İstanbul
Erzurum'da 1965'te dünyaya mevrut Mete Üge, işyar babasının tayini hakkında 4 yaşlarında İstanbul'un Bahçelievler ilçesine geldi. Üge, İslam eserlerine düşkünlük salan annesiyle dolaştığı cami, türbe ve müzelerdeki sanat eserlerinden etkilenmesi ve babasının teşviki ile 7 yaşlarında hat sanatıyla tanıştı.
Hat sanatını Osmanlı döneminden Cumhuriyet'e haiz Hattat Hamit Aytaç ile önceki meşkini karşılayıcı Üge, nezdinde taraftan eğitimine bitmeme kalem elektronik ve enformasyon mühendisi yerine uygulayım bilimi şirketlerinde etraflıca seneler idarecilik yaptı, nezdinde taraftan da çocukluğundan buyana nazarıitibar duyduğu hat sanatını geliştirmeyi sürdürdü.
Kağıt, güpür ve ahşaba ayrımlı tekniklerle hat yürütme fail ve bunu minyatürle de buluşturan Üge, nezdinde güz haset yere sakıt ve yağmurda ıslanan çınar yaprağının renginden etkilenerek kurumuş yapraklara hat nakşetmeye başladı. Çınar, manolya, ayva, ıhlamur, Amerikan lalesi, elma denli nice ağacın yaprağına hat yürütme fail Üge'nin etraflıca seneler uğraşı yerine icra ettiği sanatı, 2016'da zor olduktan sonraları işine dönüştü.
Hattat Mete Üge, kurduğu "İnsan Akademisi" atölyesinde hattın yanı esna tezhip, minyatür, resim, ahşap işleme, sedef hastalığı hastalığı kakma, tespih yapımı, mermer ve taş oyma, çini, vitray ve cilt el işi sahalarında asar üretiyor. Üge, başkaca acayip radyo ve sayaç tamiri ile möble dizaynı da yapıyor.
AA muhabirinin sorularını yanıt veren hattat Mete Üge, zor olduktan sonraları kendini elan baş döndürücü sanatına verdiğini ancak nezdinde taraftan da hevesli yerine izlem ve iş danışmanlığı yaptığını söyledi.
Üge, hat sanatıyla tanışmasını şu biçimde anlattı:
"Resme ve anadan görme el sanatlarına merakımdan ötürü da babam hat ve yazıyla ait kabiliyetimi keşfetti. Bir gündüz babam nezdinde kara kara tahta evlek aldı ve yayından çıkartarak fayans mürekkebine mandalın ucunu geniş daldırarak kişilik nezdinde kod çizdi. Beyaz kağıt üstünde hendesi desen denli görünen kod baş döndürücü hoşuma gitti. 'Yapabilir misin?' diyince 'Denemek istiyorum.' dedim. Tabii nezdinde şişe mürekkebi bitirdim. Yıllar sonraları babam 'Seni giranbaha nezdinde arkadaşıma götüreceğim.' dedi. Cağaloğlu'nda rahmetlik hattat Hamit Aytaç'ın atölyesine gittik. Babamla selamlaştılar, 'Bu da bizim oğlan.' dedi. Biraz geveze ettikten sonraları 'Bizim oğlanın da az buçuk yeteneği var, bakar mısın?' dediğinde, Büyük Usta 'Yaklaş bakalım.' dedi. Yanına gittiğimde dizinin hesabına ayraç ederek dizinin kenarına ilişmemi istedi. 'Hadi gel nezdinde Elif harfi meşk edelim.' dedi. Mürekkebin hakkında kalemi geniş bandırarak kağıdın hakkında geldiği noktada kalemi elime verdi. 'Çiz de görelim.' dedi. Büyük nezdinde heyecan... Sınavın süresince olduğumun bilincinde değilim. Tam kalemi kağıdın hakkında koyup çizmeye başladığımda ustanın eli elimin hakkında geldi ve onun aracılığıyla bu arada cereyan ettik. Ben mi çizdim, Usta mı çizdi ayırt edemedim. Sonuçta nezdinde kod baskı ortaya. 'Bak bu Dal'dır.' dedi. 'Aman efendim bu nezdinde çubuk denli oldu.' dedim. 'Bu noktanın uzamış bulunan hali.' dedi. Babama dönerek 'Kabiliyeti var, destekle.' dedi. Hikayem hakeza başladı."
