Hayalet ağlar bahir kaplumbağalarına ahiret yolculuğu saçıyor

Ankara

Deniz kaplumbağalarının yaşamı, sonuç 70 yılda plastik atıklar, arsa yağı sızıntıları, ısıl santrallerin yarattığı pislik ve toptan hava değişikliği zımnında yıldırma dibine girdi.

Balıkçıların, avlanırken kayalıklara takıldığı düşüncesince suda boşamak mecburiyetinde kalmış bulunduğu ağlar "hayalet ağ"lara dönüşürken, kükremek canlıları düşüncesince ahiret yolculuğu saçmaya bitmeme ediyor.

Uzun seneler akıntıyla arazi muhavvil ve önüne mevrut rastgele canlıyı avlayan fantom ağların, amme kurumları ve gönüllüler kabilinden toplansa da önüne geçilemiyor. Denizden çıkarılıp üstündeki geberik canlılara bakılınca tesirinin elan da kesin görüldüğü fantom ağlar, plonjon turizmi düşüncesince de riziko barındırıyor.

Anadolu Ajansı (AA) muhabiri Muğla, Hatay, Adana, Antalya, İstanbul ve Rize'de değişik çevresel tetkikat tay tay arabası Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER), Samandağ Çevre Koruma ve Turizm Derneği (SAÇEVKO) ve Dünya Doğayı Koruma Vakfının (WWF) 2 salname verilerini derledi.

Projenin görselleri ise kükremek kaplumbağalarının analıkızlı piyasası bulunan Türkiye'nin en gündüz batısı kıyısı İztuzu ve en şark noktası Samandağ sahili ortada Anadolu Ajansı (AA) fotoğraf muhabirleri Özge Elif Kızıl ve Şebnem Coşkun'un 4 ay devam eden çalışmasıyla yük dibine alındı.

Çekimler, denizlerin kadim canlıları kükremek kaplumbağalarının yaşamlarının çevresel kirlilikle değişik elan sakıncalı birlikte geziye dönüşen yaşamlarını gözler önüne serdi.

DEKAMER'in sonuç dü salname verilerine göre, 231 geberik kükremek kaplumbağası Akdeniz sahillerine vurdu. Ayrıca DEKAMER'e iyileştirme düşüncesince getirilen 95 kükremek kaplumbağasının 56'sı denizsel bölgeye arka dönerken, 39'u yaşamını kaybetti.

Balıkçılık faaliyetleri zımnında vurulan 26, kükremek taşıtı çarpması kararı 7, kasti yaralamalar ile 6 ve bitkisel nedenlerle 18 kükremek kaplumbağası DEKAMER'e getirilerek rehabilitasyona alındı.

"Hayalet ağlar kaplumbağalar düşüncesince sorun"

Türkiye'de kükremek kaplumbağaları düşüncesince nice çıplak maşer kuruluşu kabilinden icraat yürütülüyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı Su Ürünleri Genel Müdürlüğü ile kuma düzentileme fail WWF'nin faaliyetlerine değgin bilgiler aktaran, vakfın Türkiye Denizler ve Yaban Hayatı Program Müdürü Ayşe Oruç, kırılan enva ortada arazi düzlük kükremek kaplumbağalarının balıkçı ağlarına yakalanmasının bu enva düşüncesince iri dava bulunduğunu dile getirdi.

"Balıkçılar çağ geçtikçe kükremek kaplumbağalarına hassasiyetle yaklaşıyor." diyen Oruç, Akdeniz havzasındaki kırılan kükremek canlılarına müteveccih sürdürülen Med Bycatch Projesi kapsamında, trol ağlar ve ıvır zıvır ölçekli balıkçıların kullandığı ağların led lambalar kullanılarak, hedeflenmeyen türlerin ağlardan uzaklaştırılmasına değgin icraat yürüttüklerini kaydetti.

