Medicana Çamlıca Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Kübra Bozkurt, Covid-19 ile birlikte hab sorunu sıklığının artmasına bağlı açıklamalarda bulundu. Bozkurt, meydana getirilen sermaye analize uyarınca 13 ülkeden 54 bin 231 ferdin hab sorunu sıklığının yüzde 35,6 sıklığında bulunmuş yer aldığı belirtilirken, bu oranın Covid-19'a yakalananlarda ise yüzde 74,8 oranında bulunduğunu vurguladı. Covid-19 enfeksiyonu geçirenlerde, virüsün asap sisteminde münasebet yer aldığı hasardan naşi örgensel sebepli hab bozukluklarının artma göstermesine münasebet bulunduğunu tamlayan Bozkurt, “Pandemi zımnında nice kişide hab kalitesine dayanaklık etmek bulunan dirim bilimsel saatin sorun çıkarmaya başladığını görebiliyoruz. Vücudumuzun alışmış yer aldığı dirim rutininde köklü değişimler meydana geliyor. Uyumakta başağrısı yaşayan insanoğlu değerlendirildiğinde pandemi sürecinde yaşadıkları kaygı, iktisadi teessürat ve izole bir hayatın tesiri bulunduğunu görüyoruz. Bunlar ruhsal sebepli hab bozukluğu adına örneklendirilebilir” dedi.
Post-covid zamanına girmiş hastaların uykusuzluk şikayetlerinin bitmeme ettiğini ve bu sayının arttığının görüldüğünü tabir fail Psikolog Bozkurt, “Uyku bozukluklarının nedenlerine göre, post-covid sürecinde bulunan hastaların bazılarında endişe sorunu ayrım bulunmadığı raporlanıyor. Bu halde ruhsal bir yüzden değil, Covid-19'un asap sisteminde münasebet yer aldığı hasardan naşi örgensel sebepli hab bozukluklarının başladığını söyleyebiliriz” niteleyerek konuştu.
“Gün ışığının sona erdiğini algılayan hücrelerimiz bunu beynimize iletir”
Uyku bozukluklarının temelde ikiye ayrılabileceğini tamlayan Bozkurt, “Psikolojik sebepli olanlar ve örgensel sebepli olanlar biçiminde ayırabiliriz. Uyku bozukluklarına ne engelleme edilmesi gerektiğinden bahsetmeden önce, ne uyuduğumuzu, hab esnasında ne hormonun salgılandığını ve vücudumuzdaki işlevlerini bilmekte kâr var. Melatonin uykusuna dalmamızı sağlayıcı bir hormondur. Gün ışığına uyarlanmış bulunan vücudumuz bu hormonu tarih saatlerinde salgılamaz. Gün ışığının sona erdiğini algılayan hücrelerimiz bunu beyne iletir. Hormon salınımını sağlayıcı epifiz bezi de melatonin salınımını başlatır. Güneş battıktan sonraları salınmaya başlar, rutindeki hab saatimiz yaklaştıkça salınımı artar. Gün doğumuna benzeyen salınımını azalarak sonlanır. Melatonin hormonu sebebiyle hab ve akıllılık farkındalığı oluşur. Salınım arttıkça, haricen aldığımız sinyalleri beynimiz hâlâ az algılar, bu da hab hissini oluşturur. Yorulduğumuzu ve dinlenmemiz icap ettiğini ayırt ederiz. Melatonin hormonunun hab ritmini düzenlemesinin yanında muafiyet sistemini güçlendirmesi, hücreleri yenilemesi, stresi arama altında tutması kabil işlevleri vardır” biçiminde konuştu.
