TBMM
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Türkiye Yazarlar Birliğinin düzenlediği, "2021 Anayasa Çalıştayı-Yeni Anayasanın Usulü ve Üslubu" programının açılışına videoteyp konferansla katıldı.
Anayasa tartışmalarının, değme devir kendisini heyecanlandırdığını tamlayan Şentop, Türkiye'de bu tartışmalarının hoppadak kanun tartışmaları olmadığını; hususiyet sistemiyle, mutluluk yönetimiyle, algısıyla, paradigmasıyla, siyasetle ilişik tartışmalar bulunduğunu söyledi.
Mustafa Şentop, siyasal tartışmaların en kalitelisinin, kanun çerçevesinde ölçülü tartışmalar olduğuna ayraç etti.
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonunda ölçülü emekleri hatırlatan Şentop, bu çalışmalardan konkre müşterek kanun metni çıkmadığını fakat kanun mevzusundaki tartışmalara ehemmiyetli katkılar sunduğunu dile getirdi.
Geçmişteki kanun tartışmalarına ve değişikliklerine ayraç fail Şentop, "Türkiye'de kanun tartışmaları levent boylu zamandır başlayan tartışmalar. Anayasa üstünde meydana getirilen bu tartışmaların, Türkiye'yi umumi namına devlet-millet birlikteliği bağlamında, hususiyet sistemi ve yukarı politika itibarıyla elan güzel noktalara taşıdığına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
"Anayasacılık fikriyle ilişik dü bel kemiği yaklaşım var"
TBMM Başkanı Şentop, kanun tartışılırken, kanun fikrinin domestik hesabına oturtulması icap ettiğini vurgulayarak, dört başı mamur dünyada umumi namına anayasacılık fikriyle ilişik dü bel kemiği yaklaşım bulunduğunu anımsattı.
Bunu İngiltere örneği üstünden özetleyen Şentop, İngiltere'nin kayıtlı anayasasının bulunmadığını, fakat anayasal müşterek düzeninin bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de kayıtlı müşterek kanun bulunmasına rağmen, etraflıca yazılan mevzular üstünde fena konjonktüre gereğince ayrımlı yorumlar yapıldığını, ağırbaşlı tartışmalar yaşandığını kail Şentop, bunun, her insanın hafızasındaki örneğinin "367 meselesi" bulunduğunu kaydetti. Şentop, Anayasa Mahkemesinin, 367 ile ilişik kararının, aşırı korkutan müşterek tabloyu ortaya koyduğunu tabir etti.
"Aslında bel kemiği maslahat bu"
Şentop, "Anayasacılıkta müşterek numara yaklaşım; amme hukukunun, siyasetin umumi esasları, teamülleri, gelenekleri, siyasal örfler, amme hukuku örfleri şayet müşterek kanun zemini oluşturuyorsa, buna bağlılığın, sadakatin gücüne gereğince kayıtlı müşterek kanun ortaya ayırmak bazısı bazı lüzumlu fena olmayabiliyor." yorumunda bulundu.
Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı'nın, İngiltere'ye gemiyle giderken müşterek hukukçuyla bulunan sohbetini aktaran Şentop, şöyleki bitmeme etti:
"Aldıkaçtı Hoca, 'Sizde Kraliçe'nin, parlamentoyu dağıtma yetkisi var, bu müşterek yerde yazmıyor. Fesihten sonraları seçime gitmesi gerekiyor. Bu da müşterek yerde yazmıyor. Dolayısıyla Kraliçe, parlamentoyu feshetse ve seçime gitmese, müşterek müddet hakeza hile edilse İngiltere kesinlikle olur?' diyerek soruyor. O da diyor ki; 'Bu soru, İngiltere'de hiçbir kimsenin aklına gelmemiştir. Kraliçe'nin parlamentoyu dağıtma yetkisi müşterek yerde yazmıyor ama hacısı hocası hakeza müşterek hakkı bulunduğunu ikrar eder'. İngiltere'de hiçbir kimsenin aklına gelmeyen sorular, Türkiye'de her insanın aklında bulunan sorular. Aslında bel kemiği maslahat bu."
"Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar"
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, şu görüşleri paylaştı:
"Bir ülkede anayasal düzen, amme hukukunun ve siyasetin umumi teamülleriyle, esaslarıyla, örfleriyle uygun ise orada müşterek kanun sorunundan bahsedemeyiz. Yazılı da olsa müşterek kanun problemi olmaz, anayasayı kayıtlı müşterek metne dökmeseniz fena dava olmaz. 'Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar' diyebiliriz buna. Milletin, zamanı süreklilik arasında kişi kültürü, evren görüşü, hayata, devlete, siyasete bakışıyla ilişik paradigmalar arasında oluşan anayasalar yönünde milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar. İkinci grupta ise 'Devletin meydana getirdiği anayasalar'. Bunu bir aşırı zaman, mutluluk arasında bazısı güçler yapıyor. Bunun en yaklaşan örneği Fransa'dır."
Fransa'nın tarihin arasında oluşan siyasal ve amme hukukunun, bel kemiği teamülleri ve örfleri üstüne değil, onları ortadan dağıtmak kadar müşterek kanun yaptığını dile getiren Şentop, "Devrimler eliyle anayasacılık gelişme göstermesi mevcut Fransa'da. Türkiye'nin de müşterek seviyede 19. asrın ikinci yarısının modası üstünden Fransa'ya yaklaşan hususiyet sisteminde adımlar attığını söyleyebiliriz. Bu yeğleme devir arasında az buçuk elan belirginleşmiş, başta amme hukuku ve hile hukuku alanında. Devletin, mutluluk içindeki bazısı unsurların meydana getirdiği anayasalar." diyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, milletin meydana getirdiği anayasaların, politika ve amme hukukunun bel kemiği örfleri ve teamülleri ile uygun anayasalar olduğuna dikkati çekti. Şentop, devletin meydana getirdiği anayasaların ise millete müşterek biçim vermek, bazı ideolojik, siyasal amaçları etkili olmak kadar yapılmış, araçsallaştırılmış anayasalar bulunduğunu aktardı.
"Türkiye'de kanun müşterek açıdan araçsallaştırıldı"
Türkiye'nin, maatteessüf bu ikinci grupta toprak aldığını dile getiren Şentop, önceki kanun bulunan Kanun-i Esasi'nin de bu grupta bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de anayasanın müşterek açıdan araçsallaştırıldığının söylenebileceğini kaydeden Şentop, mutluluk ve mutluluk süresince bazısı unsurların meydana getirdiği anayasaların, levent boylu ömürlü olmadıklarına dikkati çekti.
"Bu anayasalarla maksadın zahirî olmadığını, müşterek bakımdan kanun fetişizmine gidildiğini görüyoruz" diyen Şentop, bugün de anca bulunduğunu vurguladı.
Mustafa Şentop, "Bütün problemlerin hal noktası, anayasadır" anlayışının, yüzdelik beniz nahak bulunduğunu söyleyemeyeceğini ama bunun abartılmaması icap ettiğini anlattı. Şentop, "Buradaki esasi mesele; Bir ülkedeki siyasal ve amme hukuku geleneklerinin, örflerinin, teamüllerinin kanun ile uygun olmasıdır." dedi.
Şerif Mardin'in, Osmanlı hususiyet düzenini tanımlarken kullandığı "nomokrasi" terimine yer veren Şentop, "Benim en aşırı sevdiğim, toparlayıcı müşterek ifade. En güzel açıklayıcı, açıklama edici kavram. Nomokrasi olabilmesi düşüncesince bazı metinleri kağıtlar üstüne boşlamak ehliyetli değil, bunun bire müşterek sürede müşterek hususiyet anlayışıyla bu arada hukuka, teamüllere, örfe hürmet arasında kurulma etmesi lazım." ifadesini kullandı.
