Ankara
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Erhan Çetinkaya, AA muhabirine, TÜİK'in kuruluşunun 96'ncı sene dönümü zımnında değerlendirmede bulundu.
Tüm dünyada bulunduğu kadar Türkiye'de de değişmeyen alıcıların, araştırmacıların ve topluluğun rastgele kesiminin konuşu ve toplumsal yaşamın değişik boyutlarıyla ait gündeş ve güvenli bilgiye gereksinimi bulunduğunu ve bu doğrultuda çalışmalara doğrultu verdiklerini anlatım fail Çetinkaya, kurumun evveliyatına bağlı bilgelik verdi.
Çetinkaya, TÜİK'in 1926 senesinde Merkezi İstatistik Dairesi adıyla kurulduğunu, daima mütebeddil gereksinimler doğrultusunda çıkarılan anayasa yahut anayasa mesabesinde kararnamelerle yapısında ve görevlerinde tadilat yapıldığını aktararak, 2005'te yürürlüğe giren Türkiye İstatistik Kanunu ile de bugünkü ismini aldığını ve dünkü zamanın gereklerini karşılayacak halde yapılandırıldığını söyledi.
30 Haziran 2021'de ait kanunda meydana getirilen değişikle TÜİK'in, amme hukuksal kişiliğine sahip, hususi bütçeli, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile münasebetli ortak büyüklenme vaziyetini aldığını hatırlatan Çetinkaya, şu biçimde bitmeme etti:
"TÜİK Başkanı, İstatistik Konseyi Başkanı adına muayyen ve Konsey'in unsur sayısı 37'ye yükselmiştir. TÜİK Başkanı'na, başka münasebetli kuruluşlara benzeşim biçimde büküm başkanı ve henüz madun kurda personel tayin yetkisi verilmiştir. Ayrıca TÜİK, öz yönetimsel düzenlemelerini de meydana getirecek ve yürütecek pozisyona getirilmiştir. Devlet yapılanmasında arazi meydan münasebetli kuruluşlar, ayrı hukuksal kişiliği bulunan kuruluşlardır. İlişkili kuruluşun bakanlıklarla ilişkilendirilmesi, yönetimsel eş güdüm sağlanması içindir ve yönetsel ortak alım satım yoktur. Bahsedilen düzenlemelerle ilmî ve beceri özerkliğe cemaat bulunan TÜİK, yönetimsel ve finansal özerkliğe de kavuşmuştur."
"İstatistikler saydam biçimde paylaşılıyor"
Çetinkaya, TÜİK'in arsıulusal büyüklenme ve şirketlerin denetimlerine açıkça olduğuna dikkati çekerek, kurumun ürettiği hepsi istatistikleri, arsıulusal normlarda Avrupa Birliği (AB) ve evren genelinde geçerli, arsıulusal şirketler çeşidinden kaynak edilen yöntem, tarif ve kavramları kullanarak hesapladığını anlattı.
Böylece arsıulusal kurda karşılaştırılabilir data üretimi sağlandığını vurgulayan Çetinkaya, şu biçimde konuştu:
"Söz konusu anlam ve yöntemlerle yürütüm sonuçları, domestik ve ecnebi büyüklenme ve kuruluşlardaki uzmanların değerlendirmelerine açıkça bulunduğu gibi, TÜİK genel ağ sayfasından kamuoyuyla saydam ortak biçimde paylaşılmaktadır. Ayrıca TÜİK çeşidinden imal edilen istatistikler, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), AB İstatistik Ofisi (Eurostat) Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası kadar arsıulusal kuruluşlarca kullanılmakta ve bu firmalar çeşidinden başka devletlerin verileriyle senkronik adına yayımlanmaktadır."
Çetinkaya, Eurostat çeşidinden rastgele sene piyasaya sürülen yorum raporlarında, TÜİK'in nice istatistik dalında ürettiği verilerin AB normlarıyla efdal kurda mevzun bulunduğu tespitinin arazi aldığına ayraç etti.
TÜİK'in, görev, bitirme ve sorumlulukları kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve Cumhurbaşkanı kararıyla muayyen ortak amme kurumu bulunduğunu tamlayan Çetinkaya, "Kurumumuzca imal edilen resmi istatistikler rastgele ortak kişi, destek yahut kurumun talep, emir yahut tahminlerine gereğince değil, kurumun cemaat bulunduğu ilmî ve beceri muhtariyet ile meri arsıulusal yollar kullanılarak ari adına hesaplanmakta ve anons edilmektedir." ifadelerini kullandı.
Alo 124 TÜİK Çağrı Merkezi
TÜİK'in son zamanların ihtiyaçlarına makul adına data toplamada teknolojik altyapısını yükseltmek düşüncesince çalışmalarını sürdürdüğünü vurgulayan Çetinkaya, bunlardan birinin de Alo 124 TÜİK Çağrı Merkezi bulunduğunu söyledi.
Kovid-19 salgını dönemindeki toplumsal ara hassasiyetinin TÜİK'in data derç şekillerinde başkalık yapmasını mecburi kıldığına ayraç fail Çetinkaya, "Telefonla soruşturma uygulanması dair başlattığımız icraat salgınla mücahede kazandı. Çağrı Merkezi ve başka kurumsal hatlarımızdan bölük halklarıyla bağlanak ihdas etmek aracılığıyla anketlerimiz müstevli çağında de gerçekleştirildi. Bu çağda akıcı adına istatistik üretmeye bitmeme edildi." dedi.
Çetinkaya, cevaplayıcılar yahut kullananların TÜİK'e fıldır erişimini, soruşturma çalışmalarıyla ait bilgilerin Alo 124 Hattı üstünden hızlıca elde edilebilmesini, bilgelik taleplerinin, genel ağ sitesinin beraberinde Alo 124 üstünden henüz acele karşılanabilmesini sağladıklarını anlattı.
TÜFE data tedvin süreçleri
TÜİK’in, TÜFE hesaplamalarında seçenek data kaynaklarının kullanılmasına müteveccih muhtelif icraat yürüttüğünü tamlayan Çetinkaya, bu alternatiflerin "barkod (satış) verilerinin kullanılması" ve "web scraping (veri kazıma) yöntemiyle eder derlenmesi" bulunduğunu bildirdi.
Çetinkaya, "Barkod verileri TÜFE hesaplamalarında geçmiş adına 2021'de kullanılmaya başlanmış ve derlenen mecmu eder sayısının kestirmece yüzdelik 21'i zincir marketlerden aracısız realizasyon edilmiştir. Bu sene bakımından bu yöntemle derlenen eder sayısı mecmu eder sayısının yüzdelik 44,3'ünü oluşturmaktadır." diyerek konuştu.
İnternet üstünden para ve görev satın alımlarının yaygınlaşması, istatistik ofislerinin internetten satışı meydana getirilen mahsul fiyatlarını TÜFE'ye bütünleşmiş etmelerini lazım duruma getirdiğini vurgulayan Çetinkaya, konu tanımları ve yapısı gereği web scraping ile eder derlenmesi makul bulunan parafin eşya, elektronik ürünler, giyim, mobilya, el değmemiş makine ve otobüs bileti tutarları düşüncesince 2022 bakımından genel ağ üstünden derlenen fiyatların dizin hesaplamalarında kullanılacağını, bu yöntemle elde edilecek eder sayısının derlenen mecmu eder sayısının kestirmece yüzdelik 5,3'ünü oluşturduğunu kaydetti.