“Uyku problemleri yaşamaya başlamış bulunan kişilerin sirkadiyen ritimleri de bozulmuştur”
Covid-19 virüsüne yakalananlarda maraz sonrası hab bozukluğu görülmeye başlandığını tamlayan Bozkurt, “Covid-19 salgınının başlangıcında meydana getirilen kimi araştırmalar, hab hormonu adına da tanıdık melatoninin virüsü engellediğini ortaya çıkardı. Amerika'da meydana getirilen bir müdahalede, entübe hastalara melatonin takviyesi verilmesiyle, düzelme oranlarının arttığı görülmüştür. Yani uykunun muafiyet sistemimiz düşüncesince ne denli ehemmiyetli yer aldığı Covid-19 salgınında da bir el hâlâ vurgulanmıştır. Uyku problemleri yaşamaya başlamış bulunan kişilerin sirkadiyen ritimleri de bozulmuştur. Melatonin salınımı ve derneşik bir hab sirkadiyen ritimlerin düzenlenmesi düşüncesince önemlidir. Sirkadiyen ritimleri, vücudumuzun namına getirmesi müstelzim dirim bilimsel işlevleri strateji fail dirim bilimsel gövde saati adına tanımlayabiliriz. Dış kaynaklardan aldığımız, vücudumuzun algıladığı sinyaller, sirkadiyan saatin fonksiyonel çalışmasını sağlar. Sabah iş zamanı yaklaşınca alarmla uyanmamız, iş durumunda tarih ortası arası zamanı ulaşınca hissettiğimiz göden kazıntısı, akşam ezanı eve dönerken güneşin batışıyla bu arada hissettiğimiz rahatsızlık ve uykulu çözüm haricen aldığımız sinyallere kip verilebilir. Covid-19 salgınında evden etkin yahut karantinada bulunan nice insanoğlu bu sinyallerden yoksun kaldı. Doğal adına dirim bilimsel saatimiz sorun çıkarmaya başladı. Çünkü vücudumuzun alışmış yer aldığı muhtemelen bir rutin bundan sonraları yok” ifadelerini kullandı.
“Melatonin hormonunun salınımı engeller, bu da uykusuzluğa tarz açar”
Melatonin hormonu eksikliğinin uykusuzluğa münasebet bulunan en şişman etken bulunduğunun altını çizen Bozkurt, “Belirtildiği gibi, melatonin hormonu ışığın bulunmadığı ortamda en bir tomar salgılanır. Bu sebeple akşam geç saatlerde monitör izlemek, bilgisayarın başlangıcında bir tomar saat geçirmek, yatarken telefonla uğraşmak, odada akşam lambasını bariz çoğaltmak melatonin hormonunun salınımı engeller. Bu da uykusuzluğa tarz açar. Birçok araştırı ehliyetli hab süresinin 6-8 saat arası bulunduğunu söylüyor fakat bunu uygulamasına karşın bu günlerde hala uykusuzluk (insomnia) ve bir tomar uyuma (hypersomnia) şikayetlerini yaşayan insanoğlu bulunduğunu görüyoruz” dedi.
“Sağlıksız bir uykunuz bulunduğunu yayınlayan biraz ayraç vardır”
Bozkurt, "Uyumanız müstelzim saatte yatağa girdiğinizde, uykusuna dalmanız 15 dakikadan bir tomar sürüyorsa bir sorun mevcut demektir. Bunun sebepleri ortada çoğu el tarih saatlerinde de uyumuş olmak, bir tomar kafein almış peyda etmek yahut zihninizi çalışır eden, sizi tasalandıran düşüncelerin süresince kendinizi rahatlatıp uykusuna dalamamış olmanızdır. Uyku dört fazdan oluşur, yoğun uykusuna etap adım kullanılan zihnimiz. Uyku kalitesinin faziletli olması ve asıl bir tatil düşüncesince bu dört etabın gerçekleşmesi gerekir. Kişinin ekşimik kupür uykusu varsa, sebepsiz bir halde yahut en küçük bir seste uyanacak bir uykusu varsa, can uykunun üçüncü fazına geçemiyor demektir. Bu da ferdin yeteri kadar dinlenemeden, bitkin uyanmasına münasebet olur. Ayrıca yoğun uykusuna dalamamak REM uykusunu alamamak anlamına gelir ki bu da ferdin sözde uyanık kabil uyanmasına münasebet olur. Kabuslar yahut kişiyi bizar fail nesneleri, kullanmakta olanları rüyada görmek, ferdin gerilmesine münasebet olur. Uyku halindeyken kaygıdan uzak, gevşemiş bir vücudumuz olur. Kâbus gördüğümüzde ise vücudumuz kasılır. Eğer derinlemesine müddet bitmeme fail kabuslarınız mevcut ise hab bozuklukları düşüncesince sinir bilimi bölümünde sondalama olmanız gerekir. Sabah uyanmanız müstelzim saatte kolaylıkla uyanamamak, bitkin kalkmak, sözde on paralık uyumamışsınız kabil kalkmak, akşam dimdik bir hab almadığınızı gösterir” niteleyerek konuştu.