Anayasayı tartışırken eskiye gereğince elan güzel müşterek noktada bulunulduğunu vurgulayan Şentop, vaktiyle millete müşterek biçim hasretmek kadar müşterek taşıt namına melhuz kanun tartışmaları yerine, bugün halkın, milletin içerisinden mevrut müşterek taleple anayasanın tartışıldığına dikkati çekti.
"Er yahut geç..."
"Türkiye'nin dünkü müşterek kanun gereksinimi işkilsiz var" diyen Şentop, "Türkiye'de dünkü müşterek kanun behemehâl yapılacak. Bunu Meclis mi yapar, elan ahir Meclis mi yapar, ayrı mesele. Ama Türkiye'nin devlet-millet bütünleşmesinin, değerler bazında bütünleşmenin sağlandığı müşterek noktada, bunu tabir edebilecek, bunu sağlayacak değil bunu dile getirecek müşterek kanun ihtiyacı, elbette lüzum durumuna mevrut durumda. Er yahut geç ama behemehâl bu halde müşterek anayasanın bu anlayışta, bu paradigmayla yapılacağına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'nin iri hamleler meydana getirdiği dönemlerin, daima milletin devletle bütünleştiği dönemler bulunduğunun altını çizen Şentop, "Milletin devletini oluşturduğumuz devir iri hamleler yapabilmişiz. 15 Temmuz'da da böyledir. Milletimiz, anayasal düzeni, devleti, kişi oylarıyla seçtiği siyasal iktidarı korunum kılmak düşüncesince canı pahasına sokaklara dökülmüştür. 15 Temmuz'daki anlayış, paradigma, ruh, millet-devlet bir araya gelmesinin aşırı konkre müşterek tezahürüdür." diyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, "Siyasi ve amme hukukunun bel kemiği esaslarıyla, teamüller ve örflerle entegre müşterek kanun anlamında, milletin meydana getirdiği kanun yönünde müşterek dünkü anayasayı Türkiye'nin yapabileceğine inanıyorum. Yeter ki bu mevzuda ciddi, içten müşterek arzu ortaya konulsun. Bu yapılabilir." görüşünü dile getirdi.
Bunun düşüncesince yegâne prensibin ehliyetli bulunduğunu vurgulayan Şentop, "Kendimiz düşüncesince istediğimiz müşterek şeyi eller düşüncesince de istemeliyiz. Kendimiz düşüncesince istemediğimiz müşterek şeyi eller düşüncesince de istememeliyiz. Bu prensipten akım edersek, dört başı mamur ayrımlı görüşlere ehil insanoğlu olarak, topluluğun ayrımlı kesimleri namına o devir müşterek kanun yapabiliriz. Bu tatlı yola çıkarsak, her insanın ikrar göreceği müşterek kanun yapabiliriz." dedi.
Mustafa Şentop, çalıştayı düzenleyen Türkiye Yazarlar Birliğine ve toplantıya eklenen ilim insanlarına katkıları düşüncesince teşekkürname etti.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, darbelerin anayasası hesabına milletin anayasasını ika teklifinin, hoppadak siyasal partilere değil, bu bölgede fariza sağlayan topu topu kurumlara müteveccih bulunduğunu belirtti. Arıcan, bunun dünkü müşterek kanun etkili olmak düşüncesince zamanı müşterek vesile bulunduğunu söyledi.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Sekreteri Doç. Dr. Muhammet Enes Kala da "2021 Anayasa Çalıştayı"nın bilgileri kendisince ilim vererek, "Fıtrat, doğruluk ve felsefe ipleriyle örülmüş, baş başa geçinme ahlakı ve hukukunu gözetebilecek çelimli ve çıplak müşterek anayasanın hazırlanmasına çalıştayımızın alçak gönüllü çerçevede de olsa vesile olmasını diliyorum." diyerek konuştu.
