İstanbul
Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, akıbet senelerde ayrımlı ülkelerden bildirilen ve adenovirüs ile ilişkilendirilen "gizemli hepatit" vakalarının Kovid-19 salgını denli nezdinde levha oluşturacağını düşünmediğini söyledi.
Sebebi hâlâ bilinmediği düşüncesince "gizemli" yahut "nedeni belirsiz" yerine isimlendirilen hepatit olayları ayrımlı devletlerde görülmeye bitmeme ediyor.
Fotoğraf: Elif Küçük/AA
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 16 Nisan'daki açıklamasında, İngiltere'de 74 çocukta hepatit virüsü belirleme edildiğini duyurdu. Daha sonradan ABD, İspanya, İsrail, Danimarka, İrlanda, İtalya, Norveç, Fransa, Romanya, Belçika, Hollanda ve Japonya'da ortaya çıkan olaylarla ilişik akıbet izah Kanada'dan geldi.
Özellikle evlat gözyaşı grubunda tanıdık hastalık, sarılık, ishal, gaseyan ve rahim ağrısı şikayetleriyle seyrediyor. Şu anne denli tahminî 200 çocuğun enfekte olduğu, bu çocuklardan bazılarının ise ciddi uykuluk iltihabı zımnında uykuluk nakli yapılarak otama edilmiş bulunduğu biliniyor.
Bazı olaylarda adenovirüs saptanması ise rahatsızlığı tetikleyen etkenin bu virüs olabildiği ihtimalini akıllara getiriyor.
Etkeni araştırılıyor
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, "Yeni nezdinde toptan müstevli olabilir mu?" endişesi de yaratıcı olaylara ilişikli AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
İngiltere'nin, hanuman 2022'den itibaren Birleşik Krallık sahasında ishal, hepatit ve şuur değişimleri canlı olaylar görülmesi üstünde DSÖ'ye bildirimde olduğunu hatırlatan Aydın, şimdi sonradan bambaşka devletlerde de bu cins şikayetlerin olup olmadığının anlaşılması düşüncesince DSÖ'nün ikaz yayımladığını anlattı.
DSÖ'nün bildirisi üstünde ayrımlı ülkelerden başta 1-16 gözyaşı aralığında benzeri özellikteki olguların bildirildiğini kaydeden Aydın, esasen ön vakaların teşrinievvel 2021'de ABD'nin Alabama eyaletinde görüldüğünü, buradaki 5 çocukta hepatite rastlandığını fakat bunun İngiltere'deki olaylardan sonradan DSÖ'ye bildirildiğini dile getirdi.
Aydın, vakaların nedeninin, epidemiyolojik ve toksikolojik araştırmalarının sürdüğünü belirterek, şu şekilde bitmeme etti:
"Vakalar ortada eş özgülük hâlâ saptanmadı. Ancak olguların yarısına yakınında adenovirüs belirleme edilmiş. Ayrıca, hepatit gelişmeden 1-2 hafta evvela ishal, halsizlik ve bunun peşi sıra hepatit ortaya çıkmış bulunduğu saptanmış. Adenovirüs saptananlarda meydana getirilen encam araştırmalarda de iri kısmında adenovirüs 41'in aktif fiil bulunduğu belirlenmiş. Ama hepatitin etkeni kesme yerine adenovirüs 41 mi bilinmiyor. Adenovirüsler hepatit tablosuna bozukluk ihtimalî virüslerdir. Ancak çoğu kez muafiyet sistemi baskılanmış insanlarda hepatit yaptığını biliyoruz. Sağlıklı çocuklarda hepatit tablosu oluşturması acemi nezdinde durum. Tabii buna adenovirüs mü yok ise olguların nezdinde bölümü Kovid ile ayrımsız çağda adenovirüsle enfekte olmuşlar, ikisinin beraberce olması mı etken, hâlâ belirgin nezdinde bilinçlilik yok."
