentop, bu çalışmalardan konkre ortak kanun metni çıkmadığını fakat kanun mevzusundaki tartışmalara ehemmiyetli katkılar sunduğunu dile getirdi.
Geçmişteki kanun tartışmalarına ve değişikliklerine ayraç fail Şentop, "Türkiye'de kanun tartışmaları derinlemesine zamandır başlamış bulunan tartışmalar. Anayasa üstünde meydana getirilen bu tartışmaların, Türkiye'yi umumi alegori devlet-millet birlikteliği bağlamında, hususiyet sistemi ve yukarı siyasa itibarıyla elan güzel noktalara taşıdığına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
"Anayasacılık fikriyle ilişik dü bel kemiği yaklaşım var"
TBMM Başkanı Şentop, kanun tartışılırken, kanun fikrinin domestik hesabına oturtulması icap ettiğini vurgulayarak, eksiksiz dünyada umumi alegori anayasacılık fikriyle ilişik dü bel kemiği yaklaşım bulunduğunu anımsattı.
Bunu İngiltere örneği üstünden özetleyen Şentop, İngiltere'nin kayıtlı anayasasının bulunmadığını, fakat anayasal ortak düzeninin bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de kayıtlı ortak kanun bulunmasına rağmen, etraflıca yazılan mevzular üstünde fena konjonktüre gereğince değişik yorumlar yapıldığını, ağır tartışmalar yaşandığını kail Şentop, bunun, her insanın hafızasındaki örneğinin "367 meselesi" bulunduğunu kaydetti. Şentop, Anayasa Mahkemesinin, 367 ile ilişik kararının, aşırı tehlikeli ortak tabloyu ortaya koyduğunu tabir etti.
"Aslında bel kemiği sıkıntı bu"
Şentop, "Anayasacılıkta ortak numara yaklaşım; amme hukukunun, siyasetin umumi esasları, teamülleri, gelenekleri, politik örfler, amme hukuku örfleri şayet ortak kanun zemini oluşturuyorsa, buna bağlılığın, sadakatin gücüne gereğince kayıtlı ortak kanun ortaya bırakmak arada ortak lazım fena olmayabiliyor." yorumunda bulundu.
Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı'nın, İngiltere'ye gemiyle giderken ortak hukukçuyla bulunan sohbetini aktaran Şentop, şu halde bitmeme etti:
"Aldıkaçtı Hoca, 'Sizde Kraliçe'nin, parlamentoyu dağıtma yetkisi var, bu ortak yerde yazmıyor. Fesihten sonraları seçime gitmesi gerekiyor. Bu da ortak yerde yazmıyor. Dolayısıyla Kraliçe, parlamentoyu feshetse ve seçime gitmese, ortak müddet hakeza hile edilse İngiltere kesinlikle olur?' diyerek soruyor. O da diyor ki; 'Bu soru, İngiltere'de on paralık kimsenin aklına gelmemiştir. Kraliçe'nin parlamentoyu dağıtma yetkisi ortak yerde yazmıyor fakat hacısı hocası hakeza ortak hakkı bulunduğunu ikrar eder'. İngiltere'de on paralık kimsenin aklına gelmeyen sorular, Türkiye'de her insanın aklında bulunan sorular. Aslında bel kemiği sıkıntı bu."
"Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar"
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, şu görüşleri paylaştı:
"Bir ülkede anayasal düzen, amme hukukunun ve siyasetin umumi teamülleriyle, esaslarıyla, örfleriyle uygun ise orada ortak kanun sorunundan bahsedemeyiz. Yazılı da olsa ortak kanun problemi olmaz, anayasayı kayıtlı ortak metne dökmeseniz fena dava olmaz. 'Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar' diyebiliriz buna. Milletin, zamanı süreklilik arasında öz kültürü, evren görüşü, hayata, devlete, siyasete bakışıyla ilişik paradigmalar arasında oluşan anayasalar yönünde milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar. İkinci grupta ise 'Devletin icra ettiği anayasalar'. Bunu bir fazla fazla zaman, talih arasında birtakımı güçler yapıyor. Bunun en andıran örneği Fransa'dır."
Fransa'nın tarihin arasında oluşan politik ve amme hukukunun, bel kemiği teamülleri ve örfleri üstüne değil, onları ortadan bozmak kabil ortak kanun yaptığını dile getiren Şentop, "Devrimler eliyle anayasacılık gelişim göstermesi mevcut Fransa'da. Türkiye'nin de ortak seviyede 19. asrın ikinci yarısının modası üstünden Fransa'ya andıran hususiyet sisteminde adımlar attığını söyleyebiliriz. Bu yeğleme devir arasında az buçuk elan belirginleşmiş, başta amme hukuku ve hile hukuku alanında. Devletin, talih içindeki birtakımı unsurların icra ettiği anayasalar." diyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, milletin icra ettiği anayasaların, siyasa ve amme hukukunun bel kemiği örfleri ve teamülleri ile uygun anayasalar olduğuna dikkati çekti. Şentop, devletin icra ettiği anayasaların ise millete ortak biçim vermek, bir takım ideolojik, politik amaçları nüfuz kılmak kabil yapılmış, araçsallaştırılmış anayasalar bulunduğunu aktardı.