"Çocukken sevdiğim ve tutkuyla uğraştığım nezdinde hile gibiydi"
Derslerinin yanı esna günün mahsus saatlerini sanatına ayıran, çizdiği taslakları "eğri büğrü" demeden dosya biçimine getirdiğini ve nezdinde portfolyo oluşturduğunu kaydeden Üge, ustasının eleştirileri doğrultusunda kendini geliştirdiğini belirtti.
Hattat Mete Üge, "Çocuksunuz bahçede oynayacaksınız, öğüt çalışacaksınız, nezdinde de hakkında sanatla uğraşacaksınız. Ama bana o günkü ismi sanat değildi ki sevdiğim ve tutkuyla uğraştığım nezdinde hile gibiydi. Beni çektiğinden ötürü ona ayırdığım dönemin bilincinde değildim. O mu beni çağırıyordu, ego mi onu çağırıyordum, bilmiyorum. Demek ki çocukken içimde başlamış bulunan bu pırıltı elan ahir senelerde bu biçimde nezdinde eserin çıkmasına sebebiyet verdi. Sağ olsun rahmetlik annem de on paralık engellemedi. Çoğunlukla babam 'Ders çalıştı mı?' söylediğinde 'Evet çalıştı.' problemi ancak az buçuk da arkada kır yazmıştım." diyerek konuştu.
Aynı senelerde yazar-ressam İsmet Kırdar'la tanıştığını ve ona çizdiği kimi resimler ile yazdığı makaleleri gösterdiğini aktaran Üge, Kırdar'dan çizimi, zamanlamayı ve yapılacak işin süreçlerini öğrenme fırsatı elde ettiğini, bunun minyatürden ahşaba denli nice sanata nazarıitibar duymasına aktif fiil bulunduğunu söyledi.
Model uçaklarla uğraştığı düşüncesince ahşabın da dünyasına mekanikle beraberce girdiğini dile getiren Üge, "Esasında nezdinde biçimde yeteneğiniz var ise bisiklete inzimam etmek denli nezdinde vakaya geçiyor bu iş. Bir şeyle başlıyorsunuz, hayaliniz ne denli genişse o denli baş döndürücü dalında oynuyorsunuz. Sanki benim de sahnem az buçuk geniş. Elbiseyi değiştirdikçe oynuyorum." dedi.
"Tabiata dönen yaprağa kır yazarak minimalist nezdinde yer hareketi başlattım"
Osmanlı'daki dikme kültüründen bahseden Üge, hat nakşedeceği kağıdı, nohudi renge kıvırmak düşüncesince kahvehane ve çayda beklettiğini yada ayrımlı tekniklerle kurumuş varak rengine kıvırmak düşüncesince çalıştığını belirtti.
Üge, yapraklara hat nakşetmeye başlamasını ise şu biçimde anlattı:
"Duygusal olduğum nezdinde günde yerde gördüğüm çınar yaprağını aldım ve hakkında İhlas-ı Şerifi tehir yerine yazdım. Çok hoşuma gitti. İlk alıcı de annem oldu. 'Bana da kalem mısın?' dedi. Ona da İsmi Nebi'yi yazdım. Sonra ayırt ettim ki yaprağın üstündeki kır baş döndürücü iyi duruyor. Yaprak doğal, kır Allah'ın sözü. Biz defterdeki sayfalara ne kişi veririz? Yaprak. Sonra varak hakkında tetkikat hazırlamaya başladığımda topluluğun baş döndürücü evvelsi senelerde dikme yapraklarına kır yazdığını gördüm. Bunları toplamaya başlayınca şehremaneti gelip teşekkürname etti. Semtteki etraflı yapraklar bana geliyor. Eğri büğrü, onların kimi bölümlerini ayırıyorum, kimilerini da atıyorum. Hem nezdinde yer temizliği aynı zamanda yer dönüşümü oldu. Kağıt tüketmiyorum, yaprağı yazıyorum. Yaprak gübür oluyor, tabiata art dönüyor. Tabiata dönen yaprağın hakkında kır yazıp ihtimal de minimalist nezdinde yer hareketi başlatmış oldum."
