Ankara
Erciyes Üniversitesi ve Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) iş birliğiyle geliştirilen yerli inaktif aşı "TURKOVAC", 20 maaş müddette dizi istihsal evresine geldi.
Prof. Dr. Akdoğan, evcil aşı TURKOVAC'la ilgilendiren bugüne denli hesaplı ilmî icraat ve artık yapılacak planlamalara bağlı iptila edilen hepsi detayları, AA muhabirine anlattı.
Türkiye'de ilkin akıbet 20 yılda keyif sisteminde hesaplı hazırlıklar, site hastaneleri ve aygıt altyapılarına meydana getirilen yatırımların karşılığının salgınla mücadelede görüldüğünü, Türkiye'nin hem özlük zarfında salgının aksi etkilerini aşırı güzel göğüslediğini aynı vakitte gerekseme duyan devletlere yardımda olduğunu vurgulayan Akdoğan'ın sorularımıza verdiği cevaplar şöyle:
"Kovid-19 aşısı üretebilen 9 ülkeden biriyiz"
TURKOVAC'ın hem salgınla savaşım süreci aynı vakitte Türkiye'nin derinlemesine seneler sonraları özlük aşısını üretmiş olması açısından önemi nedir?
Salgının geçmiş süreçlerinden itibaren evcil aşı emekleri başladı. Bu noktada TÜSEB yerine 7 nüsha evcil aşı projesini pandeminin geçmiş günlerinde doğrudan değerlendirerek destekledik. Bu projelerden Prof. Dr. Aykut Özdarendeli hocamızın Kayseri Erciyes Üniversitesinde kadrosuyla geliştirdiği, Cumhurbaşkanımızın adını TURKOVAC yerine belirlediği aşımız, geçmiş ürüne dönüşen aşı oldu.
Biz şu anda dünyada Kovid-19 aşısı üretebilen 9 ülkeden birisi durumuna geldik. Hem ülkemizin biyoteknoloji alanındaki süreçleri aynı vakitte aşı özelinde aşırı iri ve zamanı kuma başarıya imza attık. TURKOVAC'ın, bundan ahir süreçte ihtiyacımız bulunan öteki aşılar ve biyoteknolojik mamüllerin de geliştirilmesi, üretilmesi, yaygınlaştırılması noktasında aşırı çın kuma kılavuz kaptan olabileceği kanaatindeyim.
TURKOVAC düşüncesince Cumhuriyet tarihinin en degaje şümullü klinik çalışmalarının yürütüldüğünü belirtmiştiniz. Yerli aşı, dizi üretimine uzanan süreçte ne safhalardan geçti?
Bir aşının üretiminde en önce hayvanat üstünde denenmesini içeren "preklinik" faz gerçekleştiriliyor. Ardından domestik otoriteler ve töre bilimi kurulların onayıyla Faz 1, Faz 2 ve Faz 3 yerine bilinen insanlı deneylere geçiliyor. Faz 1 aşının sakıncasız olup bulunmadığı noktasında kuma çalışma, 10'lu sayılarda gönüllüyle gerçekleştiriliyor. Bilim insanlarınca meydana getirilen tetkikat kararında aşının sakıncasız bulunduğu ispatlandıktan sonraları Faz 2 evresine tasdik veriliyor. Bu evrede 100'lü sayılarda gönüllünün katılımıyla aşının etkinliğine bağlı icraat yapılıyor. Burada da domestik otoriteler ve töre bilimi kurullar, etkinliğine bağlı tasdik verdiğinde, hem düzenlilik aynı vakitte etkinliğin beraberce incelenmiş bulunduğu Faz 3 evresi başlıyor.
TURKOVAC düşüncesince de sakıncasız ve can alıcı bulunduğu kanıtlandıktan sonraları haziran ayında aşının degaje kitleler üstünde uygulanmasını içeren Faz 3 emekleri başladı. Hiç aşı gök şahısların yanı esna rapel (hatırlatma) düze uygulaması biçiminde dü Faz 3 emek vermesi 28 il, 41 merkezde Sağlık Bakanlığımızın ilgilendiren birimleriyle teşrikimesai arasında çelimsiz müddette yaşama geçirildi. Bu çalışmaların kuma bölümü hala bitmeme ediyor. Böylelikle aşımızın degaje kitlelerde meydana getirilen uygulamalarında da can alıcı ve sakıncasız olduğuna müteveccih neticeler domestik otoriteye sunularak çabuk yararlanma onayı alındı.