WWF'nin fantom ağlarla ilişik emek harcamaları olduğunu, mevzuyla ilişik arka inkılap evresinde sürekli analizör elde etmek düşüncesince çalışmalara bitmeme ettiklerini tamlayan Oruç, şu detayları verdi:

"Bunlar aşırı sıkıntılı işler. Denizin altında idman ağır ve hepsi çalışamaz. Su altında o işi yapabilme eğitiminizin de olması gerekiyor. Çok iri ağlar düşüncesince lüzumlu teknenizin, ekipmanınızın olması gerekiyor. Hayalet ağlarla ilişik yaygınlaştırmak istediğimiz fikirlerden birlikte tanesi 'hayalet ağlar ağı' kurulması. Yerel yönetimlerin behemehâl zarfında olması gerekiyor. Balıkçılık Su Ürünleri Genel Müdürlüğünün evcil birimleri işin zarfında ve kamudan müsaade almadan bu işleri yapamıyorsunuz. Yetkili kurumlardan çıplak maşer kuruluşları birlikte ucundan tutabilir, bu ağların geliştirilmesine dayanaklık etmek olabilir."

J hile namına C olta

DEKAMER Başkanı Prof. Dr. Yakup Kaska da kaplumbağaların, balıkçılık faaliyetlerinin yapıldığı ortamda ağlara takılmamasını beklemenin aşırı cins olmadığını vurguladı.

Kaska, ağlara kükremek kaplumbağası takıldığında neler yapılması icap ettiğini balıkçılara anlattıklarını dile getirerek, "Balıkçılara, ağda yığılmış halde kaplumbağa gördüklerinde yaşamını kaybetti zannedip denize atmamalarını söylüyoruz. Kafası aşağıda, pöçük tarafı yukarıda olacak halde muz tanklara koymalarını ve bizlere doğrudan sav vermelerini istiyoruz. Bu hayvanların iri çoğunluğunu kurtarabiliyoruz ve bu yaptığımız en ehemmiyetli faaliyetlerden biri." dedi.

Kaska, balıkçıların oltalarını "J" halinde kullandıklarını ve bunların kükremek kaplumbağalarının ağzına elan emeksiz takıldığını anlatarak, bu mevzuda icra ettikleri çalışmada "C" halinde ucu az buçuk elan katlı bulunan hile kullanımını boşamak istediklerini, bunların kaplumbağaların ağzına takılmayacağını söyledi.

Yeni birlikte yürütüm namına ağlara yeşil erke taktıklarını tamlayan Kaska, yeşil ışıkla kükremek kaplumbağalarını kükremek içerisinde uyararak, ağlara takılmalarının önüne geçmeye çalıştıklarını tabir etti.

Diğer birlikte dava da "misina"

DEKAMER Başkanı Yakup Kaska, kükremek kaplumbağalarının yaşamış bulunduğu problemlerden birinin de misina dolanması ve misina yutmaları olduğuna ayraç ederek, şayet misinaların ucunda kanca olmadan tedavilerinin elan emeksiz bulunduğunu söyledi.

Kaska, kaplumbağaların yuttuğu misinaların ucunda hile iğnelerinin de olabildiğini, bu iğnelerin aşırı ıvır zıvır olması yerinde asidik tagaddi ile korozyona uğrayıp, midede çürüyüp gidebildiğini kaydetti.

Yakup Kaska, oltaların saplanması kararı misinanın bumbar düğümlenmesine kere açması yerinde ise kaplumbağaların yaşamını kaybettiğini vurguladı.

Büyük oltaların kaplumbağalara takılması yerinde cerrahi dizi eylem gerçekleştirmek mecburiyetinde kaldıklarına dikkati çekici Kaska, "Misinalar, kaplumbağalara iri dokunca veriyor. Midenin madun kısmındaysa hayvana aşırı birlikte tomar dokunca vereceğimiz düşüncesince karışma etmiyoruz fakat aşındırmak borusu ve midenin giriş kısmındaysa, esen tarafa yahut sol tarafa yakınsa kasık alanından dizi eylem yapılarak, kaplumbağayı oltadan kurtarıyoruz." ifadelerini kullandı.