"Türkiye'de kanun ortak manada araçsallaştırıldı"
Türkiye'nin, maatteessüf bu ikinci grupta arazi aldığını dile getiren Şentop, önceki kanun bulunan Kanun-i Esasi'nin de bu grupta bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de anayasanın ortak manada araçsallaştırıldığının söylenebileceğini kaydeden Şentop, talih ve talih zarfında birtakımı unsurların icra ettiği anayasaların, derinlemesine ömürlü olmadıklarına dikkati çekti.
"Bu anayasalarla maksadın sâdır olmadığını, ortak bakımdan kanun fetişizmine gidildiğini görüyoruz" diyen Şentop, bugün de anca bulunduğunu vurguladı.
Mustafa Şentop, "Bütün problemlerin hal noktası, anayasadır" anlayışının, yüzdelik beniz nahak yere bulunduğunu söyleyemeyeceğini fakat bunun abartılmaması icap ettiğini anlattı. Şentop, "Buradaki asal mesele; Bir ülkedeki politik ve amme hukuku geleneklerinin, örflerinin, teamüllerinin kanun ile uygun olmasıdır." dedi.
Şerif Mardin'in, Osmanlı hususiyet düzenini tanımlarken kullandığı "nomokrasi" terimine yer veren Şentop, "Benim en aşırı sevdiğim, toparlayıcı ortak ifade. En güzel açıklayıcı, açıklama edici kavram. Nomokrasi olabilmesi düşüncesince bir takım metinleri kağıtlar üstüne boşlamak ehliyetli değil, bunun bire ortak sürede ortak hususiyet anlayışıyla bu arada hukuka, teamüllere, örfe hürmet arasında kurulma etmesi lazım." ifadesini kullandı.
Anayasayı tartışırken eskiye gereğince elan güzel ortak noktada bulunulduğunu vurgulayan Şentop, ortak vakitler millete ortak biçim özgülemek kabil ortak taşıt alegori melhuz kanun tartışmaları yerine, bugün halkın, milletin içerisinden mevrut ortak taleple anayasanın tartışıldığına dikkati çekti.
"Er yahut geç..."
"Türkiye'nin acemi ortak kanun gereksinimi kuşkusuz var" diyen Şentop, "Türkiye'de acemi ortak kanun kesinlikle yapılacak. Bunu Meclis mi yapar, elan ahir Meclis mi yapar, ayrı mesele. Ama Türkiye'nin devlet-millet bütünleşmesinin, değerler bazında bütünleşmenin sağlandığı ortak noktada, bunu tabir edebilecek, bunu sağlayacak değil bunu dile getirecek ortak kanun ihtiyacı, elbette lüzum durumuna mevrut durumda. Er yahut geç fakat kesinlikle bu halde ortak anayasanın bu anlayışta, bu paradigmayla yapılacağına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'nin iri hamleler icra ettiği dönemlerin, daima milletin devletle bütünleştiği dönemler bulunduğunun altını çizen Şentop, "Milletin devletini oluşturduğumuz devir iri hamleler yapabilmişiz. 15 Temmuz'da da böyledir. Milletimiz, anayasal düzeni, devleti, öz oylarıyla seçtiği politik iktidarı korunum kılmak düşüncesince canı pahasına sokaklara dökülmüştür. 15 Temmuz'daki anlayış, paradigma, ruh, millet-devlet bir araya gelmesinin aşırı konkre ortak tezahürüdür." diyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, "Siyasi ve amme hukukunun bel kemiği esaslarıyla, teamüller ve örflerle entegre ortak kanun anlamında, milletin icra ettiği kanun yönünde ortak acemi anayasayı Türkiye'nin yapabileceğine inanıyorum. Yeter ki bu mevzuda ciddi, içten ortak istek ortaya konulsun. Bu yapılabilir." görüşünü dile getirdi.
Bunun düşüncesince yegâne prensibin ehliyetli bulunduğunu vurgulayan Şentop, "Kendimiz düşüncesince istediğimiz ortak şeyi yabancılar düşüncesince de istemeliyiz. Kendimiz düşüncesince istemediğimiz ortak şeyi yabancılar düşüncesince de istememeliyiz. Bu prensipten akım edersek, eksiksiz değişik görüşlere ehil insanoğlu olarak, camianın değişik kesimleri alegori o devir ortak kanun yapabiliriz. Bu tatlılıkla yola çıkarsak, her insanın ikrar göreceği ortak kanun yapabiliriz." dedi.
Mustafa Şentop, çalıştayı düzenleyen Türkiye Yazarlar Birliğine ve toplantıya eklenen ilim insanlarına katkıları düşüncesince teşekkürname etti.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, darbelerin anayasası hesabına milletin anayasasını etme teklifinin, elden politik partilere değil, bu bölgede misyon verici topu topu kurumlara müteveccih bulunduğunu belirtti. Arıcan, bunun acemi ortak kanun nüfuz kılmak düşüncesince zamanı ortak punt bulunduğunu söyledi.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Sekreteri Doç. Dr. Muhammet Enes Kala da "2021 Anayasa Çalıştayı"nın bilgileri üstüne bilgelik vererek, "Fıtrat, hak ve felsefe ipleriyle örülmüş, baş başa taayyüş ahlakı ve hukukunu gözetebilecek çelimli ve çıplak ortak anayasanın hazırlanmasına çalıştayımızın alçak gönüllü çerçevede de olsa vesile olmasını diliyorum." diyerek konuştu.