"TURKOVAC'ın Delta varyantına dirlik da can alıcı bulunduğu saptandı"
Yerli aşının düzenlilik ve etkinliğine bağlı elde edilmiş neticeler neler?
Bu süreçte aşının güvenliği ve etkinliğini inceleyen, klinik icraat sırasındaki taraf etkilerini mevkut toplantılarla kovuşturma fail hür izlem komiteleri de var. Yani ayrımlı 3-4 komite, bu emekleri inceledi, oradaki ilim insanlarımızın onayları ile aşı emekleri dizi istihsal evresine gelebildi. Dolayısıyla bu, TURKOVAC'ın düzenlilik ve aktiflik noktasında rastgele kuma duraksama olmadığının göstergesidir. Onay bu buyurmak zaten.
Yapılan çalışmalarda TURKOVAC, öteki inaktif aşıyla karşılaştırıldı ve sonuçlarımızın o aşıdan henüz çalışan bulunduğu ortaya çıktı. Ayrıca dü düze öteki inaktif aşı reşit şahısların kuma kısmına 3. düze yerine TURKOVAC, kuma kısmına de bulunan inaktif aşının uygulaması gerçekleştirildi. Burada da aşımızın ilkin antikor seviyeleri, Delta varyantına dirlik tesiri açısından minimum öteki aşı denli can alıcı ve birtakım parametrelerde henüz çalışan bulunduğu görüldü. Yani TURKOVAC'ın Delta varyantına dirlik etkinliğine de bakıldı, öteki inaktif aşıya nazaran henüz güzel neticeleri gördük.
"Günbegün aşırı henüz kuma tomar düze üretilecek"
TURKOVAC'ın dizi istihsal süreci planlamaları elbette ilerleyecek?
TÜSEB yerine Faz 3'le bu arada dizi üretime bağlı planlamaları da gerçekleştirmek zorundaydık. Bu noktada Aykut Özdarendeli hocamız, TÜSEB araştırman ve akademisyenleri ve dizi üretimi gerçekleştirecek şirket personeliyle kuma icraat hızlıca yürütüldü. Çünkü aşının geliştirilmesi kuma süreç, iri ölçekte istihsal ise alelacayip kuma süreç. BSL-3 GMP dediğimiz altyapıya, ehliyetli aşı üretebilecek donanıma cemaat olunması gerekiyordu. Buna bağlı icraat tamamlandı ve dizi üretimi düşüncesince hazırlıklar başladı.
Biz şu anda sene bitmeden 150 bine andıran dozu Halk Sağlığı Genel Müdürlüğümüze teyit ettik, analizleri gerçekleştiriliyor. Önümüzdeki günlerde site hastanelerinden iktisap eylemek bunun şeklinde dölleme başlayacak. Üretim şu anda bitmeme ediyor ve günbegün aşırı henüz kuma tomar düze üretebilir duruma gelinecek. Proses geliştirme, verimliliğin artışına bağlı kuma proses bulunduğu için ihtiyacın karşılanması gündüz geçtikçe henüz rahatlamış olacak ve dizi istihsal de aşırı henüz güzel kuma noktaya gelecek. Biyolojik mahsul olması nedeniyle.
TURKOVAC'ın, aşıya gerekseme duyan öteki ülkelerin, insanlığın kullanımına sunulması ilgilendiren meydana getirilen planlamalar nedir? İlk etapta görüşülen devletler var mı?
Kendi ülkemizin ihtiyacını karşılayacak denli dozu banko üreteceğiz fakat bunun yanı esna gereksinim duyan devletlere verilmesine bağlı icraat da yapılıyor.
TURKOVAC aşımızın klinik emekleri noktasında filhakika beş altı ay öncesinden Azerbaycan, Pakistan, Kırgızistan kabil aut ülkelerle de kuma ilmî çalışmalara müteveccih faaliyetlerimizi yürütüyorduk. Geçtiğimiz haftalarda Azerbaycan'da buna bağlı kesin hazırlıklarımızı tamamladık, kuma ilmî icraat platformu dahilinde oraya da TURKOVAC aşılarımızı andıran kuma vakitte iletmeyi planlıyoruz. Bu münteşir dölleme dahilinde değil, orada bitmeme fail ilmî çalışmalara yardım sağlaması açısından.