"Yaprağa boşlamak elan baş döndürücü devir alıyor"
Hattat Üge, Hilye-i Şerif'i ve Esma'ül Hüsna'yı yaprağa yazmanın elan baş döndürücü çağ aldığını belirterek, "Yaprak kağıt denli değil. Kağıdı süreç yerine işliyorsunuz, üstünü aharlıyorsunuz, mürekkebi emmesin diyerek yüzeyini nişasta, şap ve benzerleri dolduruyorsunuz ancak yaprakta bu yok. Dolayısıyla yaprakta elan ağır çalışmam gerekti. Çünkü varak kuruduktan sonraları hat kalemini hakkında yazdığınızda yırtılıyor. Yavaş emek harcamayı öğrenmeye başladım. Yaprağın hakkında nezdinde Hilye-i Şerif'i 3 ila 5 ayda yazdım. Çınar yaprağıyla başlamış bulunan serüven, ıhlamur yaprağına, Amerikan lalesine, Gingko Biloba yaprağın ve oradan nice yaprağa geçti. Hurma, elma, armut, nezdinde güruh varak kullanmaya başladım. Hangisi baş döndürücü hoşunuza gitti derseniz, Çınar ve manolya yaprağı." ifadelerini kullandı.
"Yaprak branşında kururmuş"
Yaprak ilmine girdiğinde baş döndürücü enteresan şeylerle karşılaştığını dile getiren Üge, "Yaprağın zat branşında kuruması icap ettiğini öğrendim. Yerdeki yaprağı görürken daldaki yaprağı da koparttım ancak daldaki varak istediğim renge dönmedi. Yaprak branşında kururmuş. Dalından düşmüş olduğu devir alabiliyorum ve düştüğünde tarih ışığını nezdinde gündüz karşılaması lazım. O devir istediğim nitelik elde ediliyor." dedi.
"Yaprağı zat neslinden bulunan kitapların ortada kurutuyorum"
Yazıya yada resme başlandığında önceki yerine kullanılacak bulunan aletlerle tanışılması ve aletlerin de sanatçıyı sevmesi icap ettiğini tamlayan Üge, hat yazarken kullandığı aletlere bağlı şu detayları verdi:
"Yaprak hakkında çalışırken baş döndürücü kırılan kamış kullanmam gerekiyor. Kamışı da Muğla'daki öz yataklarının yanlarındaki kargılardan topluyorum, kurutuyorum. Sonra fazladan kullanılacak bulunan şekle gelinceye denli bekliyorum. Esnek yeteneğe mevrut kalemi ne endaze biriminde kullanacaksam ona mucibince hazırlıyorum. Ecdat is mürekkebi kullanmış ancak şimdilerde safi yel yağı lambası yağı yağından çıkan sağlam is yok, bulamıyoruz bundan sonraları hattatlar düşüncesince olabilecek mürekkepleri. Biraz elan pigment yakışıklı mürekkep kullanıyoruz. Tabii is mürekkebim de var. Yaprak üstünde is mürekkebi kullanmamın nedeni mürekkebin yaprağın hakkında geldikten sonraları çıkmaması için. Eğer su bazlı mürekkep kullanırsam hesabına doğacak nezdinde su damlamasıyla yayılabiliyor. Malzemede ecdadın kullandığı tarzdaki mürekkepleri ve kalemleri kullanıyorum. Yaprağın üstünde rastgele nezdinde infaz yapmıyorum, ağız ağıza katıksız yerine kurutuyorum. Kuruttuktan sonraları düzlemi düşüncesince de önceki başladığımda ütünün altında düzeltmeye çalıştım, olmadı. Eski kitapların ortada kurutuyorum. Yani varak zat neslinden bulunan nezdinde malzemenin süresince kuruyor. Bitirdikten sonraları da yolunu bozmamak düşüncesince gene iyi nezdinde döşeme hakkında dü cıncık arası yahut hususi nezdinde tasarımla ahşabın hakkında modelleyerek yapıtı sahneye çıkarıyorum."
Sanatçının eserini satabilmesi düşüncesince en önce bellik olması icap ettiğini tamlayan Üge, icra ettiği eserlerin tamamının Geleneksel Telif Hakları Genel Müdürlüğü çeşidinden tescillendiğini söyledi.
İlgisi olanların hatla uğraşmalarını, ailelere ise yeteneği bulunan evlatlarının önlerini açmalarını kaynak fail Üge, atölyesinde bu mevzuda gençlere dayanaklık etmek verdiğini laflarına ekledi.
