Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Devlet Başkanları Zirvesi'ne bağlı ortak bildiri

Ankara

Türkmenistan'da 14 Aralık'ta meydana getirilen Türkiye, Türkmenistan ve Azerbaycan Devlet Başkanları Birinci Zirvesi'ne bağlı 25 maddelik ortak bildiri yayımlandı. Bildiride, Türkiye, Türkmenistan ve Azerbaycan'ın, ortak tarih, dil, ekin ve uygarlık açısından yakınlıkları temelinde şümullü bağların geliştirilmesi ve derinleştirilmesi arzusundan yola çıkılarak, doğruluk eşitliği, aykırı hürmet ve kâr ilkelerine ait devletlerarası ilişkileri geliştirmeye müteveccih taahhütleri arsa aldı.

Birleşmiş Milletler Şartı'nın prensipleri ve arsıulusal hususiyet rehberliğinde, "Türkiye-Türkmenistan-Azerbaycan" üçgen ortaklaşa iş formatının öneminin ve pozitif niteliğinin vurgulandığı bildiride, Devlet Başkanları Üçlü Zirvesi düşüncesince çalışan hazırlıkların kıvançla karşılandığına ilgi çekilerek şu hususlara arsa verildi:

"1 - Taraflar, yan ülkelerin bağımsızlığına, egemenliğine, arazi bütünlüğüne ve arsıulusal bölgede bildirme görmüş sınırlarının dokunulmazlığına aykırı adına duydukları saygıyı ve sarsılmaz desteklerini konfirmasyon etmişler; Türkiye Cumhuriyeti, Türkmenistan ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin aykırı ilişkilerinde, ülkelerin hükümran eşitliği, aykırı saygı, ortaklaşa iş ve birbirlerinin içişlerine karışma etmeme prensipleri ile arsıulusal hukukun öbür uygulanabilir normlarının delalet edeceğini baştan vurgulamışlardır.

2 - Taraflar, toptan ve diyalekt çapta barış, asayiş ve istikrarı sağlamak, asayiş ve aykırı önsezi ortamı peyda etmek düşüncesince gösterdikleri aykırı çabanın önemini ortak el elan dile getirmişlerdir.

3 - Türkiye Cumhuriyeti ve Türkmenistan, Birleşmiş Milletler üyeleri olarak, Azerbaycan Cumhuriyeti'ni obstrüksiyon altındaki topraklarının kurtuluşu ve ülkenin arazi bütünlüğünün baştan sağlanması hususunda kutlama kartı etmişlerdir.

4 - Taraflar, hassaten Birleşmiş Milletler, Türk Devletleri Teşkilatı, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (AİGK), "Asya'nın Kalbi - İstanbul Süreci" ilkin edinmek üzere, arsıulusal şirketler ve platformlar ile öbür arsıulusal ve diyalekt teşkilatlar içerisinde aralarındaki işbirliğini elan da geliştireceklerini vurgulamışlardır.

5 - Taraflar, Türkmenistan'ın teleskop mutluluk adına Türk Devletleri Teşkilatı'na iştirakini ölçüm ettiklerini dile getirmişlerdir.

6 - Taraflar, Birleşmiş Milletler üyeleri olarak, Kıbrıs sorununda, Ada'daki dü camianın hükümran eşitliğine ve denktaş arsıulusal statüsüne ait realist ve sürdürebilir ortak çözüme ulaşılması gereğini vurgulamışlardır.

7 - Taraflar Semerkant'ta planlı Türk Devletleri Teşkilatı 9. Zirvesi'nin kararları ve neticelerini kıvançla karşılamışlardır.

8 - Taraflar, Birleşmiş Milletler ve öbür arsıulusal ve diyalekt kuruluşlarda seçimle kazanılan görevlere adaylıklarında, benzer olabilecek rastgele durumda, birbirlerini desteklemeye anık olduklarını vurgulamışlardır.

9 - Taraflar, diyalekt ve arsıulusal sulh ve güvenliğin sağlanması ve bulunan sınamalar ve tehditlerle savaşım edilmesi gereğini cezaevi uğrunda bulundurarak ve evren genelinde ırkçılığın, ecnebi düşmanlığının, İslam kini ve tiksinti söyleminin yükselişinden düşünce duyarak; kâffesi cins ve tezahürleriyle terörizm, bölücülük ve aşırılık ile hudut ötesi örgütlü suçlar, narkotik ve tabanca kaçakçılığının yanı esna insanoğlu kaçakçılığı ve yasadışı barhana ile mücadelede işbirliğinin güçlendirilmesinin önemine ilgi çekmişler, bunlara erinç ortak savaşım düşüncesince baş başa emek vermek gereğini vurgulamışlar ve ortak olumlu şeyler hususunda birbirlerini desteklemeye bitmeme edeceklerinin altını çizmişlerdir.

