İstanbul
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin (IPCC) bu sene 234 bilgi insanının katkısıyla yayımladığı tutanağa göre, insanoğlu faaliyetleri kaynaklı emisyonlar zımnında toptan istinas akıbet 2 bin yılda benzer yepyeni biçimde arttı.
Mevcut vaziyette 1 derecenin üstünde ısınan planet düşüncesince en şişman yıldırma bulunan emisyonların 2030'a denli yarıya, 2050'ye denli ise bakir seviyesine indirilmesi gerekiyor. Küresel ateşlilik artışını Paris Anlaşması kapsamında 1,5 dereceyle hudutlandırmak düşüncesince emisyonların azaltılmasına müteveccih iddialı ve çabuk önlemlerin alınmasına gerekseme duyuluyor.
Emisyonların yüzdelik 26,8'i cazibe piyasası kaynaklı
AA muhabirinin İklim ve Enerji Çözümleri Merkezi ve Climate Trace verilerinden derlediği bilgilere göre, insanoğlu faaliyeti kaynaklı toptan limonluk gazı emisyonlarının yüzdelik 76'sı karbondioksit, yüzdelik 16'sı metan, küsurat yüzdelik 8'i ise nitrojen oksit ve ötekilerden kaynaklanıyor.
Küresel emisyonlar akıbet 70 yılda çabucak artarken 1990'da 35 bilyon titrem karbondioksit eş kıymeti bulunan emisyon salımı 50 bilyon titrem seviyesine denli çıktı.
Dünyada sabık sene 50,6 bilyon titrem karbondioksit eş kıymeti emisyon salımı gerçekleşirken bu emisyonların yüzdelik 26,8'i elektrik, yüzdelik 19,2'si imalat, yüzdelik 13,5'i ulaşım, yüzdelik 12,7'si tarım, yüzdelik 10,8'i arsa yağı ve gaz, yüzdelik 8,4'ü ise binalardan kaynaklandı.
Atık sektörü, emisyonların yüzdelik 6,5'ine ve denizcilik piyasası ise yüzdelik 2'sine defa açtı.
Özellikle cazibe istihsal ve muvasala sektöründe müstehase yakıtların derin kullanılması toptan ısınmanın en ehemmiyetli nedenleri ortada arazi alırken kömür özellikle iktisap etmek az daha müstehase mahrukat kullanımının sonlandırılması, ateşlilik artışını 1,5 dereceyle hudutlandırmak düşüncesince eleştiri ehemmiyet bildirme ediyor.
Küresel emisyonların en şişman sorumlusu Çin
Dünyanın en şişman kömür üreticisi ve tüketicisi konumunda mevcut Çin, toptan emisyonların yüzdelik 26,9'una (13,63 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) bozukluk oldu.
Çin'i yüzdelik 12,2 (6,18 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) ile Amerika ve yüzdelik 7,35 (3,72 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) ile Hindistan izledi.
Küresel emisyonların yüzdelik 4,8'ine (2,43 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) Rusya, yüzdelik 2,8'ine (1,42 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) Endonezya bozukluk oldu.
Bu devletleri yüzdelik 2,6 ile Japonya, yüzdelik 2,4 ile Brezilya, yüzdelik 1,65 ile Almanya, yüzdelik 1,63 ile İran ve yüzdelik 1,52 ile Kanada izleme etti.
Söz konusu 10 yurt toptan emisyonların tahminî yüzdelik 64'üne defa açtı.
Türkiye, sabık sene 530 milyon titrem karbondioksit eş kıymeti emisyon salımıyla toptan emisyonlarda yüzdelik 1 paya eş evet ve dünyada 16'ncı tam arazi aldı.
Türkiye'deki emisyonların yüzdelik 24,1'i cazibe sektöründen kaynaklandı, yüzdelik 21,2'sini imalat, yüzdelik 15,8'ini ulaşım, yüzdelik 13,8'ini binalar, yüzdelik 11,1'ini atık, yüzdelik 9,3'ünü tarım, küsurat yüzdelik 4,7'lik yönünü ise denizcilik, arsa yağı ve tabii kavara sektörleri oluşturdu.
Gelecek ay onaylayacağı Paris Anlaşması ile hava değişikliğiyle mücadelede acemi ortak devre giren Türkiye, şimdi evvela verdiği üstlenme kapsamında emisyonlardaki artışı yüzdelik 21 azaltmayı üstlenme ediyor. Türkiye'nin anlaşmayı onayladıktan sonradan emisyon azaltımına müteveccih acemi ortak amaç belirlemesi bekleniyor.
Our World in Data verilerine göre, emisyonların devletlere mucibince dağılımı 1800'lü senelerden buyana şişman çapta fark gösterdi.
Mevcut vaziyette toptan emisyonların yüzdelik 0,9'undan mesul bulunan Birleşik Krallık, 1888'e denli dünyada en çok emisyon salımı özne yurt kendisine önceki tam arazi aldı. ABD, 1888 bakımından emisyon salımında İngiltere'nin önüne geçti.
Küresel emisyonların çoğunu meydana getiren Asya devletlerinde ise emisyon artışı 1950'den sonradan hızlandı ve Çin, salname emisyon salımında ABD'yi geride bırakarak "en şişman kirletici" unvanını aldı.
Öte taraftan 1751-2017 dönemindeki kümeli emisyonların yüzdelik 25'ini ABD, yüzdelik 22'sini Avrupa Birliği devletleri ve yüzdelik 12,5'ini Çin oluşturdu.