Ankara
Endonezya Dışişleri Bakanı Retno Marsudi, Türkiye ile savunma sanayisi sektöründe beraberce yapabilecekleri "daha nice iş birliğinin" bulunduğunu belirterek "Bu nedenle, dü ülkenin Dışişleri Bakanı ve Savunma Bakanı'nın bir araya gelip dü dünya arasındaki savunma iş birliğinin stratejisini, politikasını tartışabilecekleri bir forum, bir ebat meydana getirmeye değişmeyen verdik." dedi.
Marsudi, Türkiye ziyareti kapsamında geldiği Ankara'da AA muhabirine Türkiye-Endonezya ile düet münasebat ile lehçe meselelere bağlı değerlendirmelerde bulundu.
Türkiye'ye bu ziyaretinin, Avrupa seyahatinin bir parçası bulunduğunu kaydeden Marsudi, Türkiye ziyaretinin dü evresi bulunduğunu söyledi.
Marsudi, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşmesinde düet ilişkileri ve olan jeopolitik hali ele aldıklarını dile getirdi.
Çavuşoğlu ile beş altı ay evvel gene Türkiye'de görüştüğünü, başkaca savunma bakanının ve yasama kurulu üyelerinin de kalın pıtrak Türkiye'yi görüşme ettiğini kaydeden Marsudi, Türkiye’nin Endonezyalı yetkililer düşüncesince "en ehemmiyetli destinasyonlardan biri" bulunduğunu vurguladı.
Marsudi, aykırı ziyaretlerin yanı esna Bakan Çavuşoğlu ile telefonla da aşırı koyu bir yazışma zarfında olduklarını belirterek "Şimdi de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Endonezya'ya yapmayı düşündüğü ziyarete hazırlanıyoruz." dedi.
Türkiye-Endonezya ilişkilerine yer veren Marsudi, "Türkiye ile Endonezya arasındaki alım satım aşırı güçlü. Gelecekte elan da çelimli olmaya bitmeme edeceğine inanıyorum. Geçen sene 2021'de salgının ortasında düet ticareti yüzdelik 51'den elan bir tomar iyileştirip güçlendirebildik. Yani düet ticarette yüzdelik 51'in üstünde bir artma var." dedi.
"Endonezya ile Türkiye ortada Üst Düzey Stratejik Konseyi başlatmayı planlıyoruz"
Marsudi, "Şu anda Endonezya-Türkiye Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması'nı (IT-CEPA) mütalaa ediyoruz. CEPA'ya erbap olduğumuzda, düet tecim ve envestisman rakamlarımızın elan da güçleneceğine inanıyoruz." ifadesini kullandı.
Öte taraftan Çavuşoğlu ile 2+2 diyaloğu da ele aldıklarını vurgulayan Marsudi, "2+2, dü ülkenin Dışişleri Bakanı ve Savunma Bakanının gelecekte derneşik kendisine bütünleşeceği anlamına gelir. Bunun da ötesinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Endonezya ziyareti esnasında Endonezya ile Türkiye ortada Üst Düzey Stratejik Konseyi başlatmayı planlıyoruz. İkili ilişkilerimiz aşırı ensesi kalın ve yoğun." diyerek konuştu.
"İki dünya (Türkiye ve Endonezya) gelecekte üçüncü devletlerde teşrikimesai geliştirebilecek"
Marsudi, dü ülkenin teşrikimesai alanları ve potansiyellerinde ticareti ayraç ederek, ticarette 10 bilyon dolar hedeflerinin bulunduğunu ve halen mütalaa ettikleri IT-CEPA ile bir devir bu maksata ulaşacaklarından tehlikesiz olduklarını vurguladı.
Ticaretin yanı esna değme dü tarafta da yatırımların arttığını tamlayan Marsudi, "Buraya sonuç geldiğimde, enfrastrüktür dair Endonezya'nın devlete ilişik şirketlerinden bir tanesini getirdim. Ortaklarıyla Türkiye'de aşırı dobra bir konuşma yaptılar. İki dünya (Türkiye ve Endonezya) gelecekte üçüncü devletlerde teşrikimesai geliştirebilecek. Bu üçgen teşrikimesai ve enfrastrüktür aşırı rüya verici." diyerek konuştu.
