Hakkari
Hakkari'de, hikmet öğretmeni ile dü öğrencisi, küresel ısınma zımnında şehirde sonsuz eriyen buzullara dikkati döşemek amacıyla "dağ danteli" projesini hazırladı.
Hakkari Fen Lisesinde işyar Sibel Özdemir ile 10. dershane öğrencileri Dilan Engin ve Botan Özdil, Cilo Dağları'ndaki Türkiye'nin en şişman koyak buzulu dair farkındalık kurmak istedi.
Bu amaçla, ayrımlı devletlerde spesifik kumaşlarla buzulları ısıdam açıktan destek olmak amacıyla meri yöntemlerden esinlenen Özdemir ve öğrencileri, "dağ danteli" projesini hazırladı. Temin ettikleri ayrımlı özellikteki 15 kumaşı hem okulun laboratuvarında aynı zamanda aut ortamdaki anlaşılan sıcaklıklarda buz kalıpları üstünde deneyen Özdemir ve öğrenciler, alüminize cıncık elyaf kumaşıyla sarılan buzun elan az ve geç eridiğini gözlemledi.
Öğrenciler, "çevre dostu" bulunduğu tamlanan kumaşı kullanarak hazırladıkları plan ile 14-17 Mart'ta Van'da düzenlenecek TÜBİTAK 53. Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Bölge Yarışması'na katılmaya hak kazandı.
"Projemiz hedefine ulaşırsa Cilo Dağları'nda deneyebiliriz"
Özdemir, AA muhabirine, geçmiş atandığı arazi bulunan Hakkari'de buzulların çabucak eridiğini öğrenmesi üstünde öğrencilerle plan yapmaya değişmeyen verdiklerini söyledi.
Buzullardaki erime hızının nite düşürüleceğine müteveccih araştırı yaparken İtalya, İsviçre kadar devletlerde buzulların üstünün kumaşlarla örtüldüğünü gördüklerini özetleyen Özdemir, "Öğrencilerimle bu doğrultudan yola çıkarak muhtelif kumaşların araştırmasını yaptık. Bu kumaşlardan alüminize cıncık elyaf kumaşın buzları eritmediğini keşfettik. Alüminize, alüminyum folyo ile ciltli bulunduğu düşüncesince üstünde sakıt ışığı ve ısıyı yansıtıyor. Bu suç duyurusu kararında sıcaklığın buza birlikte tomar el etmediğini anladık." dedi.
Kumaşın doğada çözülebildiğini, bunun da birlikte kazanım bulunduğunu anlatım fail Özdemir, şu detayları verdi:
"Deneme periyodunu ilkin laboratuvar içinde yaptık. Buz kalıpları hazırlayıp kumaşlarla kapladık. Bir vakit süresince birlikte lambanın altında beklettik. Laboratuvar ortamındaki deneyde alüminize kumaşla kapladığımız kısaca 500 mililitre buzun, 15 mililitre eridiğini ayırt ettik. Bunu görür görmez aut ortamda denemeye değişmeyen verdik. Dış ortamda 3 tün 4 güneş denedik ve iklim sıcaklığı sonsuz değişmesine karşın alüminize kumaşın buzları eritmediğini belirledik. Projemiz hedefine ulaşırsa Cilo Dağları'nda deneyebiliriz. Buzulların erime süresini atmak istiyoruz."
"15 güpür denedik"
Öğrencilerden Botan Özdil ise buzulların erimesi zımnında natürel dengenin bozulduğunu belirtti.
Gelişmiş devletlerde bu mevzuya bağlı çözümlerin geliştirildiğini özetleyen Özdil, "Ülkemizde de baş döndürücü ehemmiyetli buzul sahaları var. Kısa vadede katılacağımız yarışmadan iyi birlikte etap çıkarmak istiyoruz. Uzun vadede de buzullardaki aceleci erimenin önüne geçmeyi amaçlıyoruz. Terzilerden, döşemecilerden kumaşlar topladık. Yaklaşık 15 güpür denedik. Projemizde kıymetlendirmek az daha 8 güpür seçtik. Bu kumaşlardan üç tanesi istediğimiz biçimde son verdi. Bizi en baş döndürücü mutlu fail kumaş, alüminize cıncık elyaf kumaştı. Projeyi bununla devam kılmak istiyoruz. Desteklerinden ötürü İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve ekol idaremize teşekkürname ederim." sanarak konuştu.
Dilan Engin de emek vermek kapsamında ayrımlı kumaşlar kullandıktan sonradan plan düşüncesince formül belirlediklerini anlatarak, "Alüminyumun suç duyurusu ayrıcalığı bulunduğu düşüncesince bu kumaşı araştırdık ve bu kumaşın gayrı kumaşlara kıyasla buzu elan az erittiğini gözlemledik. Çevre dostu projemizle kalburüstü olacağımızı düşünüyorum. Bizim okulda ayrımlı mevzularda da nice plan elan hazırlanıyor." ifadelerini kullandı.
