Hartum
Birleşmiş Milletler Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS), Doğu Afrika bloğu Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD), Afrika Birliği (AfB) ve Güney Sudan'ın beraberinde Ümmet Partisi ve Sudanlı Rektörler Girişimi, 25 Ekim 2021'den buyana devam eden krizin çözümüne değgin önerilerde bulundu.
UNITAMS'ın evvel temasları STK'ler ve siyasi partilerle
UNITAMS Başkanı ve Birleşmiş Milletler (BM) Sudan Temsilcisi Volker Peretz, 8 Ocak'ta, krizi halletmek düşüncesince Sudanlı ortalık ortada şümullü siyasi proses düşüncesince ön istişarelerin başlatıldığını duyurdu ve evvel yerine taharri memuru polis maşer örgütleriyle görüştü.
Peretz evvel açıklamasında, BM misyonunun rastgele müşterek taslak, proje, düşünüm ve teklif getirmediğini, rastgele müşterek yan düşüncesince müşterek plan benimsemediğini ve başlangıçta müşterek plan sunmadığının altını çizerek, kâffesi Sudanlı oyuncuları dinleyeceklerini tabir etti.
UNITAMS, taharri memuru polis partner patronaj hükûmeti Özgürlük ve Değişim Bildirgesi güçleri (ÖDBG), Komünist Parti, Sudan Kongre Partisi, Direniş Komiteleri, eş grupları ve taharri memuru polis maşer güçleri ile görüşmeler yaptı.
IGAD diyaloğu kolaylaştırmak istiyor
IGAD ise 11 Ocak'ta Sudan krizine sonuncu eritme anmak düşüncesince kâffesi ortalık ortada diyaloğu kolaylaştırmak şartıyla müşterek girişime imza attı.
IGAD, girişiminin ayrıntılarını şimdi açıklamasa da bloğun Sudan'daki hizmet şefi Osman Hasan Belil, Egemenlik Konseyi üyeleri ve birtakım siyasi güçlerle adım kendince görüşmeler yaptı.
Belil, IGAD girişiminin, Sudan'ın içerisinden geçmiş olduğu siyasi krizin çözülmesine ve ülkedeki siyasi taraflarla IGAD himayesinde müzakerelerin benimsenmesine katkıda bulunmayı amaçladığını belirtti.
Afrika Birliği varakpare sundu
Afrika Birliği Temsilcisi (AfB) Edewe Bankole, Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan'a, birliğin, siyasi gelişmeler ve krizden depar belgesi yollarına bağlı vizyonunu içeren varakpare iletti.
Bankole, AfB'nin Sudan'da siyasi geçişi gelmek düşüncesince düşünüm birliğini desteklemeye müheyya olduğunu, barışçıl ve uygulanabilir müşterek siyasi çözüme iktiran etmek düşüncesince hükümet ve topluluğun kâffesi bileşenleri ile danışma edileceğini vurguladı.
Komşu Güney Sudan'ın girişimi
Güney Sudan Cumhurbaşkanı Danışmanı Tut Gulwak, 6 Ocak'ta, Burhan ve yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalu ile müşterek eskiz anlaşmaya varmanın yollarını tartıştığını söyledi.
15 Ocak'ta Güney Sudan hükümeti, UNITAMS ile danışma ederek Sudan krizini çözmeye müteveccih arsıulusal çabalara katkıda bulunmaya müheyya bulunduğunu duyurdu.
Güney Sudan Cumhurbaşkanlığı İşleri Danışmanı Costello Garang, BM misyonunun Hartum'daki karargahını görüşme etti.
Garang, gelişimleri bellemek düşüncesince Cumhurbaşkanı Salva Kiir kabilinden görevlendirildiğini, istişarelerin sadece BM'yi ve aut güçleri ilgilendirmediğini belirterek, sonuçlarının ağız ağıza Sudan'a hususi olabilmesi düşüncesince kâffesi tarafların görüşlerine toprak verilmesi icap ettiğini dile getirdi.
