Bursalı sedefkar takılarıyla Türkmen kültürünü geleceğe taşıyor

Bursa

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatınca (TÜRKSOY) Bursa'nın "2022 Türk Dünyası Kültür Başkenti" duyuru edilmesi zımnında Türkmen takılarının arazi alacağı serginin hazırlıkları sürüyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı sanatkarı Karazeybek'in "dua taneleri", "günlük güneşlik", "kınalı kuzu", "bereket hurması" üzere isimlerle kınayla renklendirilmiş kemik, mobilyasız karanfil, boynuz, hurma çekirdeği, sedef hastalığı hastalığı ve kuka ağacından hazırladığı takılar, Türk dünyasından kültürel değerleri yansıtıyor.

Geleneksel takıların bilezik, kolye, küpe, kesafet boyu iğnesi kendisine şimdiki kullanıma makul bir vaziyete getirilmiş olduğu koleksiyon, Türkmenlerin seneler süresince hastalıklardan, kötülüklerden korunma, türeyiş, bereket, afsun üzere amaçlarla kullandığı sembollerden izler taşıyor.

"Türk göçüyle oluşan eş değerlerimizi göstermeye çalıştım"

Mesleğini 38 senedir yürütme fail Zafer Karazeybek, AA muhabirine, çalışmalarına atölyesinin yanında Bursa Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitim Kursları'nda (BUSMEK) bitmeme ettiğini söyledi.

Bursa'nın Türk Dünyası Kültür Başkenti duyuru edilmesi zımnında eş birlikte kültürü ve dili yansıtan Türkmen aksesuarları hesabına emek harcamayı planladıklarını özetleyen Karazeybek, "Bu seneyi meşbu kırcı hayatta olmak istiyoruz. Türkmen çul kuşamını esasi alarak Bursa'nın kültürel değerlerini tanıtacağız." dedi.

Karazeybek, aksesuarları hazırlamaya başlamadan ilk mevzuyla ilgilendiren kaynakları okuduğunu, incelediğini, müzelerdeki etnografik değerleri gözlemlediğini bildirdi.

Uludağ'ın eteğindeki Osmanlı'nın yapı devri yerleşkelerinde, günce hayata, düğünlere, bayramlara yansıyan gelişigüzel muhtelif çul kuşam eşyasında taşınan simgesel değerleri, mülevven Yörük temasını husus edindiğini aktaran Karazeybek, "Koç boynuzu, karanfil kurusu, ıtır, reyhan kurusu, bahir kabuğu üzere tabii parçaları elbette kullanmışlar, hanıma ne baş döndürücü bedel yüklemişler, bunları göstermeye çalıştım. Çünkü Türk dünyası hanıma verdikleri bedel ve hürmet hesabına kurulu. Bunları ve Asya'daki, Balkanlar'daki Türk göçüyle oluşan eş değerlerimizi göstermeye çalıştım." ifadelerini kullandı.

"Koç boynuzu 'Başımızın üzerinde yeriniz var' manası taşıyor"

Zafer Karazeybek, dizayn aşamasıyla işe başladığını dile getirerek, önemli noktasını birlikte halde andıracak dokuyla boynuz, sedef, mercan, tabii dokular kullanarak, birlikte yandan da kalburüstü malzemeler, taşları da işin içerisine katıp oyma, kabartma, kakma, sıvama, şümul üzere muhtelit tekniklerden yararlandığı takılar hazırladığını belirtti.

Türkmen takılarının kültürel kodlar taşıdığını, muhtelif anlamlara geldiğini ve hastalıklardan, kötülüklerden koruma, dua, artağanlık üzere kimi amaçlarla hazırlanıp takıldığını kaydeden Karazeybek, şöyleki konuştu:

"Koç boynuzunun gelişigüzel yerde kullanıldığını görüyoruz. Koç boynuzu 'Başımızın üzerinde yeriniz var' manası taşıyor. Yörük Türkmen geleneğinde beledi kimi işaretler var. Bu sembolleri yakalamaya çalıştım. mühim bulunan bunları bugüne taşımak, unutmamak ve halis muhlis bu Türk dünyasıyla kurulan simgesel dili baştan güncellemek. Boynuz, sedef, cam, karanfil, hurma çekirdeği, kına üzere tabii malzemeler kullanıyorum."

Hazırladığı takılara orijinaliyle mevzun adlar verdiğini özetleyen Karazeybek, "Sevgiyle ilgili, sevgiye yanış yönünde 'bute' denilen birlikte biçim var. Yörük geleneğinde kesafet boyu iğnesi. Bunu kolye kendisine tasarladım. Bute, birlikte altın varak üzere aslında, ömür donör birlikte yanıyla. Yaptığım çalışmalarda kestirmece 100 yöresinde toy lügat gördüm. Sosyal avlu süresince bunların birlikte halde tanınmasını iletmek düşüncesince yaptığım takılara bu tür adlar veriyorum. Mesela artağanlık çaprazı, un çuvallarına işlenir. Ben bunu takıya işledim. Kendirden birlikte ip kullandım. Bazı takılarda aracısız motifin adını, bazılarında sembollerin isimlerini kullandım. Kültürel kodlama, eşyayla tabii birlikte alım satım kurmanızı sağlıyor. Bunlar, sayılara, renklere mebni toplumsal ahitleşme üzere birlikte felsefe taşıyor." ifadesini kullandı.