"DSÖ gözetiminde mukteza girişimleri başlattık"
Soru: TURKOVAC düşüncesince DSÖ'ye başvurulacak mı? Bu mevzuda birtakım tartışmalar gündeme geldi. Süreç elbette ilerleyecek?
Doğru bilgelik sahibi olmaksızın düşün üretmemek aşırı önemli. Öncelikle aşıları üreten ülkeler, özlük domestik otoritelerinden müsaade aldıktan sonraları özlük devletlerinde aşılamaya başlayabilir. Bunun kuma ahir evresi ise DSÖ'ye başvurmak. Bu da kuma proses bulunduğu için dolayı, Faz 3 klinik emekleri sırasında çabuk yararlanma onayı düzlük aşımıza müteveccih ülkemizin başvurusu düşüncesince mukteza girişimleri DSÖ gözetiminde başlattık. DSÖ'den şu an gelişememiş dönüşler ulaşıyor, oradan istem edilen belgeleri de karşılayarak DSÖ'ye müracaat yapılacak.
"Dördüncü dozumu TURKOVAC ile olacağım"
Aşı dair işkil canlı insanları de dikkate alarak topluma TURKOVAC mevzusundaki çağrınız nedir?
TURKOVAC inaktif, az henüz 100 salname kuma teknolojiyle yapılmış kuma aşı. 100 salname dediğimde emektar kuma uygulayım bilimi kabil düşünülmemeli, biyoteknolojik ürünlerde taraf etkilere bağlı öngörülerin yapılabildiği, aşının ne denli müddet çalışan kalabildiğine bağlı öngörülerinin akla yatkın çıktığı, ilmî bilginin elimizde bulunduğu kuma aşı ile karşıyayız. Bir ilim insanı yerine bu benim düşüncesince güvenlilik buyurmak aslına baktığımızda. O sebeple de ego üç düze Sinovac aşısı olmuştum, dördüncü dozumu TURKOVAC ile olacağım.
Sahada aşı olmayanların hayatını kaybedebildiğini, rahatsızlığı aşırı henüz ağırbaşlı geçirdiğini görüyoruz. Kişinin yalnızca kendisi düşüncesince değil yakınlarına, sevdiklerine rahatsızlığı bulaştırmamak düşüncesince de aşı olması aşırı önemli.
"TURKOVAC kuma kenar taşı, ilenç noktasıdır"
TURKOVAC'ın geliştirilmesi sürecinde canlı gösteriş düzlük adlardan birisi olarak, Türkiye'nin 50 sene sonraları özlük aşısını üretmiş bulunmasına bağlı duygularınızı paylaşır mısınız?
Biyomedikal bölgesine giren ilaç, doku, kanserle, cihazlarla ilgilendiren çalışmalar, tıbbi harcama malzemelerinin ayrıca hammaddenin üretilmesi hakkıyla aşırı önemli konular. Savunma endüstri ne denli önemliyse sağlıkta da bu mamüllerin ilmî yerine geliştirilmesi, ürüne dönüştürülmesi de hakkıyla aşırı önemli. TURKOVAC bu evrede kuma kenar taşı, ilenç noktasıdır. Ülkemize ve hepsi insanlığa faydalı olmasını diliyorum. Bakanımız Fahrettin Koca'nın söylediği kabil "kendi aşımız özlük gücümüz."
TURKOVAC'la ilgilendiren proses bizim çalışmalarımızı aşırı artırdı, uyumaya fark zahmetli zaman buluyoruz fakat halis muhlis takım arkadaşlarımızla beraberce fasılasız çalışıyoruz. Aşı çalışmasının art planında arazi düzlük görünmeyen kahramanlarımıza da değinmeden geçemem. Bilimsel bilgisiyle, incelemelerle, analizlerin ilmî sonuçlarının değerlendirilmesiyle dayanaklık eylemek sağlayan ilim insanlarımıza, aşının dizi üretiminde fariza düzlük personelimize, TÜSEB'in akademisyenlerine, Aykut Özdarendeli hocamız ve ekibine, şu demek oluyor ki hepsi TURKOVAC kahramanlarına, Sağlık Bakanlığımız ve öteki kuruluşlarımızdan bizlere yardım sağlayıcı her insana aşırı teşekkürname eylemek istiyorum, aşırı iri emekleri var. TURKOVAC, ülkemizin kuma ürünü.