Sudanlı rektörler girişimi
Ahfad Üniversitesi Rektörü Malik Bedri'nin başını çekmiş olduğu rektörler, 1 Ocak'ta başlattıkları girişimin barışı, yasalı ve anayasal prosedürleri içerdiğini, lojik ve onama edilebilmekte eritme anmak şartıyla kâffesi Sudan siyasi güçlerini müşterek araya getiren müşterek tane müşterek doküman yapmaya çalıştıklarını açıkladı.
Girişim, minimal eritme üstünde anlaşmaya erişmek düşüncesince müşterek sefer haritası sunmayı ve taharri memuru polis ortalık ortada can alıcı diyalog kurmayı amaçlıyor.
Ümmet Partisi'nin sefer haritası
Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri koalisyonunun en şişman partisi bulunan Ümmet Partisi, 29 Aralık 2021'de meşruiyetin baştan tesisi ve intikal sürecinin tamamlanması düşüncesince Burhan'a müşterek sefer haritası sundu. Partinin girişimi, er ve siviller arasındaki ortaklığın temelleri ve garantilerinin güzel biçimde gözden geçirilmesine dayanıyor.
Girişim, 17 Ağustos 2019'da imzalanan Anayasal Bildiri metninin geliştirilmesi ve değiştirilmesi, intikal devri kuruluşlarının yapılarının reformu ve tamamlanması, komisyonların kurulması, sakatlık ve ahbaplık kuruluşlarının reformu ve sulh sürecinin tamamlanması ile ilgilendiren maddeleri içeriyor.
İçeriden ve haricen maruz eritme önerileri ve girişimlerden şimdi anlam alınamadı.
Bazı gözlemciler, ÖDBG, Sudan Meslek Odaları Birliği, Komünist Partisi ve birtakım siyasi güçlerin orduyu kastederek, "müzakere yok, paydaşlık yok, meşruluk yok" sloganının Sudan'daki girişimlerin önündeki en şişman bariyer bulunduğunu belirtiyor.
Ordu Komutanı Burhan başkanlığındaki Egemenlik Konseyi, ÖDBG, Devrimci Cephe, Misak-ı Vatani Güçleri, Demokratik Birlik Partisi, girişimleri kıvançla karşılıyor.
Halk Kongresi Partisi ile Ümmet Partisi de girişime yunak bakıyor fakat birtakım garantiler arzu ediyor.
Askeri çarpış karşıtı protestoların organizatörü Sudan Meslek Odaları Birliği ve Komünist Parti ise kâffesi girişimleri reddediyor.
Askeri karışma sonrası siyasi denge sağlanamadı
Sudan'da 19 Aralık 2018'de sahn pahalılığı dolayısıyla süregelen gösterilerin iklim genelinde perhiz karşıtlığına dönüşmesi dair ordunun 11 Nisan 2019'daki müdahalesiyle 30 salname Ömer el-Beşir devri sona erdi.
Asker ve siviller arasındaki 4 ay devam eden krizin sonlandırılması düşüncesince 39 ay sürmesi öngörülen kuma intikal yönetimini başlatacak Anayasal Bildiri Anlaşması, degaje müşterek arsıulusal katılımla 17 Ağustos 2019'da imzalandı.
Başbakanlığa getirilen Abdullah Hamduk, 21 Ağustos 2019'da ant etti ve 5 Eylül'de intikal periyodunun evvel hükümetini kurdu.
Hükümet, 3 Ekim 2020'de ise ülkedeki silahlı gruplarla Güney Sudan'ın başkenti Cuba'da sulh anlaşması imzaladı.
Barış anlaşmasını imzalayan silahlı grupların yönetime karışma edilmeleri düşüncesince Hamduk, emektar hükümeti feshedip 9 Şubat 2021'de dünkü kabinesini kurdu.
Ordu ile taharri memuru polis dalavere ortada nüfuz savaşı ve ağır düşünüm ayrılıkları yaşanması kararı asker, 25 Ekim 2021'de yönetime el koyarak dehşet eritme anons etti, hükümeti feshetti, Başbakan Hamduk karışma onlarca siyasetçiyi gözaltına aldı.
Teknokrat hükümeti kurması düşüncesince görevine iadeli edilen Hamduk, siyasi krizin çözülememesi dolayısıyla 2 Ocak 2022'de görevinden istifa etti.