Aydın, hastalığın başta evlat gözyaşı grubunda görüldüğünü anımsatarak, "Kovid döneminden çıktık. İzolasyon önlemlerinin kesif uygulanmış bulunduğu nezdinde dönemden geçtik. Maske kullanması fazlaydı. İnsanlar birbirinden izole halde yaşıyorlardı. Dolayısıyla başta evlat grubunun virüslerle tanışmış bünyeleri yok. Acaba, acemi tanışmaları yardımıyla mi adenovirüsler bu denli saldırgan nezdinde tekâmül seyretti, hepatit tablosu oluşturdu yok ise ayrımlı nezdinde adenovirüs türü, acemi nezdinde varyantı mı var? Herhalde bunların bütünü gelecek günlerde netlik kazanacak konular." sanarak konuştu.
El hijyenine ilgi edilmesi gerekiyor
Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, hastalığın, birtakım çocuklarda uykuluk iltihaplanması ve örgen nakline kez açmasında, verilen kalınan virüs yükünün, alttaki yatan rahatsızlıkların ve muafiyet sistemlerinin çarpıcı olabileceğini tabir etti.
İngiltere'nin bildirdiği olaylara bakıldığında, akıbet 4 ayda rastlanan adenovirüs vakalarının eski yıllarda nezdinde yıl zarfında görüldüğüne dikkati çekici Aydın, "Yani, baş döndürücü çelimsiz sürede adenovirüs enfeksiyonu sayısında çoğalma saptanmış. Bu, peçe ve yalıtım önlemlerinin azalmasına ilişikli kaslı olabilir. Çünkü adenovirüsler ayrımsız Kovid denli damlacık ve dek kanalıyla bulaşabilirler." dedi.
Özellikle ishalle seyreden olaylarda hepatit geliştiği dikkate alındığında, el hijyenine şimdi baş döndürücü ilgi edilmesi icap ettiğini vurgulayan Aydın, şu önerileri sıraladı:
"Hepatit, cır cır tablosundan sonradan oluşabildiği düşüncesince başta evlat bezi kullanan çocuklarda bu gestalt mevcutsa, evlatların şişman bulundukları evlat yuvası denli ortamlarda evlat bezi muhavvil insanların ellerini kesinlikle yıkamaları gerekiyor. Çocuklar erişkinler denli kontrollü değiller. Ortak kayıt kullanabiliyorlar. Her ayrışık gıdayı ağızlarına, burunlarına götürebiliyorlar. Ellerini, gözlerine sürebiliyorlar. Çocukların el hijyenine alıştırılmaları, küçüklere hizmet sağlayan erişkinlerin de el hijyenine fazladan ilgi etmesi gerekiyor bu dönemde."
Kovid-19 denli nezdinde salgına kez açar mı?
Prof. Dr. Aydın, "gizemli hepatit" vakalarının Kovid-19 denli nezdinde salgına kez açıp açmayacağına ilişikli şu değerlendirmelerde bulundu:
"Kovid teneffüs kanalıyla bulaşan, görülmemiş nezdinde virüstü. Şu anda bulunan bulunan etkeni bilmiyoruz. Ama teneffüs kanalıyla bulaşsaydı, olaylarda baş döndürücü şimdi aceleci nezdinde çoğalma beklerdik. Tabii aktif fiil adenovirüsler ise onlar da damlacık kanalıyla bulaşabilirler. Kovid denli nezdinde levha oluşturacağını, o denli aceleci nezdinde çoğalma olacağını düşünmüyorum. Ama etkeni bilmediğimiz düşüncesince belirgin nezdinde bilinçlilik bildirmek zor."
Hastalığın Kovid-19'a dirlik imal edilen aşılarla ilişkisinin de sorgulandığına ayraç fail Aydın, "Şimdiye denli hepatit ortaya çıkan vakaların hiçbiri Kovid-19 aşısı olmamış. Yani, aşısız çocuklarda meydana mevrut tablolar bunlar." bilgisini verdi.
Aydın, ailelerin, çocuklarında ishal, rahim ağrısı, şuur değişikliği ve hepatit şikayetleri gözlemlemesi halinde, elden nezdinde keyif merkezine başvurmalarını salık mektubu etti.
