Iğdır
Iğdır'da yakalanıp uydu vericisiyle izlemeye tahsil edilen ve dünyada nesli tükenme riski haiz mahir kuşlardan biri bulunan "Bozkır delicesi"nin akıbet 1,5 yılda 2 ana kara ve 13 diyar ortada 24 bin 991 kilometre yol katettiği belirlendi.
Iğdır Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü (DKMP) ile KuzeyDoğa Derneği görevlilerince, Tuzluca ilçesine ilişkin Yukarı Çıyrıklı köyünde toprak düzlük Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda 2020 yılının april ayında yakalanan Bozkır çılgınca uydu vericisi takıldı.
Daha sonradan tabii ortamına bırakılan Bozkır delicesi, uydu verilerine göre, endamsız müddet sonradan Ermenistan, Gürcistan ve Rusya'dan geçip Kazakistan'ın şimal sınırına geçti.
Kazakistan'ın Ozyornoye bölgesine göçüp burada üreyen kuş, dağ bayır geçirdikten sonradan gene Rusya, Gürcistan ve Ermenistan üstünden Türkiye'ye gelip Kars güzergahından Iğdır'a geldi.
Daha sonradan Şırnak'a geçip buradan Türkiye'yi bırakma ederek sırası ile Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad ve Nijer'e eriştiği belirlenen kuşun hâlâ sonradan gittiği Nijerya'nın Sokoto bölgesinde konakladığı belirlendi.
Sokoto'da kışı nâkil mahir kuşun, peşi esna Nijer, Çad, Sudan, Mısır, Ürdün, Suriye ve Irak üstünden Türkiye'ye gelip Ermenistan, Gürcistan ve Rusya üstünden Kazakistan'daki tenasül noktasına döndü.
Bozkır delicesi, Asya ve Afrika kıtasındaki göç amacında toplamda 24 bin 991 kilometre yol katetti.
Kuşun, güzergahındaki ehemmiyetli sulak bölgelerin yanında gezinsel alanlarda de birlikte müddet dinlenip beslendiği, dirim sürdüğü alanlarda devir içre kilometrelerce uçtuğu belirlendi.
Yolculuk esnasında konakladığı dönemler dünya havada en çok 3 bin m. yüksekliğe çıkıp minimum 376 metreye denli inerek uçuşuna bitmeme fail Bozkır delicesinin bu süreçte saatte sayı farkı 86 kilometre himmet meydana getirdiği anlaşıldı.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı da olan, Koç ve Utah üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ve kadrosu ile Iğdır DKMP görevlilerinin dip çalışmasıyla takip dibine tahsil edilen nice kuştan bulunan Bozkır delicesi, şu anda Kazakistan'ın kuzeyindeki tenasül dalında bulunuyor.
Burada sönümsüz Bozkır delicesinin şimdilerde baştan göç düşüncesince yola çıkması bekleniyor.
Aras Kuş Halkalama İstasyonu sorumlusu Kayahan Ağırkaya, AA muhabirine, uydu takip cihazıyla izledikleri kuşlardan elde edilmiş verilerin ornitoloji açısından iyice ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
Aras Kuş Cenneti'nin nice adalet ev sahipliği yaptığını tamlayan Ağırkaya, "Aras Vadisi'ni kullanan ehemmiyetli kuş türlerinden biri de Bozkır delicesidir. Geçen sene april ayında yakaladığımız ve uydu vericisi taktığımız delicelerden birlikte tanesi aceleci biçimde önceki Ermenistan, Gürcistan, Rusya ve peşi esna Kazakistan'da toprak düzlük Rusya sınırına yaklaşan bölgedeki tenasül sahasına ulaştı." dedi.
Ağırkaya, Bozkır delicesinin akla yatkın dönemin gelmesinin peşi esna tenasül bölgesinden kışı geçireceği Afrika'ya akla yatkın göçe başlayacağını anlatarak, "Kazakistan'dan güzeşte sene Türkiye'den gittiği yolu gene kullanarak art dönen Bozkır delicesi Kars'tan ülkemize girip sırası ile Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad, Nijer rotasını takip ederek Nijerya'daki kışlama noktasına gitti." bilgisini paylaştı.
Uydu vericisi takılan tamamı kuşların derneşik yerine takip edildiğini ve elde edilmiş verilerin yük dibine alınarak nice emek vermek yapıldığını aktaran Ağırkaya, "Uydu vericilerimizden aldığımız verilere gereğince takip ettiğimiz bu Bozkır delicesi, Türkiye'den Afrika'ya gittiği yoldan gene art dönerek şu anda tenasül bölgesi bulunan Kazakistan'ın Rusya sınırındaki bölgesinde hayatını sürdürüyor." ifadesini kullandı.
Nesli tükenme riski bulunan çeşitler ortada al listede toprak alıyor
Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde toprak düzlük ve gelişigüzel sene on binlerce kilometre yol kateden bozkır deliceleri, yolculukları esnasında birlikte müddet Aras Kuş Cenneti'nde konaklayıp, beslenip, dinlenip peşi esna göçlerine bitmeme ediyor.
Bozkır deliceleri, Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda kuş bilimciler ve natür himaye görevlilerince halkalanıp uydu vericileriyle izleniyor.
Kuş gözlemcilerinin takdirini çekici ve mahir türlerinden bulunan bu kuş, literatür Afrika'dan dönerken Türkiye'den geçip Orta Asya'ya ayrıca Sibirya'ya denli uzanan tenasül sahalarına gidiyor, güzün gene art dönerek Iğdır'dan geçerek Orta Afrika ile Doğu Afrika'ya derece derece kışı geçiriyor.