Yakup Kaska, Eylül 2021'de Fethiye'de yurttaşlar kabilinden mevcut ve mıntıka yaralanması ve misina yutması yardımıyla otama dibine alınan, "Ufuk Duru" adı sunulan yeşil kükremek kaplumbağasının DEKAMER ekiplerince otama dibine alındığını anlattı.

Kaska, kaplumbağanın röntgeninde 7 kanca mevcut birlikte misina belirleme ettiklerini ve hepsi tedavilere karşın birlikte dü ay sonraları yaşamını yitirdiğini belirtti.

Deniz kaplumbağalarının yüzgeçleri kopartılıyor

Veteriner Koray Kabadayıoğulları da kükremek kaplumbağalarının balıkçı ağlarına takıldığında yüzgeçlerinin kopabildiğini yahut ilkin yüzgeçlerin koparılmaya çalışıldığını söyledi.

Kabadayıoğulları, Midas adlı 8-10 yaşında birlikte kaplumbağayı otama dibine aldıklarını lakin etraflıca müddet yaşama tutunamadığını kaydederek, "Midas, bizlere vardığında üstünden aşırı devir geçmişti ve yüzgeçlerinin fay uçları, kesildiğini gösteriyordu. Eğer birlikte misinaya dolanmış olsaydı yahut birlikte fantom ağa tutturulmuş olsaydı yüzgeç elan aklık halde ampute olabilir ve kopardı. Maalesef Midas’ın dü ön yüzgeci koparılmıştı. Zaten gözünün de gitmiş olması onun vuruş aldığını gösteriyor." sanarak konuştu.

Turistler besliyor, mıntıka pervaneleri dokunca veriyor

Uzmanlar, Akdeniz'in ziyan altındaki türlerinden kükremek kaplumbağalarının yaşamını tehlikeye atan birlikte başka unsurun ise mıntıka pervaneleri olduğuna dikkati çekiyor.

Muğla'nın Ortaca ilçesine değgin Dalyan bölgesindeki biçim üstünde Dalyan Tekne Kooperatifine değgin kısaca 500 mıntıka bulunuyor ve bu tekneler çağ içerisinde yüzlerce ehlî ve ecnebi turisti ağırlıyor.

Tekne dolaşma programlarda caretta caretta kumsalı namına da bildik İztuzu kumsalına geziler de yapılıyor. Yasaklanmasına karşın tuğra eklenen turistler, caretta carettaların aşırı sevilmiş bulunduğu gökçe yengeçleri satın alarak onları bu yengeçlerle besliyor.

Kanalda gökçe yengeçleri aşındırmak düşüncesince birleşen caretta carettalar teknelerin pervanelerine takılarak yaralanıyor yahut ölüyor.

DEKAMER Başkanı Yakup Kaska, kükremek kaplumbağalarının bu derece mıntıka ve hızlılık motorunun bulunduğu yerde yaralanmasının mübrem bulunduğunu vurguladı.

İztuzu sahiline mevrut turistlerin kaplumbağaları kıymetlendirmek istedikleri düşüncesince onları gökçe seretan ile beslemesiyle kükremek kaplumbağalarının adeta evcilleştirildiği uyarısını fail Kaska, şunların kaydetti:

"5-10 ekü kahve parası vererek sönümsüz o kaplumbağalar, teknelerin çevresinde dönerek dolaşmaya başlıyorlar ve hayvanat da bu tagaddi sistemine alışınca, 'dün beni beslemiştin, bugün beni bozukluk beslemiyorsun' davranışıyla alanda yüzen şahıslara ıvır zıvır ısırıklar atmaya başlıyorlar. Biz, bundan dolayı izinli Bakanlık, Valilik gözetiminde de girişimlerde bulunarak, turistlere kaplumbağa belirtmek düşüncesince hizmetçi faaliyetlerini yasakladık. Ancak elbette hakeza yatkın bulunan kaplumbağaların doğrudan bitkisel tagaddi sürecine geçmediklerini de biliyoruz. Kaplumbağaları denizde kafeslerin içerisinde bitkisel tagaddi sürecine naşir epilepsi rehabilitasyonlarını sağlıyoruz."