10 - Taraflar, ticari ve iktisadi ilgiler mevzularını cezaevi uğrunda bulundurarak, bu alandaki işbirliğinin önemi ile doğruluk eşitliği, aykırı kazanım ve birbirlerinin menfaatlerini himaye prensipleri temelinde devletler arasındaki iktisadi ortaklığın güçlendirilmesi ve iyileştirilmesinin önceliğini konfirmasyon etmişlerdir.

11 - Taraflar, üçgen iktisadi işbirliğinin elan da geliştirilmesi düşüncesince akıllıca koşulların yaratılması gerektiği dair ortak düşün anlatım etmişlerdir. Bu bağlamda, taraflar, Zirve esnasında Hükümetler arası Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması ve Gümrük Alanında İş Birliğine İlişkin Ortak Danışma Kurulu Kurulmasına İlişkin Mutabakat Zaptı'nın imzalanmasını kıvançla karşılamışlardır.

12 - Taraflar ayrıca, üçgen iktisadi ortaklaşa iş düşüncesince yasalı çerçevenin elan da geliştirilmesi icap ettiğini belirtmişlerdir.

13 - Taraflar, aykırı yatırımlardaki artışın, iktisadi işbirliğini geliştirmede en ehemmiyetli faktörlerinden birisi bulunduğunu vurgulayarak, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma'nın hazırlanması kanalıyla yatırımların korunması ve teşviki alanındaki işbirliğinin yasalı çerçevesini perçinlemek düşüncesince mukteza emek harcamaları gerçekleştireceklerdir.

14 - Taraflar, erke dalında işbirliğinin geliştirilmesinin önemini anlatım ederek, natürel tabii taş yağı lambası tedarikinin hususi önemine aksan yapmışlardır. Bu amaçla, taraflar, olası yatırımlar, dengeli ve emin arzın geliştirilmesi ve erke kaynaklarının transit geçişi de engelleme edinmek gibi ortak çalışkanlık ve projeleri desteklerler.

15 - Taraflar, erke dalında işbirliğine berk ortak destek oluşturacak bulunan erke alanındaki işbirliğinin elan da geliştirilmesi dair Mutabakat Zaptı'nın imzalanmasına kıvançla ilgi çekmişlerdir.

16 - Taraflar, üç ülkenin ulaştırma, geri işlev ve transit alanındaki şişman potansiyelini cezaevi uğrunda bulundurarak, eriştirme alanındaki işbirliğinin geliştirilmesine hususi ehemmiyet atfederler.

17 - Taraflar, ticari ve iktisadi ilişkilerin arttırılması ve bölgelerindeki refaha işlev fail kâffesi muvasala ve enformasyon altyapısının geliştirilmesine müteveccih çalışkanlık ve planlara desteklerini anlatım etmişlerdir.

18 - Taraflar, eriştirme alanındaki iş birliğini bollatmak ve üç ülkenin transit potansiyelini gitmek amacıyla, bu koridorun arsıulusal önemini pekiştirerek Türkmenistan, Azerbaycan ve Türkiye'den güzeşte muvasala güzergahı süresince meydana gelen aşırı modlu taşımacılığın öneminin üstünde durmuşlardır.

19 - Taraflar, Büyük İpek Yolu'nu Türkiye, Türkmenistan, ve Azerbaycan'dan güzeşte zamanı güzergahı süresince animasyon amacıyla Lapis-Lazuli Transit, Ticaret ve Ulaşım Rotası ile Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridorunun önemine aksan yapmışlardır.

20 - Taraflar, muvasala dalında iş birliğinin elan da geliştirilmesi hususunda ortak Mutabakat Zaptı imzalanmasını kıvançla karşılamışlardır.

21 - Taraflar, Türk, Türkmen ve Azeri halklarının ortak tarih, dil, ekin ve uygarlık mirasına ilgilendiren ekin dalında iş birliğinin geliştirilmesini değerlendirmiş ve 2023-2025 zamanına müteveccih adına Bilim, Eğitim ve Kültür Alanlarında İş Birliği Hususunda Çerçeve Programın imzalanmasından ve üç ülkenin yetişek kurumları arasındaki iş birliğinin güçlendirilmesinden duydukları memnuniyeti anlatım etmişlerdir.

22 - Taraflar, tarım, çevrenin korunması ve ormancılık sahalarında işbirliğinin geliştirilmesinin önemini vurgulamışlardır.

23 - Taraflar, dü ülkenin gençleri ve sporcuları arasındaki dostluk, uhuvvet ve dünürlük bağlarını perçinlemek amacıyla işbirliklerini ilerletmekten duydukları memnuniyeti dile getirmişlerdir.

24 - Türkiye Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti cumhurbaşkanları, Türkmenistan Cumhurbaşkanı'na gösterdiği misafirperverlik ve hamam istikbal düşüncesince şükranlarını anlatım etmişlerdir.

25 - Taraflar, derneşik aralıklarla üçgen toplantılar gerçekleştirmenin önemini vurgulamışlar ve ortak ahir toplantının Azerbaycan'da gerçekleştirilmesini kararlaştırmışlardır."