Kayseri
Erciyes Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezinde (ERÜTAM) Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Abdullah Ulaş, AA muhabirine, evren nüfusunun değme sene 80 milyon yöresinde arttığını, günce namına gıdaya ulaşılması düşüncesince bulunan istihsal miktarının yüzdelik 50 artırılması icap ettiğinin çalışmalarla ortaya konulduğunu söyledi.
Özellikle İç Anadolu Bölgesi'nde üretimin şişman çoğunluğunun kıraç bölgede gerçekleştirildiğini tamlayan Ulaş, "Kuraklığa dayanıklı, kurak bölgelerde efdal mahsul verici genotipleri araştırıyoruz. Kontrollü hava odasında bunu gerçekleştiriyoruz, tarlaya indirmeden geçmişini bilmediğimiz genotipleri burada imtihan ediyoruz." dedi.
Ulaş, şu şekilde bitmeme etti:
"Burada 16 değişik domates genotipi var, bütünü 3 ülkenin köylerinden, kasabalarından getirilmiş, belirgin tozlanan türler olup, katiyen melez değiller. Bu domates genotiplerinin 6'sı Irak'tan, 4'ü Gana'dan ötekiler de Kayseri ve başka yörelere ilişik genotipler. Kuraklık ve su sorunu verimi düşürüyor. Bazı genotipler var, söz gelişi birlikte titrem su verirsiniz karşılığında dekara 5 titrem domates alırsınız. Bir de anca birlikte tür var ki birlikte titrem suya cevap 10 titrem domates alabilirsiniz. Özellikle su tasarruf etkinliği efdal bulunan genotipleri çelimsiz devamlı ruhsal gerilim şartları altında belirleme etmeye çalışıyoruz. Çalışmalarımızı hidroponik dediğimiz topraksız namına dip su kültürü (DWC) yetiştirme ortamında, içerisine gıda çözeltisi verdiğimiz ortamda yürütüyoruz."
Ulaş, bitkilerin kökleri sebebiyle gıda elementlerini tek sınırlayıcı etmen yapılmaksızın sudan alabildiklerini, bunu toprakta yaptıklarında pH, kireç, toprağın suyu, nemi kabil nice unsurun araya girdiğini ancak bu yetiştirme süresince değme şeyi arama edebildiklerini söyledi.
Suyun zarfında kuraklık stresi oluştururken polimer yapıda birlikte bap kullandıklarını özetleyen Ulaş, "Kullanılan bu bap sebebiyle suyun ozmotik potansiyelini düşürüp bitkinin bünyesine su almasını engellemiş oluyoruz." sanarak konuştu.
Bitkilerin kökleri 3D tarayıcıda inceleniyor
Ulaş, bitkinin büyümesine, gelişmesine, gümüş varak sayısına, köken gelişimine ilişkin namına parametreleri belirlediklerini, bitkiyi kökleriyle hasat ettiklerini, köken morfolojisine baktıklarını, hususi birlikte köken tarama programı ve 3D tarayıcısı kullanarak bitkinin yapı bilimsel bütün özellikleriyle (kök uzunluğu, köken çapı, köken kütlesi ve çatallanması) alakadar verileri topladıklarını belirtti.
Elde edilen veriler sebebiyle ıslahçılar düşüncesince kuraklığa dayanabilen dünkü nebat türlerinin üretilmesi dair ön bilim topladıklarını dile getiren Ulaş, şunları kaydetti:
"Bitkinin fizyolojisine bakıyoruz, gümüş varak alanına, fotosentez değerlerine, klorofil içeriğine bakıyoruz. Biyokimyasal niteliklerini bilmemiz gerekiyor. Bu sebeple yapraklarından benzer alıyoruz, enzim değerlerine bakıyoruz. Daha sonraları bitkiyi hasat ediyoruz, bunları 70 derecede kurutuyoruz, döşenmemiş örnekleri öğütüyoruz, içeriğindeki geniş ve dar gıda elementi içeriklerine, bitkinin ne derece protein yaptığına bakıyoruz. Agronomik, fizyolojik, köken yapı bilimsel ve biyokimyasal verileri elde ederek 'biz, 16 genotipi ruhsal gerilim koşullarında taradık ve bu türler zarfında şunlar beklenti var genotipler olup, kuraklık stresine dayanıklıdır.' diyebiliyoruz. Bu doktora emek vermesi 4 kademeli birlikte düzentileme olup, kuraklığa dayanıklılıkta öne çıkan, köken morfolojisi baş döndürücü çelimli bulunan domates genotiplerini deneysel namına kullanıp, üstlerine sebzelerde dölleme tekniğiyle kuraklığa güçsüz bulunan domates kalemlerini aşılayacağız. Eğer güçsüz tür kökü çelimli bulunan tür üstünde baş döndürücü güzel gelişiyorsa ortaya koyduğumuz hipotezimiz sübvanse olacaktır."
Ulaş, kuraklığa dayanıklılığı belli domates genotiplerini birlikte ahir etapta ERÜTAM'a ilişik arazilerde su stresi altında randıman ve nitelik bakımdan imtihan edeceklerini söyledi.
Doktora talebesi Mohammed Bello Adam da ülkesi Gana'da domates üretiminin baş döndürücü az olduğunu, bu sebeple bitişik ülkelerden mahsul ithal edildiğini belirtti.
Ülkesinde domates fiyatlarının baş döndürücü efdal bulunduğunu dile getiren Adam, bu sebeple tetkikat başarıyla sonuçlandığında ülkesinde kuraklığa dayanabilen bu domates genotiplerini kullanarak istihsal yapacağını anlatım etti.
ERÜ Ziraat Fakültesi nebat fizyolojisi laboratuvarında hâlâ evvel marul, biber, ıspanak, şeker hastalığı hastalığı pancarı kabil türlerin de az suda verimleri imtihan edilmişti.