“Evde hâlâ baş döndürücü devir kılmak mecburiyetinde kalanlar bu tavsiyeleri uygulayabilirler”
Uyku düzeni düşüncesince biraz teklif paylaşan Bozkurt, şunları söyledi, “Evden çalışmaya başlayanlar yahut haftanın biraz gününü iş yerinde, arka kalanı evinde fiilen geçirenler, meslek eğitimini evde bitmeme ettiren öğrenciler, toplumsal yaşamı kısıtlandığı düşüncesince evde hâlâ baş döndürücü devir kılmak mecburiyetinde kalanlar bu tavsiyeleri uygulayabilirler. Özellikle post-covid sürecinde nörolojik şikayetleri bitmeme fail hastalar da bu tavsiyeleri uygulamalılar. Çünkü bağışıklığı tahkim etmek için, dört fazdan oluşan uykunun, geçmiş dü fazını gerçekleştirebilmek bile, metabolizmanın düzenlenmesine asistan olur".
Bozkurt, hab düzeninin bozulmasına gönül rahatlığı yapılması gerekenleri şöyleki açıkladı: "Bir rutininiz olmalı. Hafta içi ve hafta sonu ayrımsız saatlerde uyanıp, ayrımsız saatlerde uyumalısınız. Erken saatte kalkınmak ve vücudunuzu tarih ışığına verilen bırakmak, tarih süresince hâlâ güre ve çevik olmanızı sağlar. Bu sayede gününüz velut geçer, akşam yatağa bitkin tedricen yoğun uyumanız kolaylaşır. Uyku saatleriniz, eski rutininizde nede olsa anca bitmeme etsin, uykusuzluk sorununuz mevcut ise ayrım yatağa girmeniz müstelzim saatte girin, uyanmanız müstelzim saatte alarmla uyanın. Gündüzleri uyuduğunuz odada bir tomar saat geçirmeyin. Evden çalışıyor peyda etmek iş, meslek disiplininizi bozmamalı. Sabah kalktığınızda ev kıyafetlerinizi değiştirin, işe, okula harcama kabil giyinin. Gündüz uyuklamalarından kaçının. Uykulu hissediyorsanız bariz havaya çıkıp bembeyaz iklim alabilirsiniz, elinizi yüzünüzü yıkayabilirsiniz yahut çay kahvehane içebilirsiniz. Fiziksel idman sizi güre tutar. Hafif tempolu bir seyir yahut evde yapabileceğiniz egzersizler tarih süresince hâlâ çevik hissetmenize, akşam de hâlâ kaliteli, yoğun uyumanızı sağlar. Evde çalışmaya başlayanların bir kısmının emek saatleri de değişti. Çalışanlar bunu telafi etmek, bilgisayarın başlangıcında özen odağını hâlâ bir tomar yükseltmek düşüncesince çay kahvehane tüketimini arttırdılar. Fazla kafein hab düzeninizi bozar, uykusuna dalmaktadır zorlanırsınız, az uykuyla sabahleyin uyanmanız müstelzim saatte ayakta olmanız icabında de topu topu haset ferah hırboluk hissi süresince geçirirsiniz. Gününüz hamhalat geçer. Alternatif adına su tüketimini arttırın. Bilgisayarın başlangıcında bir tomar devir kılmak gözlerinizi baş döndürücü zorlar. Gece hab düzeninizin bozulmaması düşüncesince tarih uyumasanız bile, cezaevi yorgunluğu uykunuzu getirir. Bu da mütekâsif olmanızı zorlar. Gözlerinizi kapatıp kafanızı yastığa yaslayın, dilerseniz uzanabilirsiniz de. Bunu 5 dakika yapmış olup gözlerinizi açtığınızda kendinizi hâlâ güre hissedeceksiniz. Özellikle akşam ezanı saatlerinde baş döndürücü ağırbaşlı yemekler yememeye çalışın. Ağır, besili yemekler midenizi erinçsiz edeceği düşüncesince hab kalitenizi de etkileyecektir. Melisa, yoğurt çiçeği yahut rezene kabil nebat çayları gevşeten, rahatlatan çaylardır. Akşam saatlerinde, uyumanıza benzeyen bir zamanda içerseniz, uykusuna hâlâ havadan dalarsınız. Sigara ve alkolden ırak durun. Ne denli bir tomar uyaran alırsanız uykusuzluğunuz o denli kuvvetlenecektir. Uyuduğunuz odada akşam lambasını bariz bırakmamaya özen edin. Yatmadan ilkin televizyon, elektronik beyin ve telefonla çalışır olmayın. Eğer ruhsal gerilim kaynaklı uykusuzluğunuz yahut hâlâ bir tomar uyuma ihtiyacınız varsa, streslere münasebet bulunan problemleri halletmek hâlâ mihman bir çözümdür. Sorunlarınızı çözmekte zorlandığınızda meraklı dayanaklık etmek kabul etmek sürecinizi kolaylaştıracaktır.