Savunma teşrikimesai 2+2 toplantılar ile güçlenecek
Marsudi, Endonezya ve Türkiye'nin gelecekte başta envestisman ve savunma teşrikimesai kabilinden bölgelerde aşırı bir tomar potansiyelinin olduğuna ayraç ederek, şunları kaydetti:
"Savunma iş birliği, düet ilişkilerin önceliklerinden birisi olacaktır. Savunma iş birliğinden bahsederken, bu elden savunma teçhizatının satın katılması anlamına gelmiyor. Sadece savunma teçhizatı satın almaktan elan ilavesi olmalı. Endonezya Devlet Başkanı (Joko) Widodo ve Cumhurbaşkanı (Recep Tayyip) Erdoğan da bu mevzuyu görüştü. Bu nedenden savunma teşrikimesai anlaşması yaptığımızda, bu elan aşırı ciddi olmalı. Örneğin, eş kalkınma, eş endüstri, eş emek vermek ve yetenek ihya gibi. Savunma sektöründe beraberce yapabileceğimiz elan nice teşrikimesai var. Biz buna hazırız. Bu nedenle, dü ülkenin Dışişleri Bakanı ve Savunma Bakanı'nın bir araya gelip dü dünya arasındaki savunma iş birliğinin stratejisini, politikasını tartışabilecekleri bir forum, bir ebat meydana getirmeye değişmeyen verdik. Endonezya'nın aşırı bir tomar 2+2 toplantısı bulunmuyor. Türkiye bir ahir olacak."
Söz konusu 2+2 formatın önemine de yer veren Marsudi, "Bu bizim erbap olduğumuz aşırı ciddi bir forum. Endonezya'nın öbür ülkelerle aşırı bir tomar 2+2 toplantısı yok. Japonya, Avustralya ve Kore ile var. Sıradaki dünya ise Türkiye olacak. Bu, Türkiye'nin Endonezya düşüncesince ne denli ehemmiyetli bulunduğunu gösteriyor." ifadelerini kullandı.
Türkiye'nin 2019'da anons etmiş olduğu "Yeniden Asya" girişimine bağlı değerlendirmede olan Marsudi, bu girişimi aşırı müspet karşıladıklarını söyledi.
Marsudi, “Türkiye'nin, Asya DNA'sı ve Avrupa DNA'sı iktisap buyurmak az daha dü DNA'sının bulunduğunu anlıyoruz. Bu girişimle aşırı inanırım ki Türkiye, Asya DNA'sını güçlendirebilecek ve Asya'nın yükselişinin bir parçası olabilecektir." değerlendirmesinde bulundu.
Ukrayna-Rusya Savaşı'na bağlı Endonezya'nın pozisyonunun sorulması hakkında Marsudi, Türkiye ile benzeşim pozisyonları paylaştıklarını dile getirdi.
"Endonezya için, Ukrayna problemi çözülmelidir"
Marsudi, "Birincisi, arazi bütünlüğüne ve egemenliğine hürmet prensibi bahis konusu olduğunda duruşumuz aşırı nettir. Her birimiz, değme dünya diğerlerinin arazi bütünlüğüne ve egemenliğine hürmet göstermelidir. BM (Birleşmiş Milletler) Anlaşmasında açık açık belirtilmiştir. Her birimiz (buna) hürmet göstermeliyiz ve bu mebde tutarlıdır." dedi.
Öte yandan, Endonezya'nın, savaşın kökeninden buyana mücadelesi tevkif çağrısı yaptığını, elan bir tomar insanoğlunun biberli çektiğini değerlendirmek istemediklerini belirterek, "Müzakerenin güzel olması düşüncesince herkesi amelî bir düzlem yaratmaya isteklendirme buyurmak istiyoruz. Türkiye'nin müzakerelere vasıtalık ika rolünün farkındayım. Müzakerenin güzel olmasını umuyoruz. Çünkü harp hiç kimseye yarar sağlamayacak. Savaş elden halkın biberli çekmesine illet olacak. Şimdi, savaşın tesiri toptan ekonomiye de yansıdı, diğerlerinin yanı sıra, erke fiyatlarındaki, besin fiyatlarındaki yükseliş, el değme birimiz çeşidinden hissedilecek." değerlendirmesini yaptı.
Marsudi, Türkiye'nin Ukrayna-Rusya savaşındaki arabulucu rolüne bağlı de "Bence Türkiye'nin oynadığı gösteriş dobra bir rol. Bence değme birimiz, söylenti gelişi Endonezya kendi, değişik gösteriş oynamalı. Ancak değme ülkenin rolünün yönü, müzakerelerin güzel olması düşüncesince amelî bir düzlem gerçekleştirmek olmalıdır. Endonezya düşüncesince Ukrayna problemi çözülmelidir. Savaş çığlığında değil, mütalaa masasında çözülmesi gerekiyor." dedi.
